«دانش نماد» نشانی برای فروش بهتر
نزدیک به نیم دهه پیش، شبکه آزمایشگاهی فناوری راهبردی معاونت علمی و فناوری در راستای صدور گواهی به شرکت‌های دانش‌بنیان با سازمان ملی استاندارد همکاری کرد.
نزدیک به نیم دهه پیش، شبکه آزمایشگاهی فناوری راهبردی معاونت علمی و فناوری در راستای صدور گواهی به شرکت های دانش بنیان با سازمان ملی استاندارد همکاری کرد. این همکاری در راستای نظم دهی به آن دسته از کالاهای دانش بنیان بود که گواهی استاندارد نداشتند، به منظور خلق شناسنامه ای جدید برای محصولات دانش بنیان شکل گرفت. عنوان این گواهی نشان دانش نماد است. کارشناسان معتقدند گواهی دانش نماد می تواند به عنوان گامی موثر در تجاری سازی و ورود محصولات دانش بنیان به بازار به حساب آید. نکته قابل توجه این است که تمامی شرکت های فعال در اکوسیستم دانش بنیان چه آنهایی که دانش بنیان هستند و چه آنهایی که به عنوان شرکت خلاق و فناور یا دانش بنیان نوع ۲ شناخته می شوند، می توانند در صورت داشتن شرایط این گواهینامه، درخواست بدهند و آن را دریافت کنند؛ صمت در این گزارش به بررسی نقش گواهی انطباق دانش نماد در فروش و صادرات و رونق کسب و کار پرداخت.
گواهی معتبر حتی برای خارجی ها
یکی از مهم ترین اقداماتی که از سال ۹۵ برای شرکت های دانش بنیان انجام گرفت، مصوبه شورای عالی استاندارد در زمینه ارائه گواهی انطباق دانش نماد بود، در واقع به منظور ساماندهی استاندارد و کمک به ورود محصولات دانش بنیان به بازار، گواهی انطباق یا محصول برای محصولات دانش بنیان صادر می شود. این گواهی برای ساماندهی استاندارد و توسعه بازار محصولات دانش بنیان طراحی شد تا در چارچوب سیاست های کلی اقتصاد مقاومتی مبنی بر افزایش پوشش استاندارد برای همه محصولات داخلی و ترویج آن قرار گیرد. کارشناسان معتقدند ریسک تولید محصولات دانش بنیان بالا است، از این رو ضروری به نظر می رسد تا شرکت های دانش بنیان قبل از اینکه به تولید برسند، نشان دانش نماد را دریافت کنند تا پیش از اخذ علامت استاندارد ملی با در دست داشتن گواهی انطباق یا محصول بتوانند نسبت به جذب سرمایه گذار اقدام کرده و محصول خود را به تولید انبوه برسانند. این اقدام با همکاری نزدیک معاونت علمی و فناوری و سازمان ملی استاندارد و تصویب شورای عالی استاندارد در راستای حمایت از تولید محصولات دانش بنیان انجام گرفت. با این مصوبه شورای عالی استاندارد، صدور گواهی انطباق ( KB _ COC ) یا گواهی محصول ( KB - COP ) برای محصولات دانش بنیان، این امکان را به شرکت های دانش بنیان می دهد تا حتی بدون وجود استاندارد ملی با استفاده از استانداردهای معتبر بین المللی و یا کارخانه ای از سازمان ملی استاندارد، گواهینامه ای معتبر دریافت کنند که در بسیاری از کشورهای دنیا نیز معتبر است.
روندی که به تولید نظم بخشید
محمدحسین بهشتی، معاون نوآوری و تجاری سازی معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری درباره قوانین و ضوابط تدوین شده برای گواهی انطباق یا محصول به صمت گفت: اوایل ۹۷ بود که متوجه شدیم، محصولاتی از سوی شرکت های دانش بنیان تولید می شود که استاندارد مشخصی ندارند، اما مخاطبان خواهان رویت تاییدیه برای شناخت بیشتر محصولات بودند.
