خشت و آجر هر دو از مصالح ساختمانی هستند که برای دیوار چینی، ساخت سقف و ... به کار می‌روند. اگر چه شباهت‌های بسیاری بین این دو وجود دارد، اما تفاوت‌ آجر و خشت از لحاظ روش تهیه، کیفیت، استحکام و کاربرد و ... قابل چشم پوشی نیست. خشت از قدیمی‌ترین مصالح ساختمانی است که از گذشته‌های خیلی دور برای ساخت بناها استفاده می‌شد. امروزه بناهای قدیمی وجود دارد که هزاران سال پیش با استفاده از خشت تهیه شده‌اند که این نشان‌دهنده استحکام قابل قبول خشت است.

در واقع آجرها نیز از همان ایده خشت به وجود آمدند. می‌توان گفت آجر همان خشت پیشرفته‌تر و به روزتر است. تکنولوژی ساخت آجر روز به روز نیز در حال پیشرفت است. امروز آجر در انواع مختلف آجر نما، آجر لفتون و آجر نسوز و ... تولید و عرضه می‌گردد. قیمت آجر نما و آجر نسوز نسبت به آجرهای معمولی بالاتر است.

برای بررسی این موضوع که تفاوت آجر و خشت چیست؟ ابتدا باید تعریف مناسبی از هر یک را ارائه دهیم. همچنین تفاوت آجر و خشت را در مواد اولیه، طرز تهیه، استحکام، کاربردها و قیمت آنها بررسی کنیم.

خشت چیست؟

خشت یکی از اولین و قدیمی‌ترین مصالح ساختمانی است که از گذشته‌های بسیار دور به شکل مربع یا مستطیل ساخته می‌شد. از کنار هم قرار دادن این خشت‌ها، دیوار و بنا ساخته می‌شود. بناهای قدیمی و تاریخی بسیاری وجود دارد که با استفاده از خشت ساخته شده‌اند. این بناها بیان‌گر قدمت طولانی خشت است. البته امروزه استفاده از خشت بسیار محدود شده است. امروزه خشت فقط در برخی از مناطق روستایی که دسترسی به آجر مشکل است، کاربرد دارد.

ماده اولیه برای تهیه خشت، خاک رس می‌باشد. با ترکیب خاک رس و آب، گل با غلظت مشخص تهیه می‌گردد. برای استحکام و انسجام بیشتر خشت کاه، خرده سنگ و شکر سنگ نیز می‌توان به این ترکیب افرود. گل تهیه شده را کاملا ورز می‌دهند و سپس در قالب‌هایی به شکل مکعب مربع یا مکعب مستطیل می‌ریزند و کاملا فشرده می‌کنند تا اطمینان حاصل کنند که گل به صورت یکنواخت در قالب قرار گرفته است. سپس خشت‌های قالبی را در مقابل نور آفتاب قرار می‌دهند تا کاملا خشک شوند. به دلیل قطر زیاد این خشت‌ها، عایق خوبی برای گرما وسرما می‌باشند.

آجر چیست؟

آجر یکی دیگر از مصالح ساختمانی می‌باشد که امروز جایگزین خشت شده است. آجر از پر مصرف‌ترین مصالح ساختمانی به شمار می‌رود. آجر بسیار شبیه خشت است، اما اصلی‌ترین تفاوت آجر و خشت در نوع خشک شدن آن‌ها است. آجرها پس از قالب گیری در کوره‌های آجرپزی پخته می‌شوند تا کاملا محکم و با دوام شوند. امروز آجر اصفهان از مرغوب‌ترین و محکم‌ترین انواع آجر می‌باشد.

بر خلاف خشت، آجر دارای انواع بسیار مختلفی است. مواد اولیه به کار رفته برای تهیه انواع آجر با یکدیگر تفاوت دارد. برای مثال برای تهیه آجر معمولی از خاک رس استفاده می‌شوند. اما آجر لفتون یا همان آجرهای سوراخ‌دار که از شناخته شده‌ترین انواع آجر می‌باشند، از خاک شیل تهیه می‌شوند. یکی دیگر از مهمترین و بهترین انواع آجر، آجر نسوز می‌باشد که برای تهیه آن از خاک نسوز استفاده می‌گردد. آجرهایی نسوز در کوره‌هایی با دمای 1800 درجه سانتی‌گراد پخته می‌شوند و از کیفیت و دوام بسیار بالایی برخوردار هستند.

