۱۴ اکتبر برابر ۲۲ مهر، روز جهانی استاندارد نام‌گذاری شده است. در این روز تلاش گسترده‌ای برای ترویج فرهنگ استانداردسازی در کشورهای گوناگون می‌شود. در دنیای کنونی، استاندارد از آن جهت اهمیت دارد که به تولید محصولاتی باکیفیت بالا منتهی می‌شود. بدین‌ترتیب از استاندارد می‌توان به‌عنوان عنصری برای حضور موفق محصولات در بازار داخلی و بین‌المللی نام برد. علاوه بر این، استاندارد بودن محصولات تاثیر بسزایی بر پیشگیری از خسارت‌های مالی و جانی برای مصرف‌کنندگان دارد. خوشبختانه بسیاری از استانداردهای ملی حاکم بر فرآیند تولید محصولات صنایع معدنی با استانداردهای جهانی مطابقت دارند. علاوه بر این، صنایع ما نیز از توان و دانش فنی لازم برای تولید این محصولات با کیفیت برخوردار هستند، اما نظارت کافی بر روند اجرای این استانداردها وجود ندارد. همین موضوع نیز آسیب‌های غیرقابل جبرانی به مصرف‌کنندگان و مسیر فروش محصولات تحمیل می‌کند. به‌عنوان مثال، در طول سال‌های گذشته، فروش محصولات فولادی خارج از محدوده استاندارد به اعتبار برند ایران در کشورهای همسایه لطمه وارد کرده است. این اقدامات به فروش ارزان فولاد و محصولات فولادی در بازار جهانی منتهی می‌شود و بازنگری در آن ضروری به‌نظر می‌رسد. در واقع باید نظارت کافی بر فرآیند تولید و فروش محصولات جریان داشته باشد.

استاندارد، عاملی برای پذیرش محصول در بازار جهانی

رضا شهرستانی، عضو هیات مدیره انجمن تولیدکنندگان فولاد ایران در گفت‌وگو با صمت اظهار کرد: در عصر حاضر تولید محصول براساس شاخصه‌های استاندارد ضروری به‌نظر می‌رسد. توجه به شاخصه‌های استاندارد سهم بسزایی در پذیرش یک محصول از سوی مشتریان و به‌ویژه در حوزه تجارت خارجی دارد.

وی افزود: محصولات گوناگون در صنایع متفاوت عموما در گستره متفاوتی از کیفیت تولید می‌شوند. با این وجود، با نگاه کلی به صنعت فولاد کشور می‌توان اینطور ادعا کرد که ۸۵ درصد محصولات تولید شده در این صنعت استراتژیک، استانداردهای جهانی را پاس می‌کنند. وی گفت: تکنولوژی و ماشین‌آلات مورداستفاده در اغلب صنایع فولادی کشور، به‌روز هستند و عمر کمتر از ۲۵ سال دارند؛ بنابراین این صنعت از توان تولید محصولات با کیفیت عالی و منطبق با استانداردهای روز جهان برخوردار است.

شهرستانی گفت: البته برخی صنایع کوچک فولادساز کشور در مسیر تولید و فعالیت خود، به شاخصه‌های اثرگذار بر کیفیت توجه کافی نمی‌کنند؛ یعنی محصولات تولید شده در این واحدهای کوچک در مواردی بدون توجه به شاخصه‌های استاندارد تولید می‌شوند. با این وجود باید تاکید کرد که صنایع یادشده از توان تولید محصولات منطبق با استاندارد برخوردار هستند، اما از این حوزه عدول می‌کنند.

این فعال صنعت فولاد افزود: چندی پیش، انجمن تولیدکنندگان فولاد ایران اقدام به وضع استانداردهای ویژه‌ای روی محصولات ذوب کرد. این در حالی است که عموما استانداردهای حاکم بر صنعت فولاد جهان بر تولید محصول نهایی وضع می‌شود. با این وجود ما یک گام فراتر رفته‌ایم و استانداردهایی را بر تولید انواع شمش از جمله اسلب، بلوم و... وضع کرده‌ایم. وضع استاندارد روی مواد اولیه واحدهای نوردی به تولید محصولاتی با کیفیت به مراتب بالاتر منتهی می‌شود.

شهرستانی گفت: البته رعایت استاندارد یادشده در حال حاضر اجباری نیست. با این وجود انتظار می‌رود تولیدکنندگان خود را ملزم به رعایت چنین استانداردهایی باشند و این مشخصات در آینده فراگیر شود.

عضو هیات مدیره انجمن تولیدکنندگان فولاد ایران افزود: توجه به شاخصه‌های استاندارد در تولید محصولات گوناگون، پیش‌شرطی برای حضور موفق یک محصول در بازار جهانی است. چنانچه تولیدکنندگان بخواهند سهم پایداری را از بازار بین‌المللی یک محصول ازآن خود کنند، باید محصولات با کیفیتی را منطبق با استانداردهای روز جهان و کشور مقصد تولید کنند.

