در شهر تبریز با حدود ۲ میلیون نفر جمعیت در هر ثانیه ۶ هزار لیتر آب مصرف می‌شود که تامین و توزیع آن با توجه به محدودیت منابع آبی در اطراف این شهر کاری دشوار است، ۷۰ درصد آب مصرفی تبریز از خط انتقال زرینه رود و سد نهند تامین و توزیع می‌شود و چاه‌های هروی، سعید آباد، قزلجه میدان و قنات‌ها دیگر منابع تامین کننده آب این شهر هستند که با بروز مشکل در یکی از منابع، تامین و توزیع آب در این شهر نیز با مشکل اساسی روبرو می‌شود. در حالت عادی و اگر خشکسالی نباشد تامین و توزیع آب در تبریز سربه سر بوده و با بالا رفتن مصرف در روزهای گرم سال، چاره ای جز اعمال برخی محدودیت‌ها و قطعی‌هاب برنامه‌ریزی شده آب در این شهر نیست و با روی دادن چنین وضعیتی، مدیران مربوطه به یاد طرح انتقال آب ارس به تبریز می‌افتند که البته با برطرف شدن مقطعی مشکل، اجرای این طرح نیز فراموش شده و از اولویت خارج می‌شود.

یکی از مهم‌ترین مشکلاتی که سر راه اجرای این طرح راهبردی وجود دارد کمبود منابع مالی است و همین امر موجب حرکت کند و لاک پشتی آن در هشت سال گذشته شده است. اگر آب ارس به تبریز برسد این شهر تا ۲۵ سال آینده مشکل تامین آب شرب نخواهد داشت ضمن اینکه شهرها و روستاهای در مسیر نیز از مزایای این طرح برخوردار شده و با جاری شدن پساب تصفیه شده از این محل به سمت دریاچه ارومیه، امکان تثبیت وضعیت این دریاچه و جلوگیری از مرگ آن نیز فراهم می‌شود. اجرای طرح انتقال آب ارس به تبریز به منظور تأمین آب شرب و صنعت ۲۲ شهر به ویژه تبریز، ۱۶۹ روستا در شهرستان‌های تبریز، مرند، جلفا، شبستر و تأمین حقابه زیست‌محیطی دریاچه ارومیه از محل برگشت پساب بازیافتی به میزان ۱۰۰ میلیون مترمکعب تعریف و از هشت سال پیش وارد فاز اجرایی شد. فاز نخست این طرح (رودخانه ارس تا هرزندات) به طول ۳۵ کیلومتر که با طرح‌های موجود در منطقه به صورت مشترک و هزینه کرد ۶ هزار میلیارد ریالی از محل صندوق توسعه ملی اجرا شده یا در حال اجراست شامل اجرای خط انتقال به طول ۳۵ کیلومتر با لوله فولادی به قطر دو هزار میلی‌متر، احداث ۵ باب مخزن تأمین فشار و ذخیره، احداث ۵ باب ایستگاه پمپاژ و احداث آبگیر و ایستگاه پمپاژ اصلی به ظرفیت ۵ مترمکعب در ثانیه است. فاز دوم نیز با ۱۱۰ کیلومتر طول خط انتقال، ۲ ایستگاه پمپاژ، یک تصفیه‌خانه به ظرفیت 6‌.‌6متر مکعب در ثانیه و مخازنی به حجم ۳۴۰ هزار مترمکعب است شامل می‌شود که برای اجرای آن ۶۸۸ میلیون یورو فاینانس خارجی و ۶۸۷۰ میلیارد ریال هزینه‌های کارفرمایی سرمایه‌گذاری خواهد شد. یکی از خبرهای خوشی که در این ارتباط در روزهای اخیر منتشر شد تامین مالی اجرای این طرح از محل بدهی دولت جمهوری آذربایجان از محل اجرای سد قیزقلعه سی بود که از سوی استاندار آذربایجان شرقی مطرح شد.

