گزارش عملکرد بخش صنعت برای سال گذشته بر مبنای آمارها و گزارش ‌ های مراجع رسمی کشور نشان ‌ دهنده افزایش رشد اقتصادی در بخش صنایع و معادن است.همچنین براساس گزارش بانک مرکزی، نرخ رشد ارزش ‌ افزوده گروه صنایع و معادن در تابستان ۱۴۰۱ به رقم ۹ . ۶ درصد رسید که در سالیان گذشته، کم ‌ نظیر است. رشد این گروه در نیمه نخست سال گذشته منفی ۴ . ۴ درصد بود. رشد بخش صنعت در تابستان سال گذشته ۷ . ۸ درصد بوده در حالی ‌ که تابستان سال ۱۴۰۰ منفی ۹ . ۱ درصد بود. آنچه در ادامه می ‌ خوانید بخشی از آمار رشد اقتصادی در بخش صنایع و معادن است.براساس آمار تابستان ۱۴۰۱، رشد بخش معدن ۳ . ۷ درصد اعلام شده است، این در حالی است که رشد بخش معدن در تابستان سال ۱۴۰۰ منفی ۶ . ۳ درصد بود.

بر اساس گزارش بانک مرکزی در نیمه اول ۱۴۰۱، رشد تشکیل سرمایه ثابت ناخالص در بخش ماشین ‌ آلات کشور به ۱۵ درصد رسید. رشد تشکیل سرمایه در بخش ماشین ‌ آلات به معنای افزایش تمایل سرمایه ‌ گذاری در بخش تولیدات صنعتی در کشور است.این رشد از سال ۱۳۹۳ به بعد یعنی در نیمه نخست ۸ سال گذشته بی ‌ نظیر است. در سال ‌ های پس از برجام نیز چنین رشدی در زمینه تشکیل سرمایه ثابت ناخالص در بخش ماشین ‌ آلات کشور محقق نشده بود.

نرخ رشد منفی تشکیل سرمایه در سال ‌ های اخیر، ظرفیت رشد اقتصادی را تا حدود زیادی از بین برده بود. از همین رو یکی از الزامات جدی بازگشت کشور به مسیر رشد اقتصادی، سرمایه ‌ گذاری کلان بخش خصوصی و دولتی برای جبران سرمایه ‌ های مستهلک شده در سال ‌ های اخیر و بازیابی توان تولید کشور برای رشد درآمد سرانه و غلبه بر فقر گسترده به ‌ جا مانده از دولت قبل است. در این شرایط، تشکیل سرمایه به ‌ عنوان جزء حیاتی در گزارش ‌ های رشد اقتصادی مطرح است، به ‌ طوری که رشد آن نوید آینده ‌ ای روشن از تداوم رشد اقتصادی، بهبود درآمد سرانه و کاهش تدریجی شدت و گسترده فقر در کشور را می ‌ دهد.تشکیل سرمایه در بخش ماشین ‌ آلات به ‌ طور عمده به حوزه فعالیت وزارت صمت مربوط است و رشد چشمگیر آن بیانگر اثرگذاری سیاست ‌ های دولت سیزدهم در بخش صنعت و معدن است.

بالاترین رشد بخش صنعت از سال ۱۳۹۷ رقم خورد

مرکز آمار هم در گزارشی اعلام کرد: رشد ارزش ‌ افزوده بخش صنعت در نیمه نخست سال ۱۴۰۱ به ۴ . ۹ درصد افزایش یافته است. رشد بخش صنعت در سه ‌ ماهه نخست این سال ۵ . ۱ درصد و در سه ‌ ماهه دوم ۴ . ۸ درصد بوده است. این در حالی است که در سه ‌ ماهه نخست سال ۱۴۰۰ رشد بخش صنعت ۴ . ۹ درصد و در سه ‌ ماهه دوم ۲ درصد بود. در مقایسه با سال ‌ های گذشته، رشد ۴ . ۹ درصدی بخش صنعت در نیمه نخست امسال بالاترین رشد از سال ۱۳۹۷ به بعد است. در نیمه اول سال ۱۳۹۷ رشد بخش صنعت کشور منفی ۳ . ۸ درصد و در نیمه نخست سال ۱۳۹۸ منفی ۱ . ۶ درصد بود. در نیمه اول سال ۱۳۹۹ رشد بخش صنعت کشور مثبت شد اما کمتر از یک درصد بود و به ۹ دهم درصد رسید و در نیمه نخست سال ۱۴۰۰ هم رشد ۳ . ۵ درصدی ثبت شد. رشد ۴ . ۹ درصدی بخش صنعت در ۱۴۰۱ بیانگر جهش مناسب آن است.