با این وجود در طول سال‌های گذشته در مواردی شاهد صادرات محصولات فولادی با کیفیت پایین به کشورهای عراق و افغانستان از سوی برخی فولادسازان کشور بوده‌ایم. فروش محصولات خارج از استاندارد در نبود کنترل‌های کیفی لازم بر صادرات انجام شد. البته خریداران نیز به خرید محصولات بی‌کیفیت و ارزان تمایل داشتند. این سیاست در کشور عراق به برند محصولات فولاد ایرانی آسیب زد؛ درنتیجه چنین شرایطی محصولات فولادی ایران در عراق، طرفداران خود را از دست داد و به افت قابل‌توجه بهای محصولات ایرانی، در این بازار مهم منتهی شد. شهرستانی گفت: در واقع خریداران عراقی برای خرید فولاد باکیفیت، محصول اوکراینی و سپس ترک خریداری می‌کنند و درنهایت فولاد با کیفیت ایرانی را به‌عنوان گزینه آخر انتخاب می‌کردند؛ درنتیجه شرایط یادشده، قیمت محصولات طویل فولاد ایران ۱۰۰ تا ۱۸۰ دلار به‌ازای هر تن پایین‌تر از بهای این محصول در بازارهای جهانی معامله می‌شد.

عضو هیات مدیره انجمن تولیدکنندگان فولاد گفت: در گذشته کشور چین محصولات خود را با کیفیت‌های گوناگون و براساس سفارشات خریداران، تولید می‌کردند، اما از حدود ۳ سال گذشته، رئیس‌جمهوری کشور چین با اشاره به ضربه این سیاست به برند محصولات چینی در دنیا، تاکید کرد که حداقل مشخصی از استاندارد در تولید محصولات فولادی این کشور باید موردتوجه قرار گیرد. انتظار می‌رود چنین سیاستی در روند تولید و فروش محصولات ایرانی نیز موردتوجه قرار گیرد تا برند ایران در بازار جهانی، لطمه نبیند.

پارامترهای نخست برای تولید

سعید برزگر، کارشناس صنایع معدنی در گفت‌وگو با صمت اظهار کرد: استاندارد و توجه به شاخصه‌ها و پارامترهای آن به قدری حائز اهمیت است که ۲۲ مهر با عنوان روز جهانی استاندارد تعیین و نام‌گذاری شده است. وی افزود: توجه به فاکتورها و پارامترهای تعریف‌شده در حوزه استاندارد در صنایع گوناگون، تاثیر بسزایی در پیشرفت صنعت و اقتصاد دارد، چراکه در سایه توجه به شاخصه‌های استاندارد، تولید براساس نظامی دقیق پیش می‌رود. برزگر گفت: توجه به شاخصه‌های استاندارد به تولید محصولی باکیفیت منجر می‌شود که رغبت بیشتری از سوی مصرف‌کننده برای خرید آن وجود دارد. بدین‌ترتیب فرصتی برای توسعه صنعتی و اقتصادی فراهم می‌شود.

این کارشناس صنایع معدنی افزود: در تدوین استانداردهای حاکم بر صنایع گوناگون، از پارامترهای حاکم بر تولید در محصولات مختلف، مطابق آخرین پیشرفت‌های علمی و صنعتی جهان و همچنین استانداردهای بین‌المللی بهره‌گیری می‌شود؛ بنابراین چنانچه محصولی مطابق با استاندارد ملی ایران تولید شود می‌تواند تا حدود زیادی شرایط عنوان‌شده در سایر استانداردهای بین‌المللی را نیز دارا باشد. این کارشناس صنعتی گفت: تولید در صنایع گوناگون به‌ویژه در حوزه معدن و صنایع معدنی، با محوریت صادرات، توسعه یافته است. توجه به شاخصه‌های استاندارد زمینه‌ساز حضور موفق یک محصول در بازار رقابت جهانی است؛ بنابراین صرف هزینه برای رشد استاندارد در مسیر تولید به‌نوعی سرمایه‌گذاری به‌شمار می‌رود. تولید محصولات منطبق با استانداردهای ملی و جهانی زمینه پویایی و انعطاف‌پذیری در سازمان و امکان رقابت‌پذیری در بازارهای جهانی را فراهم می‌کند.

برزگر گفت: تولید محصول منطبق با استانداردهای روز جهان به‌منزله سرمایه‌گذاری و خرید دانش فنی روز است؛ درنتیجه شاهد بهبود شرایط تولید و ارتقای حضور در بازارهای بین‌المللی خواهیم بود.

