پایه اصلی تولید، مواد اولیه است؛ از این‌رو صنایع بالادستی در حوزه تولید نقش بسیاری دارند.

تولید و نرخ مواد اولیه بدون شک تاثیر مستقیم روی تیراژ و نرخ محصولات نهایی دارد. یکی از گلایه‌های فعالان صنعت خودرو این است که نرخ مواد اولیه تولید داخل بر پایه نرخ دلار تعیین می‌شود، درحالی‌که قیمت‌گذاری خودرو در شورای رقابت است؛ به این ترتیب، نرخ مواد اولیه ورودی کارخانجات آزاد و خروجی آنها دستوری تعیین می‌شود. خبرها حاکی از افزایش دوباره نرخ ورق فولادی است و این امر امکان دارد روی نرخ تمام‎شده قطعات و تولید خودرو تاثیر داشته و در کنار جهش قیمتی بازار، نرخ محصولات در شرکت‌های خودروساز هم افزایش یابد. این درحالی است که خبرهایی مبنی بر افزایش ۲۰ درصدی نرخ ورق فولاد منتشر شده و نظرات متفاوتی درباره تاثیر آن بر نرخ تمام‌شده تولید خودرو مطرح می‌شود.

گرانی، نشانه کمبود عرضه است

مازیار بیگلو، دبیر انجمن سازندگان قطعات و مجموعه‌های خودرو درباره گرانی ورق فولادی و افزایش نرخ تمام‌شده قطعات و تولید خودرو به گفت: از نظر تئوری نباید این افزایش نرخ بازار ورق فولادی تاثیری روی نرخ خودرو داشته باشد، زیرا براساس سازکارهایی که وزارت صنعت، معدن و تجارت و سازمان گسترش و نوسازی صنایع ایران (ایدرو) دارند، قطعه‌سازان و خودروسازان ورق‌های فولادی موردنیاز خود را از سامانه بهین‌یاب دریافت کرده‌اند که نرخ آنها براساس بورس کالا تعیین می‌شود وی افزود: افزایش نرخ ورق‌های فولادی به‌لحاظ عملی روی نرخ تولید قطعه و خودرو تاثیر می‌گذارد اما اینکه چقدر تاثیر دارد، هنوز مشخص نیست. درحال‌حاضر جلسات مربوط به تعیین سهمیه ورق فولادی برای صنعتگران به‌طور هفتگی در حال برگزاری است. هر قطعه‌سازی که برای تامین این کالا مشکل داشته باشد در این جلسات مطرح می‎کند و این مشکل برای یک به یک واحدهای تولیدی پیگیری و رفع می‌شود. به‌این ترتیب، ورق‌های فولادی موردنیاز واحدهای تولیدی کوچک هم از سامانه بهین‌یاب قابل دریافت است. دبیر انجمن سازندگان قطعات و مجموعه‌های خودرو با اشاره به نرخ ورق فولادی در بازار، گفت: زمانی‌که نرخ کالا در بازار افزایش پیدا می‌کند، پیام‌هایی منتشر می‌شود مبنی بر اینکه عرضه این کالا در بازار دچار مشکل خواهد شد. همچنین وقتی عرضه با چالش روبه‌رو می‌شود، به‌طور قطع در تمام صنایع تاثیرگذار است.

موضوعی قابل پیش‌بینی

بیگلو در ادامه تصریح کرد: انجمن سازندگان قطعات و مجموعه‌های خودرویی کشور از همان زمان که این دستورالعمل به مرحله اجرا در آمد و قرار شد صنعتگران ورق فولادی موردنیاز خود را از سامانه بهین‌یاب تهیه کنند، پیش‌بینی کردند با چنین دستورالعملی، عرضه دچار بحران می‌شود و به‌طور قطع، بازخورد آن را باید در بازار جست‌وجو کرد. این فعال صنعت خودرو عنوان کرد: نرخ محصولات در بورس کالا بر مبنای نرخ جهانی است و. هنگامی که نرخ جهانی افزایش پیدا کند، کالاها در بورس کالا هم افزایش نرخ خواهند داشت. وی افزود: بازار عملکرد هوشمندانه‌ای دارد. در چند روز گذشته نرخ دلار روند افزایشی داشت و از آنجا که بازار هم هوشیار است، می‌داند در صورت تغییر نرخ دلار، نرخ کالا در بورس کالا هم روند افزایشی خواهند داشت؛ به‌این ترتیب بخش خصوصی و بازار همچون همیشه هوشمندتر و فعال‌تر از بخش دولتی بودند و بازار پیشاپیش نرخ را افزایش داده، زیرا نرخ دلار افزایش پیدا کرده و انتظار است نرخ محصولات در بورس کالا هم روند افزایشی داشته باشند. دبیر انجمن سازندگان قطعات و مجموعه‌های خودرو در ادامه سخنان خود، اظهارکرد: مشکلاتی در عرضه محصولات وجود دارد، چراکه تیراژ تولید داخل کفاف نیاز کشور را نمی‌دهد. این فعال صنعت خودرو تاکید کرد: زمانی‌ که درباره پروژه‌های داخلی برای تعمیق ساخت داخل محصولات صنعتی صحبت می‌شود؛ یعنی مصرف ورق فولادی هم بالا می‌رود و نیاز به تیراژ تولید بیشتر داریم؛ در نتیجه تیراژ قبل نیاز موجود را پوشش نمی‌دهد. او گفت: این موضوع شرایط را برای صنعتگران سخت‌تر می‌کند. این مسئله در کنار افزایش نرخ دلار سبب شده بازار پیشاپیش به استقبال صعود قیمت‌ها برود.

