آنچه کارشناسان اقتصادی از آن با عنوان مهم‌ترین اقدام دولت درباره بازارهای موازی یاد می‌کنند، تبدیل کردن بازار سرمایه به منبعی است که بتواند تامین مالی بخشی از هزینه‌های دولت را برعهده بگیرد.

بازار سرمایه در کنار دیگر بازارهای موازی یکی از اهرم‌های سرمایه‌گذاری مهم در کشور است که برقراری تعادل در آن می‌تواند پاسخگوی بخشی از ناترازی‌ها در کلیت اقتصاد کشور باشد. بازاری که به‌طورکلی رها شده و باوجود آنکه وظیفه آن تامین هزینه بنگاه‌های اقتصادی بزرگ است، اما تنها سهم کوچک و ناچیزی از هزینه‌های این بنگاه‌ها را پوشش می‌دهد. در کنار این بازار معاملاتی، عرصه دیگر بازارهای موازی مانند طلا و ارز همچنان یکه‌تاز بازارهای موازی است. بازارسازهای بازار ‌سرمایه‌ و هرازگاه سیاست‌گذار اقتصادی با انتشار اخباری درباره دیگر بازارهای سرمایه، رفتارهای معاملاتی بازار را تغییر می‌دهند و کوچ سرمایه‌گذاران از یک بازار به بازار سرمایه دیگر رخ می‌دهد. نمونه این اتفاق، خبری است مبنی بر کاهش نرخ بهره سپرده که چندی پیش از سوی وزیر اقتصاد مطرح شد؛ خبری که خروج دارایی‌های خرد از بانک‌ها به‌سمت دیگر بازارهای موازی را در پی داشت. بر هم زدن تعادل در بازار و دارایی‌های سرگردان از یک بازار به بازار دیگر اتفاقی است که شاید این‌گونه که در کشور ما در حال رخ دادن است، در اقتصاد کشورهای دیگر رخ ندهد. رفتارهای اقتصادی که موجبات سوداگری، سودجویی و واسطه‌گری را فراهم و  انحصار در چرخه سرمایه ایجاد کرده است. اگرچه موقعیت و تحرکات منطقه در رفتارهای معاملاتی و صعود و سقوط بازارهای سرمایه بی‌تاثیر نیست.

 طلا و ارز به‌عنوان دو بستر در بازار سرمایه شناخته می‌شود که بسیاری از دارایی‌های خرد و کلان را به خود اختصاص داده و از جمله اهرم‌های معاملاتی بازار است که انتشار یک خبر یا یک تصمیم و اقدام ژئوپلتیک در منطقه به‌سرعت در رفتارهای معاملاتی و سپرده‌گذاری در این دو بازار تغییر ایجاد می‌کند. داوود چراغی، استادیار موسسه مطالعات و پژوهش‌های بازرگانی در تحلیل مختصر و اجمالی پیش‌رو از افزایش نرخ ارز و طلا در شهریور و مهر ۱۴۰۳  گفته است که گویای تغییرات فزاینده این دو بازار تنها در مدت دو ماه است.

قیمت ارز و طلا در مهر ۱۴۰۳ همچون شهریور رشد فزاینده‌ای داشت. البته رشد نرخ طلا تنها مربوط به بازار داخلی نبوده و در این دو ماه نرخ هر اونس طلا در بازار جهانی رشد محسوسی داشته، به‌گونه‌ای‌که حتی می‌توان اذعان داشت، در شهریور گذشته، عمده افزایش نرخ طلا در ایران ناشی از افزایش نرخ جهانی این محصول بوده است. در شهریور نرخ سکه، نیم‌سکه و ربع‌سکه نیز به‌تبع افزایش نرخ جهانی طلا، رشد داشته، اما رشد نرخ آنها در ربع‌سکه بیشتر از نیم‌سکه و نیم‌سکه بیشتر از سکه‌تمام بوده است.