شاغلان بخش صنعت

بر اساس گزارش مرکز آمار، در تابستان ۱۴۰۱ تعداد شاغلان در بخش صنعت کشور به بیش از 8 میلیون نفر رسید که در یک دهه اخیر، بی ‌ سابقه است.

در تابستان این سال ۸ میلیون و ۲۹ هزار نفر در بخش صنعت کشور شاغل بوده ‌ اند. این در حالی است که در تابستان سال ۱۴۰۰ حدود ۷ میلیون و ۹۰۷ هزار نفر در بخش صنعت کشور مشغول به کار بودند. بر این اساس در یک سال مورد بررسی حدود ۱۲۲ هزار نفر به تعداد شاغلان در بخش صنعت کشور افزوده شده است.

در یک دهه اخیر تعداد شاغلان در بخش صنعت کشور در فصول تابستان بین ۶ . ۸ تا ۷ . ۹ میلیون نفر در نوسان بوده و این نخستین ‌ بار است که رکورد بالای ۸ میلیون نفر شاغل در بخش صنعت کشور تحقق یافته است.

سیاست ‌ های وزارت صمت دولت سیزدهم در احیای واحدهای راکد و نیمه ‌ تعطیل، تامین مالی زنجیره ‌ ای صنایع و تولیدکنندگان تاثیر قابل ‌ توجهی در بهبود اشتغال در بخش صنعت کشور داشته است. از ابتدای دولت سیزدهم بیش از ۲ هزار واحد راکد و نیمه ‌ تعطیل احیا شده است. بر اساس گزارش مرکز آمار، در بهار ۱۴۰۱ رشد ارزش ‌ افزوده بخش صنعت ۵ . ۱ درصد بود که از ابتدای ۱۳۹۷ بالاترین رقم محسوب می ‌ شود.

شاخص تولید صنعتی شرکت ‌ های بورسی

پژوهشکده بانک مرکزی هم نوشت: بیش از ۲۸۰ شرکت صنعتی پذیرفته ‌ شده در بورس اوراق بهادار و فرابورس که به صورت ماهانه گزارش تولید خود را منتشر می ‌ کنند بیشتر از نصف تولید کشور را در اختیار دارند. بر این اساس، با توجه به بررسی آمار این شرکت ‌ ها می ‌ توان وضعیت تغییرات تولید صنعت کشور را رصد کرد.

بررسی ‌ ها نشان می ‌ دهد که شاخص استخراج شده از داده ‌ های این شرکت ‌ ها هم ‌ راستا با شاخص تولید صنعتی کل کشور است. بنابراین این شاخص در زمانی که شاخص ‌ های رسمی کل کشور با تاخیر منتشر می ‌ شوند و تواتر فصلی دارند، می ‌ تواند جایگزین خوبی برای آنها باشد و وضعیت تغییرات ماهانه صنعت را نشان دهد.

براساس آمار پژوهشکده بانک مرکزی، پس از کاهش قابل ‌ توجه تولید صنعتی در نیمه دوم سال ۱۳۹۷ و ابتدای سال ۱۳۹۸ ، رشد تولید این بخش از فصل چهارم ۱۳۹۸ صنعت روند صعودی به خود گرفت و این روند صعودی تا خردادماه ۱۴۰۰ ادامه داشت.

در سه فصل تابستان، پاییز و زمستان سال ۱۴۰۰ متاثر از آثار به جامانده از سیاست ‌ های اقتصادی دولت گذشته، روند رشد شاخص تولید صنعتی یک روند بدون نوسان در حول و حوش صفر بود. اما بهار سال ۱۴۰۱ با به ثمر نشستن سیاست ‌ های وزارت صمت دولت سیزدهم با رشد مثبت شاخص تولید صنعتی آغاز شد.

این روند مثبت در ماه ‌ های تابستان نیز ادامه پیدا کرد و شاخص تولید صنعتی در ماه ‌ های تابستان ۱۴۰۱ بین ۶ تا بیش از ۷ درصد رشد کرد. شاخص تولید صنعتی در نخستین ماه پاییز ۲ . ۷ درصد نسبت به مدت مشابه سال قبل رشد کرد که بیشترین نرخ رشد در یک سال اخیر بوده است. در آبان ماه رشد شاخص تولید صنعتی به ۵ . ۶ درصد رسید که همچنان رقم بالایی محسوب می ‌ شود.

شاخص تولید خودرو و قطعات رکورد زد

تولید خودرو و قطعات رکورددار رشد در بین صنایع شد. بر اساس گزارش پژوهشکده پولی و بانکی بانک مرکزی، رشد شاخص تولید صنعت خودروسازی و قطعات و صنعت ماشین ‌ آلات و تجهیزات در سال ۱۴۰۱ نسبت به سال قبل بیشتر از سایر صنایع بوده است.