تاثیر افزایش نرخ بر کوچک‌ترها

بیگلو در ادامه یادآور شد: برخی قطعه‌سازان کوچک برای تامین ورق فولاد موردنیاز خود هنوز موفق نشده‌اند در سامانه بهین‌یاب این نیاز را ثبت کنند و ناچار از بازار آزاد ورق‌های فولادی را تهیه می‌کنند؛ در نتیجه این افزایش نرخ روی نرخ محصولات آنها تاثیر مستقیم دارد. دبیر انجمن سازندگان قطعات و مجموعه‌های خودرو در پاسخ به این پرسش که این امر در نهایت نرخ خودرو را افزایش می‌دهد یا خیر، گفت: نرخ خودرو تغییری نمی‌کند، زیرا ملاک خودروساز برای تعیین نرخ قطعات، بورس کالاست؛ بنابراین اگر حتی قطعه‌ساز مواد اولیه موردنیاز خود را از بازار آزاد تهیه کرده باشد، چون برای خودروساز مبنای آنالیز قیمتی، بورس کالاست دست‌کم در بازه زمانی کوتاه‌مدت شاهد افزایش نرخ محصولات خودرویی نخواهیم بود، مگر اینکه نرخ ورق فولادی در بازار روی نرخ محصولات در بورس کالا تاثیر بگذارد.

پیش‌بینی افزایش نرخ خودرو

در ادامه محمود نجفی‌سهی، عضو انجمن تخصصی صنایع همگن نیرومحرکه و قطعه‌سازان خودرو کشور درباره افزایش نرخ ورق فولاد و تاثیر آن روی نرخ تمام‌شده قطعات و خودرو به صمت گفت: بخش زیادی از یک خودرو از ورق‌های فولادی تشکیل شده است؛ در نتیجه دور از ذهن نیست نرخ خودرو و قطعات آن روند افزایشی داشته باشد. وی افزود: افزایش نرخ ورق فولادی در بازار هم تاثیر واقعی دارد و هم تاثیر روانی. این در حالی است که افزایش این ورق‌ها هیچ دلیلی ندارد، جز اینکه آن را ناشی از نداشتن برنامه و بی‌توجهی حاکمیت به این موضوع بدانیم. این فعال صنعت خودرو با بیان اینکه صنایع بالادستی (تولیدکنندگان مواد اولیه) به صنایع پایین‌دستی ظلم می‌کنند، گفت: این را می‌توان به راحتی با آمار و ارقام به‌طور مستند اعلام کرد. وی تصریح کرد: هنگامی که نرخ محصولات ورودی کارخانجات فولادی تغییری نکرده، نه دستمزد کارگران افزایش یافته و نه حامل‌های انرژی دچار تغییر نرخ شده‌اند، دلیل افزایش ورق فولادی چیست؟ اما بی‌تردید در نرخ محصولات قطعه‌سازان و خودروسازان تاثیر دارد.

افزایش بیش از ۲۰ درصدی نرخ

عضو انجمن تخصصی صنایع همگن نیرومحرکه و قطعه‌سازان خودرو کشور با بیان اینکه افزایش نرخ ورق فولادی زمینه‌ساز مشکلات دیگری می‌شود، گفت: بازار ما، بازار واسطه‌گری و دلالی است و از بازار سرمایه گرفته تا بازارهای سنتی با بازار سلامتی روبه‌رو نیستیم. به‌طور قطع، ورق ۲۰ درصد گران شود، گرانی در بازار محصولات بیش از این عدد خواهد بود و مصرف‌کننده باید با نرخ بالاتری محصول موردنیاز خود را تهیه کند. او اظهارکرد: این مسئله هم برآیند بی‌توجهی دولت و همراهی با شرکت‌هایی است که امکاناتی در اختیار دارند و به مشکلات این‎چنینی دامن می‌زنند.

نرخ خودرو چقدر افزایش می‌یابد؟

نجفی‌سهی در پاسخ به این پرسش که اگر ورق فولادی ۲۰ درصد گران شود، چقدر در نرخ تمام شده قطعه و خودرو تاثیر دارد، گفت: بستگی به قطعه دارد. ممکن است فقط ۵ درصد یک قطعه از ورق فولاد باشد اما برای قطعه‌ای مانند باک خودرو این درصد بین ۵۰ تا ۶۰ درصد است.

