عصب سه قلو یک نقطه دسترسی مرکزی برای تمامی اعصاب صورت است و مسدود سازی اعصاب محیطی با بلوک عصبی به شکلی موثر می تواند درد را قبل از انتقال به مغز و در منبع ایجاد درد بلوک کند و زندگی افراد را به آنها برگرداند.

بلوک عصب سه قلو چیست؟

در واقع باید گفت که روش بلوک عصب سه قلو فرایند جدیدی نیست، با این حال با توجه به پیچیدگی نسبی این فرآیند توسط هر پزشکی پیشنهاد نمی شود، چون هر پزشکی قادر به اجرای آن نیست به همین جهت وقتی فرد به دنبال کمک یک کارشناس پزشکی است، معمولاً به اندازه روش‌های دیگر درمان درد صورت با این روش برخورد نمی کند. اگرچه از این روش در درمان درد عصب سه قلو یا نورالژی تریژمینال به صورت رایج استفاده می‌شود، اما این روش کاربرد موثری برای انواع دیگر دردهای صورت نیز دارد:

• نورالژی یا درد عصب سه قلو
• درد غیر طبیعی صورت
• سردردهای خوشه ای
• دندان درد
• درد پیوسته بعد از دندانپزشکی
• اسپاسم ماهیچه های صورت

نورالوژی و درد عصب سه قلو

درد عصب سه قلو نتیجه مستقیم وارد شدن صدمه به عصب سه قلو است. در واقع پژوهش های پیشرفته انجام شده بطور فزاینده ای نشان دهنده آن است که کل مجموعه عصب سه قلو تقریباً در تمامی مشکلات و دردهای شناخته‌شده صورت دخیل است. عصب سه قلو پنجمین عصب جمجمه‌ای است و احساسات و اعصاب های صورت و عضلات دخیل در فرآیند جویدن را در بر می‌گیرد. عصب سه قلو به مانند تمامی اعصاب جمجمه‌ای در هر دو طرف بدن وجود دارد و به صورت جفتی دربدن حاضر است. عصب سه قلو با این حال شامل سه شاخه منشعب شده از محل ریشه است، بنابراین نام سه قلو به آن داده شده است. سه شاخه منشعب از عصب سه قلو عبارتند از اعصاب چشمی یا افتالمیک اعصاب فک بالایی و اعصاب فک پایینی. هر شاخه منشعب از این عصب از طریق بازشوهای مختلفی از جمجمه خارج می‌شوند و اعصاب قسمتهای مختلف سر را شکل می دهند:

• افتالمیک یا اعصاب چشمی که بخش ابروها و پیشانی، کاسه سر، چشمان و پلک بالایی را شکل می‌دهد.
• اعصاب فک بالا که مسئول اعصاب گونه ها و لب و دماغ، پلک پایینی و دندانهای بالا ست
• مندیبولار یا اعصاب فک پایینی که اعصاب دندان های پایین، لب پایین فک پایین و چانه را شکل می دهد

هر شاخه می تواند به صورت جداگانه مسئول انتقال درد باشد. غده عصبی یعنی ریشه و مبدا جایی که سه شاخه برای ورود به مغز به هم میرسند می‌تواند مرکز شکل گیری درد باشد و کل سیستم اعصاب سه قلو مسئول انتشار درد به اعصاب دیگر است.

عملکرد بلوک عصب سه قلو چگونه است ؟

عصب سه قلو در پایین جمجمه و درون ساختاری قرار دارد که سوراخ بیضی نامیده می‌شود و از طریق یک سوزن می توان به آن دسترسی پیدا کرد. پزشک می‌تواند با استفاده از فلوروسکوپی یا سی تی اسکن، محل قرارگیری سوراخ بیضی را ببیند. از مقدار کمی بی حسی موضعی برای بی حس کردن ناحیه گونه، حدوداً سه سانتی متر از کنار خط لبخندتان، استفاده می شود. سپس با کمک راهنمایی در لحظه اشعه ایکس یا سی تی اسکن، سورن به سمت سوراخ بیضی حرکت داده می شود و مقدار کمی ماده رنگی تزریق می شود تا از درستی موقعیت سوزن اطمینان حاصل شود. در صورتی که درستی همه چیز تایید شود، مقدار بسیار اندکی بی حسی موضعی به عصب سه قلو تزریق می‌شود و سوزن خارج می‌شود؛ به همین سادگی!

