ایران با تمرکز بر به حداکثر رساندن تجارت گاز، عملیاتی کردن قراردادهای صادرات و واردات گاز، احیای همکاری گازی با کشورهای همسایه و تبدیل شدن به نقطه ثقل ترانزیت گازی منطقه غرب آسیا با استفاده از شبکه خط لوله و زیرساخت‌های خود، آماده است تا تاثیر قابل‌توجهی بر چشم‌انداز انرژی منطقه و بازار جهانی هیدروکربن بگذارد.

موقعیت استراتژیک ایران به‌عنوان یک دارنده ذخایر بزرگ گاز و شبکه گسترده خط لوله آن، ایران را به بازیگری حیاتی در بازار گاز منطقه تبدیل کرده است. دیپلماسی فعال و سازنده دولت سیزدهم در منطقه غرب آسیا بر تعهد این کشور برای به حداکثر رساندن تجارت گاز و تبدیل ایران به قطب ترانزیت گاز در منطقه تاکید دارد. در این مسیر دیپلماسی، دولت سیزدهم در حوزه انرژی توانسته گام‌های مثبتی به سمت این امر بردارد که با تقویت مشارکت مردم و اتصال کامل گازی ایران به کشورهای همسایه، این مسیر به نهایت خود خواهد رسید. البته واردات گاز از کشورهای شمالی و اتصال زمینی و دریایی خط لوله ایران به هند به‌عنوان مهم‌ترین کشور با توسعه اقتصادی بالا در سال‌های آتی از مسیر خط لوله صلح و خط لوله مستقل در کف دریای عمان و اقیانوس هند، مسیر مهم به حداکثر رساندن تجارت گازی و تبدیل شدن به هاب ترانزیت گاز منطقه ای برای ایران است.

در مسیر طی شده ایران برای توسعه تجارت گازی خود در منطقه تمدید موفقیت‌آمیز قرارداد صادرات گاز ایران با عراق در نوروز 1403 نشان‌دهنده تمرکز دولت برای تقویت روابط ایران با همسایگان غربی است. این اقدام نشان‌دهنده اهمیت عراق به‌عنوان بازاری حیاتی برای گاز ایران و نیاز به تامین گاز پایدار برای پاسخگویی به تقاضای فزاینده انرژی در منطقه است. علاوه بر این، تمدید قرارداد راه را برای افزایش همکاری بین دو کشور در بخش هیدروکربن هموار کرده و روابط اقتصادی آنها را تقویت می‌کند. عملیاتی شدن کامل صادرات گاز ایران به ترکیه در شرایطی که ایران به نقطه اصلی ترانزیت گاز در منطقه تبدیل شود، تعهد ایران به افزایش تجارت گاز و نفوذ منطقه‌ای خود را بیشتر نشان می‌دهد. ترکیه به‌عنوان یکی از بازیگران اصلی اروپا، بازار قابل‌توجهی برای گاز ایران است و یک رابطه پایدار و رو به گسترش عرضه گاز می‌تواند امنیت انرژی و ثبات منطقه‌ای دو کشور را تقویت کند.

با توجه به موقعیت استراتژیک تهران به‌عنوان یک نقطه ترانزیتی کلیدی برای واردات و صادرات گاز، همکاری این کشور با کشورهای همسایه نقشی محوری در چشم انداز انرژی منطقه ایفا می‌کند. احیای قرارداد سوآپ گاز با ترکمنستان در سال 1401، پس از لغو آن در دوره دولت قبلی، نمونه‌ای از تمرکز دولت سیزدهم برای رسیدگی سریع به چالش های دیپلماتیک و به حداکثر رساندن هم‌افزایی منطقه‌ای است. این توافق نه تنها تجارت گاز ایران با ترکمنستان را افزایش داد، بلکه با تداوم واردات گاز از ترکمنستان، مسیر امنیت انرژی در فصول سرد سال را تضمین کرد و فعالیت‌های تجاری گاز ایران در منطقه را در فصول گرم سال نیز افزایش داد. روابط ایران با روسیه یکی دیگر از جنبه‌های مهم دیپلماسی گازی آن است. با شبکه گسترده خط لوله گاز که دو کشور را به هم متصل می‌کند، ایران می‌تواند تحویل پایدار گاز روسیه به کشورهایی مانند هند را تسهیل کند و امنیت انرژی آنها را تضمین کرده و به تعادل انرژی منطقه کمک کند.

شبکه خط لوله و زیرساخت گسترده ایران نیز پارامتر مهم دیگری در تبدیل شدن ایران به یک بازیگر کلیدی در انتقال گاز منطقه ای است. توانایی انتقال گاز از هر نقطه در داخل خاک ایران به هر نقطه دیگر، ظرفیت قابل توجهی را به عنوان یک هاب ترانزیت گاز ارائه می دهد. این مزیت استراتژیک به ایران اجازه می‌دهد تا خود را به یک مرکز منطقه‌ای تحویل گاز ارتقا دهد، به‌طور مؤثری گاز را به کشورهای غرب و جنوب‌شرق آسیا وارد و صادر کند، از امنیت انرژی آنها حمایت کند و از عرضه گاز پایدار اطمینان حاصل کند.

تقاضای انرژی آسیای مرکزی همچنان رو به رشد است و بر اهمیت تامین گاز پایدار از سوی ایران و سایر شرکای منطقه ای تاکید دارد. ایران با اتصال شبکه خط لوله خود به هر دو شبکه هند و روسیه، می تواند پتانسیل نقش استراتژیک خود را به عنوان هاب ترانزیت گاز به حداکثر برساند. این همکاری نزدیک نه‌تنها ایران را قادر می سازد تا نیازهای رو به رشد انرژی آسیای مرکزی را تامین کند، بلکه به تامین انرژی پایدار و ایمن در منطقه نیز کمک می کند. دیپلماسی گازی ایران در منطقه غرب آسیا و تبدیل آن به هاب ترانزیت گاز منطقه، اولویت راهبردی دولت سیزدهم است. ایران با تمرکز بر به حداکثر رساندن تجارت گاز، عملیاتی کردن قراردادهای صادرات و واردات گاز، احیای همکاری گازی با کشورهای همسایه و تبدیل شدن به نقطه ثقل ترانزیت گازی منطقه غرب آسیا با استفاده از شبکه خط لوله و زیرساخت‌های خود، آماده است تا تاثیر قابل‌توجهی بر چشم‌انداز انرژی منطقه و بازار جهانی هیدروکربن بگذارد. با ادامه این روند، نفوذ اقتصادی و ژئوپلیتیکی ایران به رشد خود ادامه خواهد داد و آن را به‌عنوان یک بازیگر حیاتی در بخش انرژی جهانی قرار خواهد داد.