گرانی تمام محصولات فلزی

نجفی‌سهی بیان کرد: افزایش نرخ قطعات به این بستگی دارد که چند درصد یک قطعه از ورق فولادی است و چقدر روی نرخ نهایی آن تاثیر دارد. این فعال صنعت خودرو یادآور شد: با گرانی ورق فولادی نرخ کل فلزات اعم از میلگرد، پیچ و مهره و... هم در بازار بالا می‌رود. در واقع، هر محصول آهنی گران می‌شود و موضوع محدود به ورق فولادی نمی‌شود. او ادامه داد: برای قطعه‌ساز ورق فولادی گران می‌شود در کنار آن نرخ پیچ و مهره موردنیاز تولید قطعه‌ساز و سایر محصولات فلزی هم روند صعودی خواهد داشت. عضو انجمن تخصصی صنایع همگن نیرومحرکه و قطعه‌سازان خودرو کشور یادآور شد: در یکی از سایت‌های خبری که مربوط به فعالان اقتصادی بود عنوان شده بود خبر خوش برای فولادسازان که حاکی از گرانی محصولات آنها داشت. افزایش نرخ مواد اولیه برای قشری خبر خوش است و برای بعضی دیگر مصیبت. هنگامی که گران شدن ورق فولاد خبر خوش صنعت به‌شمار می‌رود باید وضعیت تولید را پیش‌بینی کرد.

نابسامانی برآیند بی‌ثباتی بازار

عضو انجمن تخصصی صنایع همگن نیرومحرکه و قطعه‌سازان خودرو کشور گفت: افزایش قیمت‌ها در کوتاه‌مدت موجب نابسامانی بازار و تولید شده، زیرا خودروساز در حالی که هنوز برای تغییر قیمت‌های ۳ ماهه نخست سال مجوزی دریافت نکرده باید برای افزایش دوباره ورق فولادی موضوع افزایش نرخ تمام‎شده پیگیری کند؛ بنابراین فقط موضوع بالا و پایین رفتن نرخ محصولی مانند ورق فولادی نیست.

 او ادامه داد: قطعه‌سازان وقتی روی قیمتی با خودروساز توافق می‌کنند، مشخص نیست فردا برای قطعه‌ساز نرخ تعیین‌شده توجیه داشته باشد یا خیر، زیرا ممکن است فقط در فاصله یک روز قیمت‌ها تغییر کنند. این فعال صنعت خودرو خاطرنشان کرد: هیچ چیز ثبات ندارد و قابل پیش‌بینی نیست. ورق فولادی این ماه کیلویی ۴۰ هزار تومان است و ماه دیگر می‌شود ۴۵ هزار تومان. بلاتکلیفی، بزرگ‌ترین مشکل شرایط اقتصادی فعلی برای صنعت است. وی گفت: بارها عنوان کرده‌ام قیمتی برای دلار تعیین شود اما برای ۳ ماه ثابت باقی بماند. با نوسانات قیمتی فعلی نمی‌توان برنامه‌ریزی کرد. در نتیجه با افزایش ورق فولادی ۱۰۰ درصد نرخ خودرو هم افزایش می‌یابد‌. نجفی‌سهی اظهارکرد: در بازار، اخبار رانتی زیاد است. به‌عنوان مثال در وزارت صنعت، معدن و تجارت بین فولادسازان ورق این‎گونه مطرح می‌شود که مثلا باید نرخ تولیدات‌شان افزایش پیدا کند. در چنین شرایطی، ابتدا بازار عکس‌العمل نشان می‌دهد و بعد کارخانجات تصمیم می‌گیرند. آیا اگر اختلاف نرخ خودرو در بازار و کارخانه زیاد نبود، خودروساز به‌دنبال آزادسازی نرخ خودرو بود؟ برای ورق هم همین‌گونه است. در واقع اختلاف بازار و کارخانه سبب می‌شود شرکت‌های تولیدی هم به‌دنبال افزایش نرخ محصولات‎شان باشند. موضوعی که در این ۴ دهه در صنعت تجربه شده و قابل پیش‌بینی است.

سخن پایانی

در حالی که برخی از صنعتگران معتقدند با افزایش نرخ ورق فولادی در بازار، چون قطعه‌سازان ورق‌های فولادی موردنیاز خود را از سامانه بهین‌یاب تهیه می‌کنند، دست‌کم در کوتاه‌مدت تغییر قیمتی نخواهند داشت اما ممکن است این امر برای قطعه‌سازان کوچک رخ دهد و محصولات آنها روند صعودی داشته باشد، زیرا برخی از واحدهای تولیدی کوچک هنوز موفق به ثبت نیاز خود در سامانه بهین‌یاب نشده‌اند و ناگزیر ورق‌های فولادی را از بازار تهیه می‌کنند. بعضی دیگر از فعالان صنعت خودرو هم تاکید دارند با افزایش نرخ محصول در بازار به‌دلیل اختلاف قیمت، شرکت‌ها هم نرخ محصولات خود را افزایش می‌دهند در نتیجه ۱۰۰ درصد نرخ تمام‌شده قطعات و خودرو بالا رفته و نرخ آنها در بازار روند صعودی خواهد داشت.