اگرچه تزریق بی حسی به صورت در این فرایند لازم نیست اما اکثر بیماران با توجه به خاصیت کاهش درد ترجیح می دهند که این کار انجام شود.

بلوک عصبی سه عملکرد اصلی دارد:

• تشخیصی برای تعیین اینکه آیا درد توسط ریشه عصب سه قلو ایجاد شده یا توسط آن منتقل می‌شد.
• پیش بینی یا پیش آگهی برای تعیین اینکه آیا بریدن عصب سه قلو می تواند مفید باشد یا خیر
• درمانی گاهی اوقات تنها از کار انداختن عصب سه قلو برای چند ساعت می تواند مفید باشد و برای درمان درد کافی باشد

به چند جلسه درمان نیاز خواهم داشت؟

این موضوع کاملاً به بیمار و شدت نشانه های او بستگی دارد. به طور کلی پزشک توصیه می کند که دو بلوک تشخیصی را برای تشخیص درست اینکه آیا عصب سه قلو عامل ایجاد درد یا مسیر انتقال آن است یا خیر به کار بگیرید. پاسخ مثبت از این عمل می‌تواند کاهش حداقل ۵۰ درصدی موقت یا دائمی درد باشد. اگر این تسکین درد موقتی بود گام بعدی احتمالاً قطع یا نوعی فرایند به منظور اختلال انتقال سیگنال درد توسط غده عصبی باشد.

چه زمان بهتر می شوم؟

بعد از انجام موفق بلوک عصب سه قلو، در یک قسمت از صورتتان احساس بی حسی خواهید داشت که ممکن است تا چند ساعت و بسته به بی‌حسی استفاده شده باقی بماند؛ این یک نشانه از انجام موفق بلوک عصبی است. بعد از آنکه فرآیند درمانی تکمیل شد چند نتیجه محتمل است:

• دردتان بعد از گذشت چند روز از بی اثر شدن ماده بی حسی بهبود یافته یا به طور کلی از بین رفته است . این مسئله نشان دهنده آن است که درمان به کار گرفته شده نتیجه مشخصی داشته است و پزشک و بیمار را از فرآیند ایجاد کننده درد آگاه نموده و به آنها در برنامه ریزی طرح درمانی آینده برای کنترل حداکثری درد کمک می‌کند.
• احساس گرمی در پاها (مدرکی از انسداد موفق) با این حال هن وز تسک ین‌درد نداده است : این بدان معناست که فرایند بلوک عصبی موفق بوده با این حال کمبود تسکین درد، نشانه تشخیصی مهمی برای پزشکتان خواهد بود. این مسئله به پزشکتان در تصمیم گیری برای طرح درمان های آینده کمک بسیار زیادی خواهد کرد.
• نه احساس گرمایی در پا دارید و نه با تسکین درد مواجه شده اید : این بدان معناست که بلوک عصبی به درستی اجرا نشده و باید به شکلی صحیح تکرار شود تا مشخص شود که آیا درد ایجاد شده در نتیجه سیستم عصبی بوده است یا خیر.

آیا خطری به همراه فرایند بلوک عصب سه قلو وجود دارد؟

این فرآیند به طور کلی ایمن است اما در هر فرآیندی خطرات و عوارض جانبی یا مشکلات احتمالی ممکن است. رایج ترین عارضه جانبی انجام بلوک عصب سه قلو، درد موقت در محل تزریق است. خطرات دیگری که از رواج کمتری برخوردارند عبارتند از خونریزی، عفونت یا تزریق در عروق خونی. وقوع عوارض جانبی و مشکلات جدی به ندرت در اثر بلوک عصب سه قلو دیده شده است.

آیا من گزینه مناسبی برای بلوک عصب سه قلو محسوب می شوم؟

اگر با درد صورت یا میگرنی مواجه هستید که به روش‌های درمانی دیگر پاسخی ندادند گزینه مناسبی برای بلوک عصب سه قلو هستید. با پزشکتان صحبت کنید و ببینید که آیا گزینه مناسبی برای بلوک عصب سه قلو هستید یا خیر.