برای این منظور از داده‌های بانک جهانی استفاده می‌کنیم. مقایسه تولید سرانه به نرخ ثابت ۲۰۱۰، میان این گروه کشورها، کشورهای توسعه‌یافته (امریکا، ژاپن، آلمان و انگلستان)، توسعه‌یافته جدید (چین، کره جنوبی، سنگاپور و مالزی) و درحال‌توسعه (هند، برزیل، ترکیه و ایران) در سال ۱۹۶۰ و ۲۰۱۹ انجام‌شده و نسبت تولید سرانه سال ۲۰۱۹ به تولید سرانه سال ۱۹۶۰ موردمحاسبه قرارگرفته است.

بررسی داده‌های به‌دست‌آمده از مقایسه این کشورها نشان می‌دهد کشورهای توسعه‌یافته جدید توانسته‌اند موفقیت بالایی در نسبت تولید سرانه سال ۲۰۱۹ به تولید سرانه سال ۱۹۶۰ کسب کنند و در میان این کشورها، ابتدا چین و سپس کره‌جنوبی موفق‌تر عمل کرده‌اند؛ به‌طوری‌که چین در این بازه زمانی ۵۹ ساله، تولید سرانه خود را به نرخ ثابت، ۴۲ برابر و کره‌جنوبی ۳۰ برابر کرده است.

در مقابل مشاهده می‌شود این نسبت در کشورهای توسعه‌یافته مقادیر بسیار پایین‌تری است. در این‏باره باید گفت کشورهای توسعه‌یافته جدید به علت اینکه در دوره یادشده در حال اجرای برنامه‌های توسعه خود بوده‌اند و به علت توسعه‌نیافتگی ظرفیت‌های بالقوه بسیاری برای رشد و توسعه تولید خود دارند، با یک برنامه‌ریزی دقیق و منسجم، قابلیت افزایش سریع تولید سرانه خود را دارند اما در کشورهای توسعه‌یافته به علت بالفعل‌شدن ظرفیت‌های موجود، روند افزایش تولید و تولید سرانه نسبت به کشورهای توسعه‌نیافته با کندی همراه است.

علاوه‌بر این، سوای روند کند افزایش درآمد سرانه در کشورهای توسعه‌یافته، در کشورهای درحال‌توسعه‌ مانند هند، ترکیه، برزیل و ایران نیز این روند کند افزایش درآمد سرانه در بازه زمانی یادشده به چشم می‌خورد که حکایت از عدم تهیه و اجرای یک برنامه زمان‌بندی دقیق و درست برای توسعه اقتصادی این ۴ کشور دارد که بخشی از آن عدم‎توجه به کیفیت رشد و ارزش‌افزوده‌های حاصل شده است.

به عبارت دیگر، ۴ کشور هند، ترکیه، برزیل و ایران درباره برنامه توسعه اقتصادی و تصمیم‌گیری خوب عمل نکرده‌اند اما در مقابل در چین، کره‌جنوبی، سنگاپور و مالزی اقدامات بسیار خوبی انجام شده که نتایج آن روی درآمد سرانه این کشورها نمایان است.

یکی از شاخص‌هایی که روند کند یا تند افزایش تولید سرانه را در کشورهای یادشده نمایش می‌دهد، شاخص دو برابر شدن تولید سرانه طی زمان است.

در طول ۵۹ سال گذشته، برزیل فقط در یک بازه زمانی ۱‌۵ ساله تولید سرانه خود را دو برابر کرده اما بعد از آن در بازه زمانی ۴۴‌ ساله، همچنان تولید سرانه آن نسبت به سال ۱۹۷۵ دو برابر نشده و این به معنای کند شدن روند افزایش درآمد سرانه آن در طول زمان به‌جای پیشرفت و افزایش آن است.