گفتنی است، محصولاتی که گواهی استاندارد از سوی سازمان ملی استاندارد ایران داشتند، براساس آن موردارزیابی قرار می گیرند و از سوی معاونت علمی یک گواهی مبنی بر تایید آن محصول صادر می شود؛ اما محصولاتی که فاقداستاندارد بودند، اما کیفیت لازم را داشتند، باید در جریانی، گواهینامه دریافت می کردند که برهمین مبنا گواهی انطباق و محصول مطرح که طی تفاهمنامه ای این گواهینامه ها با همکاری سازمان ملی استاندارد ایران تدوین شد.
نخستین ها با کالایی که مشابه خارجی دارند، متفاوت هستند
وی بااشاره به روند ارزیابی محصول برای صدور این گواهینامه ها افزود: با بررسی های انجام شده و پس از ارزیابی محصول از سوی ناظران در معاونت علمی، اطلاعات به سازمان ملی استاندارد ارسال می شود و برحسب مورد یا استاندارد گواهی انطباق ( KB _ COC ) یا گواهی محصول ( KB - COP ) صادر می شود. اگر محصولی نمونه خارجی داشته باشد، در فرآیند تطابق قرار داده می شود، در صورت تایید، گواهی COP برای محصولی که نمونه خارجی دارد، صادر می شود، اما اگر محصول برای نخستین بار در کشور تولید شده و فاقد نمونه خارجی باشد، پس از ارزیابی ها، گواهی COC به آن تعلق می گیرد. صاحب شرکت دانش بنیان در فرآیند خوداظهاری باتوجه به بندهای گواهی های نام برده شده از سوی یک آزمایشگاه مرجعی بررسی و موردتایید قرار می گیرد که وقتی تایید شد، می تواند آن را دریافت کند.
به گفته بهشتی، تاکنون از سال ۱۳۹۷ ، بیش از ۱۶۰ مورد گواهی دانش نماد صادر شده است. امسال ۲۶ مورد از ۸۶ شرکت دانش بنیانی که از ارزیابی ها عبور کردند، توانستند یکی از این گواهی ها را دریافت کنند و باقی شرکت ها در مراحل انتهای این روند هستند.
وی بااشاره به میزان مقبولیت این گواهی در میان مصرف کنندگان و صنایع و شرکت های بزرگ صنعتی افزود: مصرف کنندگان یا بهره برداران محصول ها، بیشتر از صاحبان شرکت های دانش بنیان این درخواست را دارند که تاییدیه استاندارد خود را ارائه بدهند. این گواهی از سوی سازمان ملی استاندارد کشور صادر شده است و به طبع در داخل موردپذیرش قرار می گیرد. این گواهی تنها به محصولات شرکت هایی تعلق می گیرد که دانش بنیان باشند، البته ناگفته نماند که افزون بر شرکت های دانش بنیان، شرکت های فناور مستقر در پارک های علم و فناوری هم می توانند درخواست بدهند و در برخی موارد گواهی صادر شده است. بهشتی درباره زمان موردنیاز برای اخذ این گواهی گفت: یک دستورالعمل کلی برای صدور گواهی دانش نماد وجود دارد، اما آزمون ها برای هر محصول متفاوت خواهد بود و بستگی به حوزه هایی دارد که محصول در زمره آن تولید شده است. همچنین مدت زمان صدور این گواهی بستگی به سرعت عمل صاحبان شرکت ها دارد، اما به طورمعمول 2 تا 3 ما طول می کشد.
وی گفت: در فرآیند استاندارد، ابتدا محصول براساس دستورالعمل های شرکت تولیدکننده تولید می شود، بنابراین آزمون ها در مرحله نخست در کارخانه ها ارزیابی می شوند و شاخص ها به تدریج در سطح پذیرش بازار ملی طراحی می شوند و بعد شاخص های بین المللی در ارزیابی محصول اعمال می شود و چون سازمان ملی استاندارد ایران عضو برخی مجامع بین المللی است، صدور این گواهی در برخی کشورها موردتایید است، البته ممکن است در برخی کشورها که شاخص های متفاوت تری دارند و سازمان ملی استاندارد عضو آن نیست، موردتایید و مقبولیت قرار نگیرد. معرفی دقیق تر محصولات با یک گواهینامه
طی 2ماهه ابتدای امسال، نخستین شرکت های دانش بنیان و فناوری که موفق به دریافت این استاندارد شدند، در پارک علم و فناوری استان کرمانشاه مستقر بودند.