تخصیص بدهی ۲۲۰ میلیون دلاری

طبق گفته استاندار آذربایجان شرقی، با تصویب هیات دولت، بدهی ۲۲۰ میلیون دلاری دولت جمهوری آذربایجان به ایران، برای تکمیل طرح انتقال آب رودخانه ارس به تبریز هزینه می‌شود. بهرام سرمست با بیان اینکه تاکنون ۴۰ کیلومتر از پروژه انتقال آب رودخانه ارس به تبریز انجام شده است گفت: ۱۰۵ کیلومتر باقیمانده نیز که معطل بودجه بود در روزهای آینده وارد فاز عملیاتی خواهد شد. وی افزود: با توجه به اینکه دولت جمهوری آذربایجان مبلغ ۲۲۰ میلیون دلار به جمهوری اسلامی ایران بدهی دارد، طی مصوبه هیات وزیران این مبلغ برای تکمیل پروژه انتقال آب رودخانه ارس به تبریز صرف خواهد شد. استاندار آذربایجان شرقی تشریح کرد: به این ترتیب مشکل فاینانس طرح انتقال آب رودخانه ارس به تبریز که در سال‌های گذشته به دلیل تحریم‌ها معطل مانده بود، حل شد و عملیات اجرایی این طرح راهبردی تسریع خواهد شد.

سرمست یادآوری کرد: با تکمیل طرح انتقال آب ارس به تبریز که تاکنون تنها ۴۰ کیلومتر از ۱۴۵ کیلومتر آن لوله گذاری شده است، علاوه بر تامین دراز مدت آب شرب جلفا، مرند، شبستر، تبریز و شهرها و روستاهای سر راه، از محل سرریز پساب آن به دریاچه ارومیه، به احیای این پهنه آبی نیز کمک خواهد شد.

شمارش معکوس

مدیرعامل شرکت آب منطقه‌ای آذربایجان‌شرقی نیز با بیان اینکه تخصیص اعتبار از سوی دولت چهاردهم برای این طرح اتفاقی مهم در سرعت بخشی به عملیات اجرایی زیرساختی‌ترین پروژه استان است، گفت: طرح انتقال آب ارس به شهرستان‌های مرند، شبستر و تبریز با هدف تأمین آب شرب برای 3میلیون نفر و همچنین تأمین آب مورد نیاز صنایع چهار شهرستان برنامه‌ریزی شده است. یوسف غفارزاده با اشاره به جزئیات طرح افزود: این پروژه شامل خط لوله‌ای به طول ۱۴۵ کیلومتر با قطر ۲ هزار میلی‌متر، هفت ایستگاه پمپاژ، مخزن ذخیره ۳۰۰ هزار مترمکعبی، تصفیه‌خانه آب شرب با ظرفیت هفت متر مکعب بر ثانیه و تونلی به طول پنج کیلومتر است که تاکنون ۳۵ کیلومتر از مسیر و ۶ ایستگاه پمپاژ از محل اعتبارات مرزی اجرایی شده است و بخش باقی‌مانده پروژه به طول ۱۰۵ کیلومتر در مرحله انتخاب پیمانکار قرار دارد. وی خاطرنشان کرد: این طرح، یکی از زیرساختی‌ترین پروژه‌های استان به‌شمار می‌رود و تأمین اعتبار آن از منابع بدهی کشور آذربایجان بابت احداث سدهای خداآفرین و قیزقلعه‌سی، اتفاقی مهم است. مدیرعامل آب منطقه‌ای آذربایجان شرقی ادامه داد: این بدهی با پیگیری مسئولان استانی و کشوری به پروژه‌های نیروگاه‌های خداآفرین، قیزقلعه‌سی و انتقال آب ارس اختصاص یافت و ۲ هفته پیش نیز در کمیسیون اقتصادی دولت تأیید و به تصویب نهایی رسید. غفارزاده ضمن قدردانی از همکاری استاندار، نمایندگان استان و اعضای هیئت دولت، ابراز امیدواری کرد که با تزریق اعتبارات جدید، سرعت اجرای پروژه افزایش یافته و تأمین آب استان به‌زودی محقق شود.

خط ۱۴۵ کیلومتری انتقال آب رودخانه مرزی ارس به تبریز و شهرها و روستاهای واقع در مسیر، با گذشت بیش از 8سال از آغاز آن هنوز ۴۰ کیلومتر پیشرفت فیزیکی دارد و تکمیل آن با تزریق اعتبارات مالی مورد نیاز تسریع می‌شود.