در مهر ۱۴۰۳ همچنان نرخ ارز و طلا روبه رشد است، اما افزایش نرخ طلا در بازار داخلی و بازار جهانی همچون شهریور نبوده، چراکه رشد نرخ هر اونس طلا در بازار جهانی در شهریور ۵.۷ درصد و در مهر ۵.۵ درصد و در دو ماه شهریور و مهر ۸.۵ درصد بوده، در حالی که رشد نرخ هر گرم طلا ۱۸عیار در بازار ایران در شهریور ۹.۱۸ درصد، در مهر ۱۴.۹ درصد و در دو ماه شهریور و مهر ۲۰.۷ درصد افزایش یافته است. بدین‌ترتیب مشاهده می‌شود که نرخ هر گرم طلای ۱۸عیار اگرچه در این دو ماه با افزایش نرخ طلا در بازار جهانی رشد یافته، اما در مهر افزایش نرخ طلا ۱۸ در ایران حدود ۲.۷ برابر رشد طلا در بازار جهانی بوده، اما در شهریور این رشد ۱.۶ برابر بوده است. اگر همراه با افزایش نرخ طلا به افزایش نرخ ارزهای خارجی به‌ویژه نرخ دلار و یورو در این دو ماه توجه داشته باشیم و تاحدودی هم روند تورم داخلی، می‌توان نتیجه گرفت که بیش از 90 درصد افزایش نرخ طلای ۱۸عیار در بازار داخلی در شهریور ۱۴۰۳ به‌تبع رشد نرخ بازار جهانی بوده، اما در مهر رشد نرخ طلا در ایران بسیار بیشتر از نرخ هر اونس طلا در بازار جهانی بوده و حداقل بیش از ۵۵ درصد افزایش نرخ طلا در بازار ایران مربوط به افزایش نرخ طلا در بازار جهانی نبوده است.

در ارتباط با افزایش نرخ انواع سکه بهار آزادی هم در شهریور و مهر ۱۴۰۳ تفاوت‌های محسوسی قابل‌مشاهده است. در شهریور نرخ سکه تمام ۱۰.۵۶درصد نیم‌سکه ۱۰.۸۷ درصد و ربع‌سکه ۱۴.۶۷ درصد افزایش یافته است. در مهر نرخ سکه ۲۸.۴ درصد، نیم‌سکه ۲۹.۲۸ درصد و ربع‌سکه ۲۸.۹۰ درصد افزایش یافته، در نتیجه در مهر نرخ سکه و نیم‌سکه حدود ۲.۷ برابر و ربع‌سکه حدود دوبرابر شهریور افزایش یافته، در حالی که در شهریور نرخ ربع‌سکه، رشد بیشتری از سکه و نیم‌سکه داشته است.

جدول روند نرخ ارز و طلا از اول شهریور تا ۳۰ مهر ۱۴۰۳

جالب است که در دو هفته آخر مهر، نرخ سکه ۱۷.۱۸ درصد، نیم‌سکه ۹.۵۲ و ربع‌سکه ۹.۳ درصد رشد داشته یعنی رشد نرخ سکه تمام و ربع‌سکه در این ۱۵ روز برعکس شهریور ماه بوده، چراکه در شهریور، رشد نرخ ربع‌‎سکه بیشتر از سکه و نیم‌سکه بوده و در این دو هفته، نرخ سکه بیشتر از ربع‌سکه افزایش یافته است.

روند رشد نرخ ارز در شهریور و مهر نیز صعودی بوده، اما کمتر از افزایش نرخ طلا، به‌طوری که نرخ هر دلار به ریال در دو ماه شهریور و مهر ۱۰.۶۷ درصد و نرخ هر یورو به ریال حدود ۶.۶ درصد افزایش یافته است.

در شهریور نرخ دلار و یورو به‌ترتیب ۲.۸۸ و ۱.۸۸ درصد و در مهر هم به‌ترتیب ۹.۱۳ و ۶.۲۷ درصد رشد داشته است. به‌نوعی می‌توان بخشی از افزایش نرخ طلا در مهر را مربوط به افزایش حدود ۳ برابری نرخ ارز در این ماه نسبت به شهریور ۱۴۰۳ در نظر گرفت.

البته همچنان عوامل دیگر مثل تورم و مسائل و موضوعات منطقه‌ای به‌ویژه جنگ لبنان، فلسطین و اسرائیل در رشد نرخ طلا در مهر موثر بوده است.

جدول روند نرخ ارز و طلا از اول شهریور تا ۴ مهر ۱۴۰۳