آجر و خشت چه تفاوتی دارند؟

پس از معرفی آجر و خشت، به بررسی تفاوت خشت و آچر چیست بپردازیم. همان گونه که در قسمت بالا ذکر شد، یکی از تفاوت‌های آجر و خشت در طرز تهیه و نحوه خشک شدن آجر است. خشت پس از قالب گیری در مقابل آفتاب خشک می‌شود. ما قالب‌های آجر در کوره‌های آجرپزی پخت می‌شوند تا مستحکم‌تر شوند. البته دمای پخت انواع مختلف آجر با یکدیگر تفاوت دارند. با افزایش درجه دمای پخت، مقاومت و استحکام آجر افزایش می‌یابد.

البته نا گفته نماند که دمای پخت آجر نیز به ماده اولیه آن بستگی دارد. انواع مختلف آجر از خاک رس، خاک شیل و یا خاک نسوز و ... تهیه می‌شوند. با توجه به نوع آجر و ماده اولیه به کار رفته در آن، دمای پخت مشخص می‌گردد. دمای پخت آجرهای نسوز بسیار بالاتر است و حدود 1500 تا 1800 درجه سانتی‌گراد است.

همان گونه که ذکر شد، پخت آجر در کوره باعث افزایش استحکام آن می‌شود. بنابراین یکی دیگر از تفاوت‌های آجر و خشت در میزان استحکام و مقاومت آن دو است. با استفاده از آجر و به کار گیری روش‌های اصولی و مهندسی شده، می‌توان ساختمان‌های چند طبقه کاملا محکم و ضد زلزله ساخت. اما این مساله در رابطه با خشت صدق نمی‌کند. خشت فقط برای ساخت ساختمان‌های یک طبقه کاربرد دارد و نباید بناهای خشتی بیشتر از یک طبقه ساخت. در صورت استفاده از خشت هر چند که قائده‌مند عمل کنید، نمی‌توان سلامت ساختمان را در برابر زلزله و سیل تضمین کرد.

متاسفانه بناهای خشتی ممکن است در اثر یک سیل و زمین‌لرزه خفیف آسیب ببیند؛ به همین دلیل استفاده از خشت در مناطق زلزله خیز مناسب نیست. همچنین استفاده از خشت در مناطقی با رطوبت بالا و مناطق پر بارش مناسب نیست؛ زیرا رطوبت دائم بافت خشت را تخریب می‌کند و عمر آن را کاهش می‌دهد. خشت مناسب استفاده در مناطق گرم و خشک است.

تفاوت آجر و خشت در کاربرد آنها چگونه است؟ خشت‌ها برای دیوار چینی تیغه‌های خارجی و داخلی و ساخت سقف کاربرد دارند. اما آجر علاوه بر دیوار چینی، ساخت بنا، ساخت کفپوش، طاق و سقف، در طراحی دکورراسیون داخلی و تزیین نمای بیرونی ساختمان نیز کاربرد دارد. انواع مختلف آجر با کیفیت عالی، ظاهری شیک و مدرن توسط کارخانه‌های مختلف اجر پزی تهیه و به بازار ارائه می‌شود. استفاده از این آجر نما برای طراحی نمای بیرون ساختمان، جلوه چشمگیری را به آن می‌بخشد.

به دلیل ظهور آجرهای با کیفیت و متنوع روز به روز بر میزان مصرف آن افزوده می‌شود. امروزه آجر تنها برای ساخت و ساز به کار نمی‌رود و یک متریال برای طراحی ساختمان نیز محسوب می‌شود. اما میزان استفاده از خشت به شدت کاهش یافته است. امروزه استفاده از خشت برای ساخت بنا در شهرها به کلی منسوخ شده است. البته امروز در روستاها نیز از خشت استفاده نمی‌کنند. فقط در مناطق روستایی کم برخوردار که به مصالح جدید و اجر دسترسی ندارند، از خشت استفاده می‌کنند.

یکی دیگر از مهمترین مسائلی که در پاسخ به سوال تفاوت آجر و خشت چیست؟ باید به آن بپردازیم، قیمت این دو مصالح ساختمانی است. به دلیل اینکه مراحل تهیه خشت راحت‌تر بوده و نیاز به پخت در کوره‌های آجرپزی نیست، قیمت بسیار پایین‌تری نسبت به آجر دارد. البته آجرهای مختلف نیز با توجه به نوع خاک به کار رفته، تکنولوژی ساخت و دمای پخت قیمت مختلفی دارند. برای مثال قیمت آجر فشاری، آجر لفتون، آجر نسوز و ... با یکدیگر تفاوت دارد.

برچسب ها : آجر خشت,انواع آجر,بهترین آجر