در هند اما این روند افزایش دو برابری تولید سرانه برخلاف برزیل، نخست کند بوده و در یک بازه زمانی ۳۵ ساله به وقوع پیوسته اما در ادامه این روند تسریع شده و هند در یک بازه زمانی ۱۵ساله توانسته تولید سرانه خود را دو برابر کند. همچنین ترکیه در طول ۵۹ سال گذشته، تولید سرانه خود را دو بار در فاصله‌های زمانی ۲۶ و ۲۷ سال دو برابر کرده و باید گفت روند دو برابر شدن تولید سرانه در این کشور تقریبا در طول زمان یکسان و کند بوده است.

درباره ایران نیز داده‌ها نشان می‌دهد نخست در یک بازه زمانی کوتاه‌مدت ۹ ساله در دهه ۱۳۴۰ خورشیدی، کشور درباره دو برابرسازی تولید سرانه بسیار خوب عمل کرده و در ادامه تا سال ۱۳۵۵ این روند سریع دو برابرسازی به‌خوبی پیش رفته اما بعد از آن با افت شدید تولید سرانه و سپس یک روند بسیار کند روبه‌رو بوده‌ایم، به‌گونه‌ای‌که در سال ۱۳۹۸، تولید سرانه ما حتی از سال ۱۳۵۵ کمتر شده و در میان گروه موردبررسی، ایران تنها کشوری است که در گذر زمان شاهد کاهش تولید سرانه خود بعد از یک دوره افزایش سریع و موفق بوده است.

در گروه کشورهای جدیدا توسعه‌یافته، چین با ۴۲‌ برابرکردن تولید سرانه خود در طول ۵۹ سال گذشته یکی از موفق‌ترین کشورها در جهان بوده و در بازه زمانی یادشده توانسته ۵ بار تولید سرانه خود را دو برابر کند. البته تا قبل از شروع اصلاحات جدید اقتصادی، روند دو برابرسازی تولید سرانه در این کشور با کندی همراه بوده و ۲۲ سال زمان برده تا تولید سرانه در این کشور دو برابر شود اما از بعد از شروع اصلاحات جدید اقتصادی، در فواصل بسیار کوتاه ۷ تا ۹‌ ساله، این کشور ۴ بار تولید سرانه خود را دو برابر کرده و همچنان با سرعت بالایی در این شاخص به پیش می‌رود.

کره‌جنوبی یکی دیگر از کشورهای موفق در این زمینه بوده و تا سال ۲۰۰۰ میلادی ۴ بار در فواصل زمانی ۸ تا ۱۱ساله تولید سرانه خود را دو برابر کرده است.

در سنگاپور نیز نخست در فواصل زمانی ۹، ۱۱ و ۱۳ساله و در نهایت در یک فاصله ۲۱‌ ساله تولید سرانه دو برابر شده و در مالزی این فواصل زمانی بلندتر و حدود ۱۶، ۱۷ و ۲۲‌ ساله بوده که نتیجه آن در نهایت به ترتیب افزایش ۱۶ و ۹‌ برابری تولید سرانه در بازه زمانی ۵۹‌ ساله اخیر بوده؛ به‌گونه‌ای که سنگاپور ۴ بار و مالزی ۳ بار تولید سرانه خود را دو برابر کرده‌اند.

در کشورهای توسعه‌یافته به علت بالفعل شدن ظرفیت‌های رشد و توسعه، روند دو برابر شدن تولید سرانه در بازه‌های زمانی بلندمدت‌تری به وقوع پیوسته و در دو کشور انگلستان و امریکا در یک بازه زمانی ۲۸ ساله و در آلمان در یک بازه زمانی ۳۵‌ ساله، تولید سرانه در طول دوره موردبررسی یک بار دو برابر شده و ژاپن با موفقیت بیشتر، ابتدا در یک بازه زمانی ۸ ساله و سپس در یک بازه زمانی ۲۰‌ ساله تولید خود را دو برابر کرده است.

سیدمحمد بحرینیان-صنعتگر و پژوهشگر توسعه