تولید محصولات کشاورزی در کشورهای مختلف همواره با دقت و حساسیت بالایی مورد توجه قرار می‌گیرد، زیرا این موضوع به طور مستقیم با امنیت غذایی کشورها مرتبط است. به همین دلیل، کشورها همواره در تلاشند تا به فناوری‌های نوین دست یابند تا بهره‌وری را به حداکثر رسانده و از سوی دیگر، ضایعات و اتلاف محصولات کشاورزی را به حداقل برسانند.

با این وجود هنوز هم سالانه بخش قابل توجهی از محصولات غذایی و کشاورزی در سراسر دنیا تبدیل به ضایعات می شود. به طوری که بر اساس جدیدترین آمارها و گزارشی که سایت تحلیلی خبری استاتیستا منتشر کرده است کشور چین بیشترین هدر رفت را در بین کشورهای دیگر دارد و پس از آن نیز کشورهای هند، ایالات متحده، برزیل، آلمان، انگلیس، روسیه و فرانسه قرار دارند.

سرانه ضایعات غذایی کشورها چقدر است؟

در واقع طبق داده های آماری سرانه ضایعات غذایی در چین ۷۶ کیلوگرم است و این میزان در هند ۵۵کیلوگرم است. از سوی دیگر داده های آماری بیانگر این است که سرانه ضایعات غذایی در ایالات متحده ۷۳کیلوگرم، در برزیل ۹۴ کیلوگرم، در آلمان ۷۸کیلوگرم، در انگلیس ۷۶کیلوگرم، در روسیه ۳۳کیلوگرم و در فرانسه نیز سرانه ضایعات غذایی ۶۱کیلوگرم برآورد شده است.

نکته قابل تامل اینکه بحث هدر رفت محصولات کشاورزی در ایران نیز بسیار قابل توجه است و سالانه بخش زیادی از آنچه در بخش کشاورزی کشور تولید می شود تبدیل به ضایعات می شود. این در حالی است که کارشناسان عدم دسترسی به تجهیزات، ماشین آلات و دانش روز را اصلی ترین دلیل بالا بودن ضایعات می دانند به طوری که گفته می شود یکی از هدرفت های جدی که به خصوص در بحث محصولات زراعی رخ می دهد در زمان بارگیری و انتقال بار آن هم به دلیل درزگیری نشدن ماشین های حمل است.

به این ترتیب فرسوده بودن ماشین آلات از یکسو و عدم دسترسی به تجهیزاتی مجهز به تکنولوژی های روز دنیا خود نقشی حیاتی در بالا بودن ضایعات محصولات کشاورزی و غذایی کشور دارد.

میزان ضایعات در ایران ۲۵ تا ۳۵درصد است

قاسم پیشه ور رئیس اتاق اصناف کشاورزی ایران در این خصوص در گفت و گو با خبرنگار بازار عنوان کرد: آمارها نشان می دهد که در بخش محصولات کشاورزی ضایعاتی ۲۵ تا ۳۵ درصدی داریم؛ به این معنا که از حدود ۱۲۰ میلیون تن محصولات کشاورزی که در کشور تولید می شود سالانه ۲۵ تا ۳۵ درصد هدر می رود و تبدیل به ضایعات می شود.

پیشه ور در خصوص اصلی ترین عواملی که چنین ضایعاتی با این حجم بالا را رقم می زند گفت: یکی از اصلی ترین دلایل این اتفاق، نداشتن برنامه مشخص است؛ یعنی قبل از اینکه کشاورز اقدام به کشت محصولی کند برنامه ای وجود ندارد که مشخص کند چه کشاورزی چه محصولی و برای چه بازاری کشت کند؛ به عبارت دیگر به هیج وجه بازارهای هدف مشخص نیست.

اصالت محصول باید اثبات شود

وی ادامه داد: جالب اینجا است که قانون پیش بینی کرده است که کشاورز قبل از تولید، شناسنامه محصول را بگیرد و اصالت محصول باید اثبات شود؛ یعنی کشاورزی باید قبل از کشت اعلام کند بر فرض می خواهد گندم، گوجه، سیب زمینی یا ... بکارد و برای آن پروانه بگیرد.

پیشه ور افزود: در واقع تنها از این طریق است که مشخص می شود هر کشاورزیدر فرایند کشت و تولید از چه سموم و کودی استفاده کرده است.

وی خاطر نشان کرد: از سوی دیگر بر فرض اگر یک محصول برای کشت قراردادی کشت می شود باید کاملا مشخص شود بر فرص فلان مقدار گوجه برای کارخانه رُب سازی کشت و تولید خواهد شد و در تمام مراحل هم نظارت ها باید صورت بگیرد.

به دلیل نداشتن زیرساخت ضایعات بخش کشاورزی بالا است

پیشه ور افزود: با این وجود چون زیرساختها را نداریم و بر فرض صنایع تبدیلی لازم را نداریم و یا کم داریم این میزان ضایعات در بخش کشاورزی رقم می خورد. آنهم در شرایطی که منابع و نیروی انسانی نیز به نوعی هدر می رود.

رئیس اتاق اصناف کشاورزی ایران در پاسخ به این سوال که چه باید کرد که از حجم و میزان ضایعات کاسته شود نیز گفت: راه برون رفت از این مشکل، شناسنامه دار کردن محصولات است و کشاورز قبل از تولید باید ملزم به گرفتن پروانه باشد. ضمن اینکه در هر مرحله باید بر کار تولید نظارت وجود داشته باشد. کما اینکه تا به امروز ۴۰۰ کشاورز اصالت خود را در سامانه مخصوص در درگاه ملی مجوزها اثبات کرده اند.