روز صنعت و معدن فرصت خوبی برای بیان چالش‌ها و دغدغه‌های تولیدکنندگان است. فعالان صنعتی در کشور ما با چالش‌های جدی روبه‌رو هستند، بخشی از این مشکلات روند فعالیت تمامی صنایع را تحت‌تاثیر قرار می‌دهد، اما همزمان مشکلاتی نیز به‌طور اختصاصی به یک صنعت تعلق دارد و مسیر تولید را دشوار می‌کند.

صنایع بالادستی آلومینیوم کشور با مشکلات اساسی در تامین برق و همچنین تامین مواد اولیه روبه‌رو هستند. ایران از ذخایر غنی بوکسیت یا آلومینا برخوردار نیست و بخشی از مواد اولیه موردنیاز تولیدکنندگان شمش، باید از طریق واردات تامین شود. در واقع صنعت آلومینیوم در ایران بر پایه بهره‌گیری از ذخایر انرژی احداث‌ شده است و از اول بنا بر این بوده بخش مهمی از مواد اولیه این صنعت از طریق واردات تامین شود. بااین‌وجود واردات بوکسیت و آلومینا در طول سال‌های گذشته و به‌ویژه باتوجه به شرایط تحریم با چالش‌های جدی روبه‌رو بوده است.زنجیره تولید در صنایع مختلف به هم وابسته است؛ در شرایطی که صنایع بالادستی آلومینیوم به هر علتی از جمله کمبود مواد اولیه از تولید بازبماند، سایر حلقه‌های این زنجیره تا تولید محصول نهایی نیز در روند فعالیت خود با مشکلات جدی روبه‌رو خواهند شد.

متاسفانه در مواردی، شمش آلومینیوم که حکم ماده اولیه صنایع پایین‌دستی این زنجیره را دارد، در قالب مهندسی‌شده در بورس کالا عرضه می‌شود. همین موضوع نیز چالش‌هایی را به فعالان این صنعت تحمیل خواهد کرد، از جمله آنکه با پیشی گرفتن تقاضا بر عرضه ، شاهد ایجاد رقابت گسترده برای خرید یک محصول خواهیم بود که به رشد قابل‌توجه نرخ آن و گپ قابل‌توجه میان نرخ پایه و نرخ نهایی فروش منتهی خواهد شد. این در حالی است که بی‌توجهی مسئولان مربوطه و سیاست‌گذاران در این بخش، علت اصلی چنین مشکلاتی است.

انتظار می‌رود شمش آلومینیوم تولیدشده در کشور ابتدا نیاز صنعتگران داخلی را تامین کند، در ادامه مازاد آن روانه بازار صادراتی شود. از مجموع موارد یادشده می‌توان این‌طور نتیجه گرفت؛ درخواست فعالان صنعت آلومینیوم از مدیران مربوطه، رصد شرایط و نظارت بر فرآیند خریدوفروش محصولات در بورس کالا است.

در ادامه باید خاطرنشان کرد صنعت آلومینیوم جزو صنایع انرژی‌بر است. همان‌طور که پیش‌تر هم اشاره شد، یکی از دلایل احداث و توسعه واحدهای تولیدکننده شمش آلومینیوم در کشور، دسترسی ما به منابع غنی و ارزان انرژی بوده است. بااین‌وجود بی‌توجهی به توسعه زیرساخت‌های انرژی در کشور همگام با توسعه صنعتی و افزایش جمعیت، اکنون ما را با بحران انرژی روبه‌رو کرده است. تامین نشدن انرژی برای صنایع مادر آلومینیوم کشور، حکم مرگ این واحدها را دارد.

در صنعت آلومینیوم، هنگامی‌که یک دیگ احیا روشن می‌شود، باید ۵ تا ۷ سال به‌صورت ۲۴ساعته فعال باشد و هرگونه اختلالی در فعالیت آن، سبب کاهش عمر دیگ خواهد شد، چراکه فرآیند تولید آلومینیوم و به‌تبع آن، فعالیت دیگ‌های احیا مداوم است. در هر خط احیا بیش از ۲۰۰ دیگ فعال وجود دارد که در صورت کاهش جریان و به‌دنبال آن کاهش جریان ورودی به دیگ، کیفیت آلومینیوم تولیدی از استاندارد خارج‌ می‌شود و بدنه داخلی دیگ آسیب می‌بیند. حال اگر جریان برق بیش از 2 ساعت قطع شود، مذاب آلومینیوم درون دیگ منجمد می‌شود و هزینه تخریب و راه‌اندازی مجدد هر دیگ احیا بالغ ‌بر میلیاردها تومان خواهد شد.

متعلقات هر دیگ (شامل تجهیزات، مواد نسوز و کاتد) علاوه بر گران‌قیمت بودن، جزئی از مواردی هستند که در دوران تحریم، واردات آنها با سختی فراوان انجام می‌شود و برای راه‌اندازی مجدد دیگ‌ها می‌بایست همه آنها تامین شود. در همین حال باید تاکید کرد که در صنعت تولید آلومینیوم به‌علت پیوستگی فرآیند، نمی‌توان همچون سایر صنایع یک شیفت کاری را تعطیل و شیفت شب را جایگزین آن کرد.

بر همین اساس نیز، سال گذشته و امسال جلساتی با مدیران وزارت صنعت، معدن و تجارت برگزار و مقرر شد، برق صنایع آلومینیوم قطع نشود. بااین‌وجود این صنایع موظف شدند میزان مصرف خود را به حداقل ممکن کاهش دهند، به‌این‌ترتیب از میزان ظرفیت تولید در این صنعت کاسته خواهد شد.البته حتی اگر میزان تولید شمش آلومینیوم در کشور کاهش یابد، بازهم این صنعت توان تامین نیاز داخلی را دارد، هرچند انتظار می‌رود، در چنین شرایطی از میزان صادرات این بخش کاسته شود و اولویت به تامین نیاز تولیدکنندگان داخلی اختصاص یابد.در پایان انتظار می‌رود با اصلاح سیاست‌های ارزی کشور، چالش‌های پیش‌روی صنعتگران در تامین ارز، بازگشت ارز صادراتی، رانت حاصل از سیاست چندنرخی بودن ارز و... مرتفع شود.