خدمت سربازی و دفاع از استقلال و تمامیت ارضی کشور، عنوان یک ارزش مسلم برای تک‌تک شهروندان جامعه تلقی می‌‌شود، اما حفظ ارزش‌های مشترک اجتماعی زمانی محقق خواهد شد که جوانان این مرزوبوم داوطلبانه و نه از سر اجبار به خدمت نیروهای مسلح فراخوانده شوند. براساس این دکترین نظامی، بیشتر کشورهای جهان دارای ارتش حرفه‌ای و غیراجباری هستند. حدود ۱۰ درصد کشورهای جهان از جمله ایران، سربازی اجباری بالای ۱۸ ماه دارند. در واقع در بیشتر کشورهای جهان، خدمت سربازی در قالبی حرفه‌ای بوده، به‌طوری‌که جوانان صلاحیت‌دار که توان و روحیه واقعی خدمت به کشورشان را دارند به استخدام کوتاه‌مدت یا بلندمدت ارتش درمی‌آیند.

بیشتر سربازانی که با بی‌مبالاتی و مسئولیت‌ناپذیری خدمت کرده و هزینه‌های مالی و امنیتی عدیده‌ای را به نیروهای مسلح تحمیل کرده‌اند، جزو کسانی هستند که با اجبار و اکراه به سربازی فراخوانده شده‌اند. در واقع سپردن دفاع از کیان کشور به سربازانی که از سر اجبار به سربازی آمده‌اند، به‌هیچ‌عنوان منطقی به‌نظر نمی‌رسد.

 خدمت سربازی اجباری، موقعی اجتناب‌ناپذیر به‌نظر می‌رسد که کشور در دوران جنگ به‌سر می‌برد و نیاز به نیروی نظامی به‌شدت احساس می‌شود، اما ضرورت و تسری این قاعده در زمان صلح به‌هیچ‌عنوان متقاعدکننده به‌نظر نمی‌رسد و ما جزو معدود کشورهایی هستیم که خدمت سربازی در آن اجباری است. اگر وجود سربازانی که با اکراه و اجبار در حال سپری کردن خدمت سربازی هستند در کنار 2 میلیون و 900 هزار سرباز فراری از خدمت که از حقوق شهروندی‌شان محروم و به‌طور بالقوه آسیب‌زا هستند، قرار داده و موردواکاوی قرار دهیم، عمق این فاجعه پنهان بیشتر خودش را نشان می‌دهد. در واقع وضعیت نابسامان یادشده انعکاس خدمت سربازی اجباری است.

به‌عنوان یک جامعه‌شناس معتقدم مبنای اجباری بودن سربازی، اشتباه فاحشی است و به‌نظر می‌رسد داشتن یک ارتش حرفه‌ای و کارآمد می‌تواند جایگزین بهتری برای اجبار در خدمت باشد. گفتنی است که شاید فرزندان افراد متمول نیز جزو غایبین خدمت سربازی باشند، اما بیشتر کسانی که از خدمت سربازی امتناع می‌کنند از طبقات متوسط و فرودست جامعه هستند. بدیهی است که تعداد زیادی از جوانان امکان و فرصت انجام خدمت سربازی را ندارند و این تصور قالب وجود دارد که خرید خدمت سربازی برای غایبینی که باید مجازات شوند نوعی تشویق به‌شمار می‌رود. در حال‌ حاضر، غایبین از خدمت سربازی که در شرایط برزخ زندگی می‌کنند با محرومیت‌های شدید اجتماعی و مدنی مواجه هستند که به اشکال گوناگون به آنها تحمیل می‌شود. این دسته از افراد در سال‌های متمادی با مجازات‌های اجتماعی از جمله ممنوعیت صدور پروانه کسب، محرومیت استخدام دولتی و مشاغل عمومی، نداشتن حق نقل‌وانتقال محضری و... مواجه بودند که نظام اجتماعی به آنها تحمیل کرده است. در واقع این جوانان به شکل نظام‌مند مجازات شده‌اند و بر این مبنا، مجازات مضاعف چند میلیون سرباز غایب نه امکان‌پذیر است و نه منطقی.  به‌نظر می‌رسد لغو خدمت سربازی اجباری، ضرورت حوزه نظامی و اجتماعی است، زیرا دو کارکرد مثبت برای نظام حاکمیتی دارد؛ اول اینکه این طرح از هرگونه انحراف و بزهکاری جوانان که محدودیت‌های مدنی ناشی از نرفتن به خدمت سربازی به آنها تحمیل کرده، پیشگیری می‌کند، زیرا بیشتر غایبان از خدمت سربازی برای به‌دست آوردن امتیازاتی که دیگر شهروندان از آن برخوردارند مجبور به انحرافات عدیده اجتماعی از جمله جعل هویت و سندسازی می‌شوند تا از حداقل‌های یک زندگی متعارف بی‌بهره نباشند. از سوی دیگر، طرح خرید خدمت سربازی و جذب داوطلبانه نیروهای نظامی حرفه‌ای نیز به تقویت بنیه دفاعی و امنیتی کشور منجر می‌‌شود که تصمیمی منطقی و هوشمندانه خواهد بود.