راهکارهای تحقق توسعه صنعتی
شهرام شیرکوند-پژوهشگر صنعت
توسعه فرهنگ سرمایهگذاری با هدف توسعه کشور در حوزههای مختلف تولیدی و اقتصادی با مدیریت داراییها امکانپذیر است. درحالحاضر رونق بخشهای مختلف تولیدی و حمایت از تولیدات داخلی از موضوعات اساسی کشور است. تجربه بسیاری از کشورها نشان داده است که بازار سرمایه با ابزارهای مالی نوین و جذب نقدینگی میتواند یاریگر رشد و توسعه تولید و اقتصاد کشور باشد. مهمترین راهکار در این زمینه نیز، انتشار اوراق مالی و پذیرش و عرضه سهام شرکتها سرمایهگذاران است. در این صورت، صاحبان سرمایه بهجای سرمایهگذاری در بازارهای غیررسمی و فعالیت در زمینه واسطهگری و سفتهبازی، با ورود به بازار سرمایه و بورس کالا، علاوه بر پوشش ریسکهای سرمایهگذاری به سود سالم میرسند. البته تحقق این امر مستلزم حمایت بازار سرمایه از طریق اعمال سیاستهای حمایتی و تشویقی مانند کاهش مالیات، تثبیت قوانین و مقررات برای افزایشپیشبینیپذیری، تسهیل فرآیند تامین مواد اولیه و صادرات محصولات، هدایت نقدینگی بهسمت بازار سرمایه، تسهیل فرآیند افزایش سرمایه شرکتهای بورسی و پذیرش و عرضه سهام شرکتهای جدید در بازار سرمایه است.
باید در نظر داشت که یکی از اهداف فرهنگسازی برای مصرف کالاهای تولید داخل، مردمی کردن اقتصاد کشور است و در این راستا نیز میتوان از ظرفیت بازار سرمایه استفاده کرد. بدونشک رشد تولید زمانی تحقق خواهد یافت که بازار سرمایه در راستای حمایت از تولید داخلی تقویت شود. درحالحاضر در بسیاری از کشورهای توسعهیافته، شرکتهای تولیدی و موثر در اقتصاد، در بورس هم حضور دارند، به این لحاظ حمایت از بازار سرمایه در واقع حمایت از تولید داخلی خواهد بود. نکته اساسی این است که همزمان با حمایت از تولید ملی و سرمایهگذاران بخش تولید، باید از حقوق مصرفکننده نیز حمایت شود و این حق طبیعی مصرفکننده ایرانی است که از کالای بادوام و باکیفیت استفاده کند، البته ارتقای مستمر کیفیت محصولات ایرانی و گسترش حضور برندهای معتبر و خوشنام کشور در بازارهای داخلی و خارجی، زمینه مناسبی برای معرفی نشانهای تجاری برتر ایرانی در سطح بینالمللی فراهم خواهد کرد. شرکتهای موفق و پیشرو میتوانند با هزینه اندکی نسبت به سایر روشهای سرمایهگذاری، منابع مالی موردنیازشان را با بهرهگیری از اوراق سلف تامین کنند، زیرا استفاده از روشهای نوین سرمایهگذاری از طریق بازار سرمایه یک مزیت رقابتی برای سازمانهای اقتصادی و شرکتهای مختلف است. اقتصاددانان معتقدند در بخش تولید داخلی، سرمایهگذارانی باید موردحمایت قرار گیرند که سودآوری آنها بیش از هزینه حمایت دریافتی آنها باشد، بهطوری که با کسر هزینه حمایتهای بهعملآمده، این صنعت سود خالص داشته باشد. بنابراین، برای حمایت از هر صنعتی نخست باید دلایل آن مشخص باشد و میزان تاثیر این حمایت در مقایسه با شرایط نبود حمایت، اندازهگیری شود. بدیهی است، کیفیت تولیدات صنعتی و موضوع رقابتی بودن تولیدات به عوامل گوناگونی بستگی دارد که از مهمترین آنها محدودیت در توسعه چرخه تحقیق، تولید و بازار است. بخشی از این فرآیند برعهده تولیدکنندگان و صنعتگران است و بخش مهم دیگر، تشویق به سرمایهگذاری در حوزههای تولیدی و وجود سیاستهای حمایتی و بسترسازی برای رشد صنعت از سوی دولت است. در این راستا، تولیدی که برپایه سرمایههای انسانی و اجتماعی شکل گیرد، سرریزهای مثبت خارجی (صرفههای ناشی از مقیاس، افزایش توان رقابتپذیری و بهرهوری و…) خواهد داشت و این سرریزها عامل ارتقای بیشتر تولید شده و از سویی با ایجاد بسترهای خصوصیسازی و کارآفرینی در کنار فراهم کردن ابزار بهرهوری (سرمایههای انسانی و اجتماعی) تمایل به سرمایهگذاری در تولید را افزایش میدهد و بازار را بهسمت رقابتی شدن پیش میبرد و آنجا است که نرخ رقابتی یکی از ثمرات مثبت بازار رقابتی است. به این ترتیب، عامل مهم در توسعه بازار سرمایه، ارائه ابزارهای متنوع و جدید مالی بهمنظور جذب نقدینگی موجود در کشور برای رونق تولید است، زیرا سرمایههای فراوانی در اختیار مردم است که باید در چرخه تولید قرار گیرند. در این راستا، توسعه فرهنگ سرمایهگذاری و خرید سهام شرکتهای تولیدی از سوی علاقهمندان به سرمایهگذاری در بخش بورس و سهام بسیار دارای اهمیت است. از اینرو، برای فرهنگسازی بهمنظور توسعه سرمایهگذاری صاحبان سرمایه و آشنایی افراد و صنوف گوناگون جامعه برای آشنایی با سهامداری و سرمایهگذاری در شرکتهای تولیدی بورسی، سازمان بورس باید اقدام به برگزاری دورههای آموزشی از طریق رسانهها کند تا مردم با خرید اوراق و سهام، سرمایه خود را به این حوزه وارد کنند. باتوجه به آنچه گفته شد، برای تحقق رشد تولید باید از رشد اقتصادی و سرمایهگذاری شروع کرد. کشور نیازمند سرمایهگذاری در بخش تولید متناسب با ظرفیتهای موجود است، اما باتوجه به چالشهای این مسیر، حمایت از تولید ملی و کالای ایرانی و توجه مسئولان به رفع مشکلات واحدهای تولیدی و سرمایهگذاران در این بخش از اهمیت بالایی برخوردار است و کشور را بهسمت توسعه صنعتی سوق خواهد داد.