حریم مورد نیاز کابل های برق یکی از مهم ترین استاندارد های نصب کابل های خودنگهدار است و عدم توجه به این استاندارد ها و قوانین ممکن است باعث جریمه های مالی، مشکلات و یا حتی حوادث جانی شود. اما برای اطلاع از مشخصات فنی کابل خودنگهدار فشار متوسط و حریم این کابل ها ابتدا نیاز داریم با برخی از تعریف های کلی خطوط برق هوایی و زمینی آشنا شویم.

لازم به ذکر است که کابل های خودنگهدار فشار متوسط از انواع کابل های هوایی از جنس آلومینیوم و با روکش عایق هستند که امروزه در سراسر دنیا در حال جایگزینی کابل های مسی هستند. قیمت کابل خودنگهدار فشار متوسط در کنار عوامل دیگری مانند وزن کمتر و امنیت بیشتر از عوامل اصلی توجه به این کابل ها در صنعت برق است.

اصطلاحات فنی مورد نیاز

طبق تصویب نامه حریم خطوط هوایی انتقال و توزیع نیروی برق به شماره 12727/ت50732ه مورخ 6/2/96 هیات وزیران:

ماده 1- در این تصویب نامه اصطلاحات زیر در معانی مشروح به کار می روند:

خط برق

مجموعه ای از تجهیزات و متعلقات نظیر پایه، دکل، هادی، مقره و کابل که به منظور انتقال و توزیع نیروی برق مورد استفاده قرار می گیرد.

محورخط

خط فرضی رابط بین مرکز پایه ها در طول خطوط هوایی و در کابل های زمینی و زیر سطح آب در طول خط.

مسیر خط

نواری در طول خطوط برق، که در خطوط هوایی حاصل از تصویر هادی های جانبی خط بر روی زمین و در کابل های زمینی و زیر سطح آب منطبق با عرض مستحدثه مربوطه است.

حریم

حریم خطوط نیروی برق به دو نوع زمینی و هوایی تقسیم می شود:

حریم زمینی

دو نوار در طرفین مسیر خط و متصل به آن از سطح زمین که عرض هر یک از این دو نوار در این تصویب نامه تعیین شده است.

حریم هوایی

نقاطی در هوا در امتداد هادی و به شکل مستطیل، ناشی از اعمال حریم های افقی و عمودی به شرح زیر که هادی جریان برق در مرکز آن قرار می گیرد:

حریم عمودی

فاصله عمودی در هوا از طرفین هادی جریان برق در راستای قائم که در این تصویب نامه تعیین شده است.

حریم افقی

فاصله افقی در هوا از طرفین هادی جریان برق در راستای افق که در این تصویب نامه تعیین شده است.

• ردیف ولتاژ: ولتاژ اسمی خطوط نیروی برق
• خط فشار ضعیف: خطی که دارای ولتاژ کمتر از یک هزار ولت است.
• خط فشار متوسط: خطی که دارای ولتاژ یک هزار ولت تا شصت و سه هزار ولت است.
• خط فشار قوی: خطی که دارای ولتاژ شصت و سه هزار ولت و بالاتر است.

حریم خطوط هوایی فشار ضعیف

حریم خطوط نیروی برق کمتر از یک هزار ولت، به صورت زمینی بوده که حداکثر آن (3/1) متر می باشد.

تبصره: مطابق ابلاغيه شماره 95/49493/30/100 مورخ 1/12/95 وزارت نيرو و نظر به اختيارات حاصل از تبصره بندهاي 1 و 2 ماده 2 تصويب‌نامه خطوط هوايي انتقال و توزيع نيروي برق شماره‌ 12727/ت50732ه‍ مورخ 6/2/94 هيات محترم وزيران، حداقل ميزان حريم‌های زمینی و هوایی خطوط توزيع فشار ضعيف به شرح زير مي باشد:

الف - حريم زميني خطوط فشار ضعيف 3/1 متر مي‌باشد لکن مديريت توزيع برق شهرستان ها مي‌توانند بر اساس توجيهات فني و شرايط مقرر در اين بخشنامه با حفظ حق دسترسي به خط و کمال انتفاع از آن و با رعايت استانداردها و ضوابط فني ابلاغ شده، با تاييد مدير عامل يا نماينده وي (معاونت بهره برداري و ديسپاچينگ)، حسب مورد حريم‌هاي جدول ذيل را جايگزين نمايند

ب- کابل اتصال خطوط هوايي برق به محل لوازم اندازه‌گيري مشترکين (کابل سرويس هوايي) به شرط حفظ حق دسترسي به خط برق و رعايت استانداردها و ضوابط فني ابلاغ شده، حريم ندارد.

ج- شرکت برق، در مورد خطوطي که در مجاورت ساير خطوط برق احداث مي‌نمايد و نيز تاسيسات و تجهيزاتي که روي پايه‌ها يا در مجاورت خطوط برق خود نصب مي‌نمايد، به شرط رعايت استانداردها و ضوابط فني ابلاغ شده، ملزم به رعايت حريم متقابل (حريم خط برق نسبت به خطوط يا تاسيسات و تجهيزات خطوط برق مجاور) نمي‌باشد.

د- منظور از دسترسي عرفي به خط برق در اين بخشنامه، مواردي نظير مستحدثات داراي پنجره یا درب بازشو به سمت خطوط برق، بالکن يا پيش‌آمدگي، و يا دسترسي از طريق پشت بام، ديوار و نردبان ثابت است؛ که فاصله افقي و عمودي لبه‌ي انتهايي آن‌ها از خطوط برق به ترتيب کمتر از 25/1 و 5/2 متر باشد.

ه- تاسيسات و تجهيزات موقت جهت کار در مجاورت حريم خطوط برق شامل داربست و بالابر و نظاير آن مشمول اين بخشنامه نبوده و در اين خصوص، کسب مجوز‌ قبلي از شرکت برق ضروری است.

حريم کابل کشی فشار متوسط:

الف) حريم خطوط نيروي برق رديف ولتاژ يک هزار تا بيست هزار ولت به صورت زميني بوده که حداکثر (10/2) مترمي باشد.

ب) حريم خطوط نيروي برق رديف ولتاژ سي و سه هزار ولت به صورت زميني بوده که حداکثر آن (5/3) متر می باشد.

تبصره- حداقل ميزان حريم در خطوط فشار ضعيف و متوسط موضوع بندهاي (1) و(2) و يا جايگزيني حريم هوايي به جای حريم زميني حداکثر تا مقادير مندرج در بندهای مذکور با شرط وجود حق دسترسی به خطوط برق و کمال انتفاع از آن، براساس نوع هادي، ضوابط فني ابلاغي وزارت نيرو، عوارض طبيعي، موقعيت محلي و ساير شرايط مطابق نظر وزير نيرو تعيين مي شود.

براساس نامه شماره 247/70101/94 مورخ 30/02/94 جناب آقاي دکتر علي نظري منتظر مدير کل دفتر حقوقي و پاسخگويي به شكايات، اعمال حريم هوايي تا پيش از صدور بخشنامه وزارت محترم نيرو، ممنوع مي باشد.