در ادامه باید خاطرنشان کرد بهبود کیفیت تولیدات بخش معدن و صنایع معدنی و کسب استانداردهای جهانی اهمیت ویژه‌ای دارد. اگر بتوانیم به مرحله‌ای برسیم که خودمان استانداردها و کیفیت محصولاتمان را ارتقا دهیم و آن را مدیریت کنیم، قطعا می‌توانیم کاری کنیم که اقتصاد کشورمان هم رشد داشته باشد. در چنین شرایطی، منفعت حاصل از رشد استانداردها شامل حال کل جامعه خواهد شد. وی افزود: در دنیای کنونی، تضمین کیفیت و سلامت محصول با رعایت استانداردهای مرتبط به‌دست می‌آید. این موضوع به‌عنوان عنصر کلیدی برای رقابت در بازارهای داخلی و بین‌المللی تبدیل شده و با هدف بقای صنایع بسیار با اهمیت مانند صنایع فولادی یا سایر محصولات صنایع معدنی موردتوجه قرار دارد. علاوه بر این، در راستای تحقق اهداف اقتصاد مقاومتی، توسعه اقتصادی کشور، پاسخگویی به نیازهای تلویحی مصرف‌کنندگان داخلی و همچنین دستیابی به بازارهای جهانی به‌تنهایی باعث ایجاد اعتماد و اعتبار برای مصرف‌کنندگان داخلی شده است.

برزگر در ادامه با تاکید بر اهمیت شاخصه‌های استاندارد در حوزه فولادسازی کشور گفت: بخش مهمی از محصولات طویل فولادی در ساختمان‌سازی کاربرد دارند. از آنجاکه ایران کشوری زلزله‌خیز است، توجه به شاخصه‌های استاندارد در صنعت فولاد اهمیت بیشتری دارد. در حالت کلی، فولادسازان کشور از توان کافی برای تولید محصولات منطبق با استانداردهای جهانی برخوردار هستند. با این وجود، شاهد خریدوفروش محصولات فولادی غیراستاندارد در قالب شاخه فروشی هستیم. این خریدوفروش به‌دلیل تقاضا برای فولاد غیراستاندارد و ارزان وجود دارد. انتظار می‌رود نظارت دقیقی بر فرآیند تولید و مصرف محصولات فولادی کشور جریان داشته باشد تا چنین مشکلاتی به حداقل کاهش یابند.

وی گفت: نبود نظارت کافی بر رعایت استانداردهای موجود در مسیر تولید فولاد در کشور درنهایت به ضرر مصرف‌کننده و برخی خریداران تمام می‌شود. در چنین شرایطی، از متولیان امر در سازمان ملی استاندارد و همچنین از مسئولان مربوط در وزارت صنعت، معدن و تجارت انتظار می‌رود زمینه اجرای استانداردها را فراهم کنند.

این فعال صنعت فولاد در پایان تاکید کرد: همان‌طور که پیش‌تر هم تاکید شد، محصولات فولادی ساختمانی در ساختمان‌سازی کاربرد دارند؛ یعنی زندگی و سلامت انسان‌ها وابسته به کیفیت این‌گونه تولیدات است؛ بنابراین نباید به هیچ بهانه‌ای از رعایت نشدن استانداردها گذشت. در واقع امید می‌رود هر روز نظارت هرچه دقیق‌تری بر فرآیند استانداردسازی محصولات حاکم شده و از بروز خطرات احتمالی برای مشتریان جلوگیری شود.

سخن پایانی

توجه به شاخصه‌های استاندارد در فرآیند تولید محصولات گوناگون به‌منزله راهکاری برای ارتقای کیفیت این محصولات است. استاندارد در صنعت فولاد از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است، چراکه از یک‌سو محصولات فولادی در صنایع گسترده و اثرگذاری همچون ساخت‌وساز کاربرد دارند و از سوی دیگر، بخش گسترده‌ای از محصولات فولادی کشور به بازارهای جهانی صادر می‌شوند؛ بنابراین تولید منطبق با استانداردهای روز جهان به‌منزله امکان حضور موفق یک محصول در بازار رقابت بین‌المللی خواهد بود. با وجودی که استانداردهای حاکم بر فرآیند تولید محصولات فولادی کشور، در سطح جهان نیز معتبر است و حتی با استانداردهای روز جهان مطابق دارد، نظارت دقیقی بر رعایت این استانداردها وجود ندارد. درنتیجه در مواردی شاهدیم که حفظ تولید بر رعایت استانداردها اولویت می‌یابد، چراکه تداوم تولید به‌منزله حفظ موقعیت‌های شغلی است؛ درنتیجه در مواردی شاهدیم که این موضوع بر رعایت استانداردها رجحان می‌یابد و برخی واحدهای صنعتی نیز با علم به آن، رعایت استانداردها را در مسیر تولید خود آن‌طور که باید موردتوجه قرار نمی‌دهند. این در حالی است که صادرات محصولات خارج از استاندارد به برند محصولات فولادی ایرانی آسیب می‌زند. در طول سال‌های گذشته در مواردی شاهد فروش محصولات فولادی با کیفیت پایین فولادسازان ایرانی به بازار رقابت جهانی بودیم. این اقدام به اعتبار محصولات ایرانی و برند محصولات ما لطمه وارد می‌کند و حتی به ارزان‌فروشی محصولات فولادی ایران در بازارهای جهانی منجر می‌شد؛ بنابراین نظارت بر روند تولید و صادرات فولاد ایران و انطباق بر استانداردهای جهانی، ضروری به‌نظر می‌رسد.