به گفته محمودرضا نیازی، مدیرکل استاندارد این استان، فرآیند استانداردسازی 3 محصول جدید دانش بنیان و فناور با انجام بازرسی و آزمون های لازم بررسی و براساس تصمیمات کمیته ارزیابی استان برای این شرکت های دانش بنیان، گواهینامه انطباق COC و گواهینامه محصول COP صادر شده است، در واقع در نخستین کمیته ارزیابی صدور گواهینامه انطباق ویژه محصولات دانش بنیان و فناور، کارشناسان با ارائه این گواهینامه ها به 2 شرکت در حوزه صنایع شیمیایی و تولید قطعات خودرو موافقت کردند.
سیامک آزادی، مدیر پارک علم و فناوری کرمانشاه در گفت وگو با صمت گفت: اخذ این گواهینامه ها تاثیر بسیار بسزایی در فروش و صادرات و رونق کسب و کار دارد و تاییدی بر محصولات تولیدی دانش بنیان است، همچنین راهی برای انبوه سازی محصولاتی است که موفق به دریافت این استاندارد شده اند و به نوعی شناسنامه معتبری برای معرفی دقیق تر محصولاتش به مشتریان به حساب می آید.
وی افزود: به اعتقاد من، گواهی انطباق دانش نماد می تواند به برندسازی محصولات کمک ویژه ای کند. به نوعی در کنار ثبت اختراعی که شرکت های دانش بنیان انجام می دهند، اخذ این نوع گواهینامه ها می تواند در روند ثبت مشخصات و روش هایی که شرکت ها در فرآیند تولید به کار می برند، تاثیر بسزایی داشته باشد، همچنین موجب توسعه فعالیت های شرکت های دانش بنیان می شود. به همین دلیل، کمک خوبی به گردش موثر اکوسیستم دانش بنیان در کشور است. تا پیش از ارائه این گواهینامه ارزیابی ها از یک محصول تا حد زیادی دشوار بود.
آزادی گفت: خوشبختانه شرکت های بیشتری که در پارک علم و فناوری استان کرمانشاه مستقر هستند، در آستانه ارزیابی و در مرحله اخذ این نماد استاندارد هستند. گفتنی است، روند ارزیابی از سوی ناظران معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری و اداره استاندارد انجام می شود. حال نه تنها شرکت هایی که تحت حمایت پارک ها هستند، بلکه دیگر شرکت ها هم لازم است که چنین گواهینامه هایی را دریافت کنند. به طورقطع در فرآیند تجاری سازی یکی از رویکردهای مهم بهره گیری از محصولات شرکت های دانش بنیان تاییدیه از سوی متولیان استاندارد در کشور است که این روند را برای بازار هدف راحت تر می کنند و می تواند با رویت این گواهینامه با اطمینان بیشتری خرید کنند، همچنین کار بخش های دولتی در روند شناسایی محصول تسهیل می شود تا آن دسته از محصولاتی را که دارای این گواهینامه هستند، بهتر و دقیق تر انتخاب کنند. باتوجه به اینکه بخش گسترده ای از بازار شرکت های دانش بنیان در داخل است، می تواند کمک شایانی به توسعه بازار برای این محصولات داشته باشد و زمینه ورود محصولات دانش بنیان به بخش های خصوصی و دولتی را با روند بهتری فراهم کنند.
