با این تورم از تجارت جهانی حذف می‌شویم
سید مرتضی افقه –اقتصاددان
تورم پدیده‌ای است که به دلیل تاثیر فراوان بر زندگی و فعالیت‌های مردم همواره مورد توجه دولت‌های مختلف در همه کشورها قرار داشته است.
کنترل تورم به‌صورت کامل، مطلوب همه دولت‌ها است اما این امر نیازمند تحمل هزینه‌هایی است که بسته به نوع، اندازه و نحوه اجرای سیاست‌های موردنظر برای دستیابی به این حد مطلوب متفاوت است.
در برنامه‌های توسعه نیز بر ایجاد جهش صادراتی به‌عنوان یکی از اساسی‌ترین هدف‌ها برای تحقق رشد و توسعه اقتصادی تاکید شده است.
در این شرایط اگر مولفه‌ای به‌نام تورم در این معادله وارد شود، به‌طور قطع نظام‌های تجاری چنین کشورهایی را دچار بی‌نظمی و بی‌ثباتی خواهد کرد؛ بنابراین باید فاکتور‌های موثر بر توسعه و رشد اقتصادی به‌شکل مطلوب ایجاد شود که بیشک یکی از مهم‌ترین آنها کنترل تورم و به حداقل رساندن آن است.
سال‌هاست بیشتر کارشناسان اقتصاد داخلی در گفت‌وگو‌ها و اظهارنظرهای رسمی خود درباره تورم، بارها و بارها از آسیب‌های این پدیده بر کسب‌وکار، معیشت و در مجموع اقتصاد داخلی سخن گفته‌اند و دامنه آثار آن را تا تجارت خارجی کشور نیز می‌دانند. اما در این زمینه باید گفت زیان‌های تورم فراتر از این است و آثار مخرب آن بر حوزه صادرات، اگر بیش از اقتصاد داخلی نباشد، کمتر از آن هم نیست.
درباره تاثیر تورم بر تجارت خارجی و صادرات، مباحث مختلف و متفاوتی وجود دارد که در بررسی‌ها آسیب‌شناسی‌ها باید توجه ویژه‌ای نسبت به آنها شود. به‌طور کلی تاثیر تورم بر صادرات و حضور در بازارهای خارجی مانند اثر تورم در اقتصاد داخلی عمل می‌کند؛ یعنی با افزایش میزان تورم و بالا رفتن هزینه‌های تولید کالایی، میزان تقاضا برای آن کالا در بازارها کاهش می‌یابد و از میزان فروش کاسته می‌شود که البته این کاهش تقاضا بستگی به کشش قیمتی و درآمدی آن کالا دارد.
البته موضوع تورم در تجارت خارجی گسترده‌تر نیز خواهد بود و تاثیر آن بر صادرات از برخی جوانب بیش از تاثیر آن بر بازارهای داخلی است، زیرا در بازارهای داخلی با بروز تورم و افزایش هزینه‌های تولید، شرایط برای تمام کالاها و تولیدات داخلی یکسان است و تورم باعث حذف کالاهای مشابه از بازار نمی‌شود، اما در تجارت خارجی و صادرات به این شکل نیست.
در بازارهای صادراتی برخلاف بازارهای داخلی، به‌دلیل وجود رقبای فراوان و شرایط تولید متفاوت، تورم و افزایش هزینه‌های تولید باعث می‌شود کالای صادراتی قابلیت رقابت‌پذیری خود را در آن بازارها نسبت به کالاهای مشابه خارجی از دست بدهد و از بازار حذف شود؛ بنابراین از این نظر می‌توان گفت تاثیرات منفی تورم در حوزه تجارت و در بخش صادرات حتی بیش از تاثیرات آن در بازارهای داخلی است.
اگرچه تورم در اقتصاد ایران موضوع غریبی نیست و تقریبا همه فعالان اقتصاد و مردم سال‌هاست در ابعاد مختلف آسیب‌های ناشی از آن را حس کرده‌اند اما این شاخص در سال گذشته یکی از بی‌سابقه‌‌ترین اعداد و ارقام را به ثبت رساند و رکوردهای کم‌نظیری را در گزارش‌های آماری به نمایش گذاشت.
این روند به نحوی بود که هنوز هم باوجود احتمال بهتر شدن روابط تجاری بین‌المللی ایران با سایر کشورها و رفع تحریم‌ها، نگرانی‌ها از تورم و تاثیرات آن بر تجارت کشور همچنان از دغدغه‌های بزرگ فعالان حوزه تجارت کشور است.
البته در نهایت با تمام اهمیتی که تورم در ساختارهای اقتصادی ایفا می‌کند نمی‌توان از آن به‌عنوان تنها مولفه تاثیرگذار بر تجارت خارجی و صادرات کشور یاد کرد و بیشک در اقتصاد ما عوامل دیگری وجود دارند که می‌توانند باعث تشدید آثار این پدیده شوند و شاید از مهم‌ترین این عوامل نوسانات و بی‌ثباتی قیمت‌ها باشد که اثری مشابه تورم بر تجارت خارجی کشور می‌گذارد.