مرکز پژوهش ‌ های مجلس در گزارش «پایش بخش حقیقی اقتصاد ایران در آبان ۱۴۰۱ بخش صنعت و معدن» نوشته است: در آبان ۱۴۰۱ ، شاخص تولید و فروش شرکت ‌ های صنعتی بورسی از ابتدای دوره محاسبه شاخص (ابتدای ۱۳۹۷ تاکنون) عملکرد کم ‌ نظیری داشته است؛ در این ماه شاخص تولید و فروش نسبت به ماه مشابه سال ۱۴۰۰ به ترتیب با افزایش ۸ . ۲ و ۱۴ . ۴ درصدی و نسبت به مهر ۱۴۰۱ با افزایش ۷ . ۴ و ۱۴ . ۵ درصدی مواجه شده است.

همچنین در 9 ماه ابتدایی سال ۱۴۰۱ نسبت به مدت مشابه سال قبل، شاخص تولید شرکت ‌ های صنعتی بورسی رشد ۵ درصدی را ثبت کرد. رشد شاخص فروش شرکت ‌ های صنعتی بورسی نیز در ۸ ماه نخست سال مورد بررسی ۹ . ۶ درصد بوده است.

در آبان ۱۴۰۱ رشته فعالیت خودرو و قطعات بر مبنای شرکت ‌ های بورسی رکورد جدیدی ثبت کرد و شاخص تولید و فروش آن به ترتیب رشد ۴۷ . ۳ و ۶۷ . ۲ درصدی را نسبت به ماه مشابه سال قبل ثبت کرده است. هم ‌ چنین، در آبان ۱۴۰۱ شاخص تولید و فروش رشته فعالیت فلزات پایه برمبنای شرکت ‌ های بورسی، نسبت به ماه مشابه سال قبل افزایش ۶ درصدی و افزایش ۳ . ۲ درصدی داشته است.

در آبان ۱۴۰۱ ، نسبت به مشابه سال قبل ۱۲ رشته فعالیت افزایش در شاخص تولید و ۳ رشته فعالیت کاهش در شاخص تولید داشته ‌ اند. مرکز پژوهش ‌ های مجلس به صورت ماهانه شاخص تولید، فروش و نرخ ۳۰۲ شرکت صنعتی بورسی را محاسبه می ‌ کند.

رشد شاخص تولید کارگاه ‌ های بزرگ صنعتی

بانک مرکزی گزارش داد: شاخص تولید کارگاه ‌ های بزرگ صنعتی ( ۱۰۰ نفر کارکن و بیش ‌ تر) که در فصل بهار سال ۱۴۰۱ افزایش ۳ . ۰ درصدی نسبت به فصل بهار سال قبل را به ثبت رسانده بود، در فصل تابستان نیز با افزایش قابل ‌ ملاحظه ۱۰ . ۲ درصدی نسبت به فصل مشابه سال قبل همراه شد. بر این اساس، شاخص تولید کارگاه ‌ های بزرگ صنعتی در نیمه نخست سال ۱۴۰۱ از رشد ۶ . ۶ درصدی نسبت به نیمه نخست سال ۱۴۰۰ برخوردار شد. با توجه به اینکه نزدیک به ۷۰ درصد از ارزش ‌ افزوده بخش صنعت به عملکرد تولید کارگاه ‌ های بزرگ صنعتی اختصاص دارد، رشد محقق ‌ شده شاخص تولید کارگاه ‌ های مزبور نقش مهمی در رشد ۵ . ۸ درصدی ارزش ‌ افزوده بخش صنعت و به نوبه خود بر عملکرد ۳ . ۰ درصدی رشد اقتصادی در ۶ ماهه نخست سال ۱۴۰۱ داشته است.

سخن پایانی

بررسی عملکرد رشد شاخص مزبور به تفکیک رشته فعالیت ‌ های صنعتی (بر حسب کدهای ISIC دو رقمی) نشان می ‌ دهد که در نیمه نخست سال ۱۴۰۱ ، شاخص تولید ۲۱ گروه صنعتی از مجموع ۲۴ گروه صنعتی (با سهم ۸۶ . ۵ درصدی از شاخص کل) از افزایش عملکرد نسبت به مدت مشابه سال قبل برخوردار بوده ‌ اند. از مهم ‌ ترین رشته فعالیت ‌ های صنعتی که بیشترین سهم را در رشد محقق شده شاخص مزبور در ۶ ماهه نخست سال 1401 داشته ‌ اند می ‌ توان به «صنایع تولید فلزات اساسی»، «صـنایع تولید وسایل نقلیه موتوری، تریلر و نیم ‌ تریلر» و «صنایع تولید مواد و محصولات شیمیایی» اشاره کرد. این روند کمابی تا پایان سال برقرار بوده است.