تفاوت کاغذ از سنتی تا صنعتی
احسان پیری-کارشناس و فعال معدن
تولید و استفاده از کاغذ سنگی در ایران توجیه بسیار بالایی دارد. کاغذ سنگی صنعتی سبز است و مخاطرات زیست محیطی ندارد و جایگزین خوبی برای روش های سنتی تولید کاغذ است. از جمله مزایای بزرگ آن باتوجه به شرایط اقلیمی ایران این است که برای تولید این کاغذ، نیازی به مصرف آب نداریم و از جمله صنایع بی نیاز از آب به شمار می رود. در نتیجه، سرمایه گذاران در استان های کویری هم می توانند این واحدها را احداث کنند. در مورد ماده اولیه تولید هم که سنگ آهک است، دیگر محدودیتی وجود ندارد. این صنعت در ایران عمر درازی ندارد و صنعتی نوظهور است. مصرف سرانه بالای کاغذ، کشورها را بر آن داشت که در پی روش های دیگری برای تولید باشند. یکی از این روش ها تولید کاغذ از آهک است. منبع اصلی تولید کاغذ جنگل ها هستند و تاکنون همواره کاغذ از چوب تولید شده است، اما این شیوه، علاوه بر صدمه به محیط زیست، ضایعات بالایی ایجاد می کند. به عبارت دیگر، از یک سو، موضوع تخریب جنگل ها و درختان مطرح است و از سوی دیگر، نیاز بشر به کاغذ و محصولاتی که از آن تولید روزبه روز افزایش پیدا می کند. روش تولید کاغذ سنگی به دلیل اینکه باعث حفظ ذخایر آبی و محیط زیستی می شود، صنعتی بسیار حائزاهمیت است. می تواند بسیار مقرون به صرفه و اقتصادی باشد. از سوی دیگر، از جمله صنایع سبز به شمار می رود. این باعث شد که نسل جدیدی از کاغذ را در این سال ها مورداستفاده قرار داده ایم. کاغذ سنگ یا stone paper ابداع شگفت انگیز کانادایی ها بود که در صنعت چاپ ظهور کرد و به خاطر سازگاری آن با محیط زیست (به دلیل اینکه ماده اولیه اش سنگ است) بسیار موردتوجه قرار گرفت و به این ترتیب، نگرانی بخش بزرگی از جامعه درباره قطع درختان و تخریب محیط زیست برطرف شد. کاغذهایی را که به این شیوه تولید می شود، اسامی مختلفی دارد؛ مثلا کاغذسنگی یاکاغذ سنگ و به واسطه اینکه منشأ مواد اولیه اش از معدن سنگ آهک است،کاغذ آهک یا کاغذ معدنی هم نامیده می شود. ماده اولیه این نوع کاغذ پودر کربنات کلسیم است که به عنوان جایگزین چوب درختان، برای تولید کاغذ به کار می رود و ویژگی های بسیار خوبی دارد، از جمله ضدآب بودن، مقاومت در برابر پارگی و دوره بازیافت کوتاه مدت. استفاده از کربنات کلسیم موضوع جدیدی نیست و در عمل در صنایع دیگر هم از کربنات ها و پودر کربنات استفاده می کنیم. به عنوان مثال، در صنعت سیمان، تولید رنگ، خودکار و امثال آن مورداستفاده قرار می گیرد. یکی دیگر از نکات مثبت در فرآیند تولید کاغذ سنگ آن است که نیازی به استفاده از آب در فرآیند تولید نیست. علاوه بر این، به علت سفید بودن سنگ آهک و مواد اولیه دیگر، استفاده از سفیدکننده ها حذف شده است و در نتیجه، آلاینده های دیگر هم به محیط زیست وارد نخواهند شد. سرانه استفاده از کاغذ روزبه روز بیشتر می شود و مشکلات فراوانی دارد. در عمل، صنعت نوظهور تولید کاغذ سنگ در ایران باعث می شود که مشکلات زیادی از پیش پای صنایع مختلف برداشته شود و کمک بزرگی به حفظ محیط زیست می شود. تا جایی که اطلاع دارم در استان های یزد، همدان و استان مرکزی ذخایر بسیار خوب آهک داریم که ظرفیت این مناطق را برای راه اندازی این صنعت افزایش می دهد.
تفاوت کاغذ معمولی با کاغذ سنگی بیشتر در این است که الیاف کوتاه و بلند موجود در بافت کاغذ معمولی در عمل باعث مکش مرکب می شود و در چاپ چند رنگ کیفیت مطلوبی نخواهد داشت، بنابراین برای جلوگیری از این اتفاق از کاغذهای گلاسه استفاده می شد. کاغذ سنگی دقیقا کیفیت کاغذ گلاسه را دارد،اما با این تفاوت که با نرخ پایین تری می توانیم این محصول را تولید کنیم. علاوه بر این، در منطقه خاورمیانه ما جزو کشورهایی هستیم که منابع غنی از سنگ آهک داریم. این مزیت سبب می شود که در صنعت تولید کاغذ سنگی ارزش افزوده بالایی به دست آید، پس می توانیم از منابع زیادی که داریم، به بهترین حالت استفاده و زنجیره ارزش ماده معدنی را در این صنعت سبز بیشتر کنیم. بنابراین انتظار می رود که دولت در این زمینه باید بخش خصوصی و سرمایه گذاران را همراهی و با فرهنگ سازی مناسب زمینه شناسایی و جذب صنعت را فراهم کند و جزو فعالیت های دارای اولویت قرار دهد.
