با وجود این، در طول سال‌های اخیر و با توجه به شرایط حاکم بر اقتصاد کشور، دلالی در حوزه‌های مختلف اقتصادی بیشتر شده تا جایی که طی ماه‌های گذشته بازار محصولات صنایع معدنی و به‌ویژه فولاد نیز به بستری برای جذب سرمایه‌ها، فعالیت‌های غیرمولد و دلالی شده است. در نتیجه چنین کسب‌وکارهایی سود حاصل می‌شود اما ارزشی به‌دست نمی‌آید.

دلالی به تولید اولویت دارد

سعید برزگر، کارشناس صنایع معدنی در گفت‌وگو با صمت اظهار کرد: طی سال‌های اخیر و با توجه به شرایط نامساعد اقتصادی کشور شاهد رشد قابل‌توجه نقدینگی در کشور بوده‌ایم. در حالت کلی، رشد نقدینگی یکی از آسیب‌های جدی در هر اقتصادی است چراکه با ورود این سرمایه در حوزه‌های گوناگون شاهد شکل‌گیری واسطه‌گری و دلالی در آن بخش خواهیم بود. این چالش برای ایران که با تحریم، محدودیت در روابط بین‌المللی و انواع مشکلات اقتصادی روبه‌رو است، به‌ مراتب شدیدتر ظاهر خواهد شد و در این مسیر، رشد نقدینگی آسیب‌های جدی به اقتصاد وارد می‌کند.

وی افزود: رشد نقدینگی و شرایط ناپایدار اقتصادی حاکم بر کشور در کنار سیاست‌گذاری‌های اشتباه و قیمت‌گذاری دستوری در دوره‌های گوناگون، زمینه افزایش دلالی و واسطه‌گری را در بازارهای گوناگون فراهم کرده است. این نقدینگی جذب هر بازاری مانند مسکن، دلار، خودرو و... شده، زمینه برهم خوردن آن را ایجاد کرده است. بدین‌ترتیب در دوره‌های گوناگون شاهد جهش قابل‌توجه نرخ در هرکدام از بازارهای یادشده بوده‌ایم.

در دوره‌ای حتی شاهد جذب این نقدینگی به بازار خریدوفروش محصولات فولادی بودیم و در سایه رشد رقابت برای خرید این محصولات، بهای آهن‌آلات افزایش یافت و در همین حال، تنش در بازار خریدوفروش این محصولات تشدید شد. بدین‌ترتیب، التهاب ناشی از نقدینگی در بازار محصولات صنایع معدنی نیز آشکار شد. در واقع در شرایطی که بستر مناسبی برای جذب نقدینگی در دسترس مردم نیست، این پول نقد با هدف حفظ ارزش به کالاهای سرمایه‌ای گوناگون جذب می‌شود و بازار فولاد و محصولات فولادی نیز از این قضیه بی‌نصیب نمانده است.

این کارشناس اقتصاد گفت: تمام چالش‌های یادشده در حالی هستند که می‌توان این سرمایه را به سمت تولید مولد هدایت کرد تا از یک‌ سو با تامین سرمایه موردنیاز برای توسعه، رشد و بهبود اقتصادی فراهم شود و از سوی دیگر، آسیب‌های ناشی از این دست فعالیت‌های نامولد اقتصادی به حداقل ممکن کاهش یابد. هرچند اجرای این هدف به الزامات متعددی نیاز دارد و نمی‌توان یک‌روزه زمینه تحقق آن را ایجاد کرد.

تولید سودده نیست

اکبر فرضی مولان، کارشناس صنعت فولاد در گفت‌وگو با صمت اظهار کرد: اقتصاد کشور در طول سال‌های اخیر با رکود و همزمان تورم همراه شده است. در همین حال در سایه رشد نقدینگی با چالش کاهش ارزش پول ملی روبه‌رو شدیم؛ هرچند از این چالش برای رشد صادرات و و رونق فروش خارجی و به دنبال آن افزایش تولید بهره گرفته شد. وی در ادامه افزود: افزایش نقدینگی در ادامه سیاست‌های پولی و مالی دولت حاصل شده است. جذب این نقدینگی بر تولید یا واسطه‌گری اهمیت دارد و اثرات اغلب منفی متعددی متفاوتی را بر اقتصاد وارد می‌کند. در کشور شاهد نقدینگی سرگردانی هستیم که جذب بازارهای مختلف مسکن، دلار و... می‌شود. مردم نگران سرمایه خود بوده و در تلاش هستند با خرید و فروش این محصولات سرمایه‌ای ارزش پول خود را حفظ کنند.

این فعال صنعت فولاد افزود: در چنین شرایطی از دولت‌ها انتظار می‌رود به‌ گونه‌ای عمل کنند که اعتماد مردم جلب و زمینه جذب این سرمایه به بخش تولید فراهم شود؛ یعنی سرمایه یادشده جذب تولید شود و درنهایت به توسعه اقتصادی کشور بینجامد. البته باید تاکید کرد جذب سرمایه به روند تولید نیاز به الزاماتی دارد؛ چنانچه این ضرورت‌ها اجرایی شوند، می‌توان به جذب سرمایه در بخش‌های مولد اقتصاد امیدوار بود.

این فعال صنعت فولاد توجه به توسعه صادرات در حوزه صنایع فولادی کشور را از مهم‌ترین الزامات تداوم تولید در این صنایع نام برد و گفت: فروش محصولات در بازار بین‌المللی یکی از مهم‌ترین مسائلی است که رونق تولید را تسهیل می‌کند اما متاسفانه نه‌تنها اقدام مثبتی در این حوزه اجرایی نمی‌شود بلکه فولادسازان شاهد انواع مشکلات ساختاری در حوزه تجارت خارجی هم هستند. وی در پایان با اشاره به دیگر مشکلات ساختاری حاکم بر روند تولید در بستر صنایع فولادی گفت: تولید و شروع فعالیت در ایران به کسب انواع مجوزهای مختلف بستگی دارد. در همین حال باید انواع زیرساخت‌های لازم برای کسب‌وکارها فراهم شود؛ در ادامه صنایع با انواع چالش‌های جدی در مسیر تامین نیازهای اولیه خود همچون برق و گاز روبه‌رو هستند. بنابراین درمجموع می‌توان این‌طور نتیجه گرفت که تولید در ایران با چالش‌های جدی همراه است و بخش قابل‌توجهی از سرمایه جذب دلالی و واسطه‌گری می‌شود.

سخن پایانی

از مجموع موارد یادشده می‌توان این‌طور نتیجه گرفت که با توجه به شرایط نامساعد تولید و روند احداث و توسعه صنایع در طول سال‌های اخیر شاهد خروج سرمایه از این بخش بوده‌ایم. درواقع هر نوع فعالیت مولد اقتصادی فاقد توجیه‌پذیری است. در این بستر زمینه دلالی و واسطه‌گری به‌عنوان فعالیت‌های نامولد اقتصادی بیشاز پیش فراهم می‌شود.