وی بااشاره به نقش پارک های علم و فناوری در روند اخذ گواهی دانش نماد گفت: نقش پارک ها در فرآیند دریافت این گواهی بیشتر جنبه مشاوره ای دارد و همان گونه که پیش تر هم اشاره شد، معاونت علمی با همکاری اداره استاندارد، تاییدیه نهایی را صادر می کنند. ناگفته نماند که تنها شرکت های دانش بنیان نوع یک نیستند که می توانند آن را اخذ کنند، بلکه شرکت های خلاق و فناور هم اگر شرایط اخذ را داشته باشند، می توانند آن را دریافت کنند، بنابراین الزامات دانش بنیان شدن تاثیری در دریافت این گواهینامه ندارد.
رئیس پارک علم و فناوری استان کرمانشاه بااشاره به شرایط دریافت گواهینامه گفت: به محصولی گواهینامه تعلق می گیرد که نوآور باشد و تمایز ویژه ای با دیگر محصولات مشابه خود داشته باشد. به عبارت دیگر، محصولی موفق به اخذ این گواهی می شود که یا برای نخستین بار تولید شده باشد یا مشابه خارجی در ایران نداشته و از درجه کیفیت بالایی برخوردار باشد.
به گفته آزادی، این گواهینامه ها دارای وجه بین المللی است و در جایگاه یکی از گواهینامه های معتبری شناخته می شوند که شرکت های دانش بنیان می توانند با استفاده از اعتبار آن محصولات خود را صادر کنند و به عنوان یک مزیت مهم برای شرکت ها در بحث صادرات به حساب می آید. وی بااشاره به شرکت های پیشرو در مسیر دریافت گواهینامه گفت: حوزه هایی نظیر ماشین آلات و تجهیزات و شیمی در پارک علم و فناوری استان کرمانشاه برای اخذ گواهینامه دانش نماد پیشرو بودند و اکنون شرکت هایی که در حوزه فناوری اطلاعات و کشاورزی فعال هستند، در حال اخذ این گواهینامه نیز هستند. ضوابط کلی برای همه شرکت ها یکی است، اما باتوجه به نوع صنعت ممکن است تبصره های متفاوتی داشته باشد که پیچیدگی آن در روند فنی آن است و ممکن است در برخی حوزه ها زمان برتر باشد.
سخن پایانی
باتوجه به موارد یادشده، بحث صدور گواهی انطباق و صدور محصول و البته در ادامه نشان دانش نماد، راهکار اساسی برای رفع مشکلات شرکت های دانش بنیان است. گفتنی است، سازمان ملی استاندارد، برای فراهم سازی امکانات، با مصوبه شورای عالی استاندارد، این فرصت را به شرکت های دانش بنیان می دهد تا با بهره گیری از استانداردهای معتبر بین المللی یا استاندارد ملی استاندارد، گواهینامه ای معتبر برای تایید محصول خود دریافت کنند. برخی مسئولان امر معتقدند شرایط باید به گونه ای فراهم شود تا فرآیند اعطای دانش نماد، حداکثر همخوانی را با قوانین جاری و رویه های موجود سازمان ملی استاندارد داشته باشد. حال این پرسش هم مطرح می شود که باتوجه به اینکه 4 سال از ارائه این گواهینامه ها می گذرد، شمار چندانی از شرکت های دانش بنیان موفق به اخذ آن نشده اند. در واقع از ۷ هزار شرکت در امسال، تنها ۲۶ شرکت توانستند آن را دریافت کنند، همچنین نوعی موازی کاری، در این روند دیده می شود، چرا که تضامین معاونت علمی و فناوری و صندوق نوآوری و شکوفایی خود به نوعی بازار داخل را اقناع به خرید محصولات دانش بنیان یا همکاری با آنها می کند؛ سوال اینجا است که چقدر این نشان ها و این نوع از گواهینامه ها مسیر را برای صادرات محصولات دانش بنیان کشور هموار می کنند یا به عبارت دیگر چقدر از مقبولیت بین المللی برخوردار هستند؟ که باتوجه به پاسخ های داده شده، گویا نمی توان به اعتبار آنها در آن سوی آب ها تکیه کرد.
