اقتصاد پنهان نرخ سکه را بالا برد
محمد کشتی‌آرای-عضو اتحادیه طلا و جواهر ایران
وقتی رشد قیمت ها در بازار طلا از هیچ فرمول اقتصادی تبعیت نمی کند، یعنی دست های پنهان در این بازار نفوذ کرده است. نوسانات هفته های اخیر طلا و سکه با هیچ فرمول اقتصادی مطابقت ندارد و جهش ۵ میلیون تومانی نرخ سکه امامی بیانگر جنب وجوش دلالان در این بازار است.
در حال حاضر افزایش قیمت ها در بازار طلا حباب گونه و نرخ ها کاذب است. این موضوع گواه بر این مدعا است که اقتصاد پنهان در بازار طلا، سرمایه ها را به سمتی می کشد که بیشترین منفعت را از آن ببرد.
بانک مرکزی به عنوان نهاد بالادستی بازار سکه و طلا سعی کرده با اقداماتی ازجمله پیش فروش سکه در قالب اوراق بورسی از جهش قیمت ها جلوگیری و تا می تواند بازار را آرام کند، اما این راهکار موقت بانک مرکزی هم زورش به بازی سازان بازار سکه نرسید؛ بنابراین افزایش قیمت ها تا زمانی که تقاضای کاذب در بازار وجود دارد، همچنان ادامه خواهد داشت.
از سوی دیگر شایعه و تنش ها درباره رفتن پرونده ایران به شورای حکام و همچنین جهش نرخ دلار باعث شده بسیاری از مردم نقدینگی و پول خود را به یک سرمایه مطمئن همچون طلا و ارز تبدیل کنند. همین موضوع باعث رونق گرفتن بازارهای واسطه ای و گسترش اقتصاد پنهان در بخش سکه و ارز شده است.
نوسانات هرروزه نرخ سکه به هیچ عنوان طبیعی نیست و نشان دهنده وجود نوعی بازار یا همان اقتصاد پنهان در این بخش است، زیرا نوسانات طبیعی بازار بر اثر عرضه و تقاضا و نوسانات نرخ جهانی است، اما نوسانات اخیر ناشی از التهاباتی است که به بازار وارد می شود و که باید توسط بانک مرکزی مدیریت شود.
در بازار آشفته کنونی، معاملات معمول و مرسوم انجام نمی شود و خریداران و فروشندگان واقعی که قصد دادوستد دارند، خریدوفروش نمی کنند، اما شایعات قیمت ها را دستخوش نوسان می کند.
در این آشفته بازار که هر ساعت نرخ سکه امامی نسبت به ساعت قبل افزایش می یابد، به طورقطع دست های پنهانی وجود دارد که سرمایه را از بانک ها خارج و به بازار سکه تزریق می کند. این دست های پنهان با ورود به هر بازار مالی آن بازارها را دچار نوسان و التهاب می کنند. بازی سازان اقتصاد پنهان سرمایه ها را به سمتی سوق می دهند که سود حداکثری موردنظرشان را از آن بازار کسب کنند. اکنون بانک مرکزی در حال رصد این وضعیت است، اما تاکنون هیچ اقدام جدی برای کوتاهی دست های پنهان از بازار سکه صورت نگرفته است.
اقتصاد پنهان علاوه بر آنکه مدیریت بازار را سخت می کند، باعث بزرگ شدن حجم ناترازی در بازار می شود.
وجود بازار سیاه در حوزه سکه باعث شده نظام انگیزشی فعالان اقتصادی تخریب شود. قیمت های کاذب بازار علامت دهنده انگیزشی است که بسیاری از فعالان خرد و کلان را ترغیب به ورود به فعالیت های اقتصادی پنهان می کند؛ از همین رو امروزه افرادی را می بینیم که نه حرفه و تخصص و نه سن و سال شان با خرید سکه یا اوراق آن همخوانی ندارد، اما در این بازار در حال فعالیت هستند. این افراد تنها از یک مزیت و یک سیاست بازار طلا استفاده می کنند و اوراقی را می خرند و در بازار با نرخ دیگری به فروش می رسانند؛ این در حالی است که با این اقدام است در گستردگی وسعت اقتصاد پنهان مشارکت کرده اند. متاسفانه این مسئله ناشی از نظام قیمت گذاری است که ساختار انگیزشی فعالان اقتصادی را به سمت اقتصاد پنهان ترغیب می کند. باتوجه به روند روبه گسترش اقتصاد پنهان لزوم ورود بازارساز به بازار طلا بیش ازپیش نمایان می شود. بازارساز هرچه سریع تر باید با عوامل بسترساز و گسترش دهنده اقتصاد پنهان، یعنی همان «تورم» در قالب سیاست های مدون و بلندمدت مقابله کند تا دلالان دیگر انگیزه ای برای ورود به بازار طلا و سکه نداشته باشند و اقتصاد در این بخش به اقتصادی سالم، شفاف و پررونق با متقاضی واقعی مبدل شود.
