این در حالی است که بسیاری از استان‌های ایران ظرفیت زیادی برای جذب سرمایه‌گذاری دارند. با توجه به مذاکرات برجام و امیدواری نسبت به توافق، با زهم راه برای ورود سرمایه‌های خارجی به تولید و صنعت ایران باز خواهد شد. در این بین باید برای نحوه بکارگیری این سرمایه و راه‌های جلب نظر سرمایه‌گذاران نیز از هم‌اکنون برنامه‌ریزی کرد.

در سال ۲۰۲۰ ایران از بین ۱۸۰ کشور از نظر آزادی اقتصادی رتبه ۱۶۴ را کسب کرده که نسبت به سال قبل‌تر آن، که رتبه ۱۸۰ را داشت بهبودی جزئی پیدا کرده است. همچنین در بخش سهولت کسب‌و‌کار ایران در سال ۲۰۲۰ از بین ۱۹۰ کشور رتبه ۱۲۷ را کسب کرده و سال پیش از آن هم رتبه ۱۲۸ را دریافت کرده بود که در این بخش تغییر خاصی ایجاد نشده است، به طور قطع این شاخص‌ها در وضعیت جذب سرمایه‌گذاری خارجی موثر هستند.

میزان جذب سرمایه در بخش‌های صنعت، معدن و تجارت

صمتسعید زرندی، معاون طرح و برنامه وزارت صنعت، معدن و تجارت: براساس آمار، سرمایه‌گذاری ‌خارجی سال گذشته ۲۹ درصد نسبت به سال قبل‌تر آن رشد داشته است. همچنین این جذب سرمایه بیشتر در ۵ استان کشور متمرکز بوده، به طوری که خوزستان توانسته ۲۶ درصد سرمایه‌گذاری خارجی را جذب کند و بعد از آن سیستان و بلوچستان با جذب ۲۳ درصد سرمایه‌ها در رتبه دوم قرار داشته است. همچنین هرمزگان و فارس با جذب ۱۹ درصد سرمایه‌های خارجی در رتبه سوم قرار داشته‌اند و در نهایت آذربایجان شرقی ۱۳ درصد از سرمایه خارجی را در بخش صنعت، معدن و تجارت جذب کرده‌اند.

میزان جذب سرمایه در بخش‌های مختلف صنعت، معدن و تجارت به تفکیک به این قرار است: بخش صنعت ۹۰.۵ درصد، معدن ۵.۴ درصد و تجارت ۵.۱ درصد از سرمایه‌های خارجی را در دوره مورد بررسی جذب کرده‌اند. به علاوه اینکه سرمایه‌گذاران خارجی در اجرای ۷۸ پروژه مشارکت داشته‌اند.

چین با ۵۴۳ میلیون دلار سرمایه‌گذاری بیشترین حجم از سرمایه را در ایران به کار گرفته و بعد از آن آلمان با سرمایه ۴۸۷ میلیون دلاری، امارات با سرمایه‌گذاری ۳۶۳ میلیون دلاری، کانادا با سرمایه۲۷۱ میلیون دلاری و اتریش با سرمایه ۱۱۶ میلیون دلاری بیشترین مشارکت را در پروژه‌های ایرانی داشته‌اند.

در این دوره افغانستان، ترکیه، چین، آلمان و امارات به ترتیب در بیشترین تعداد پروژه با ایرانی‌ها مشارکت داشته‌اند و بیشتر۴ گروه صنعتی مورد توجه قرار داشته است، به ‌طوری که ۳۱ پروژه در بخش ساخت مواد و محصولات شیمیایی، ۱۲پروژه در بخش تولید لاستیک و پلاستیک، ۱۱ پروژه در بخش ماشین‌آلات و تجهیزات و ۱۱ پروژه در بخش محصولات غذایی اجرا شده و در مقایسه با سال ۹۸ سرمایه‌گذاری خارجی در بخش صنعت، معدن و تجارت رشد داشته است.

استان‌مرکزی موردتوجه سرمایه‌گذاران خارجی

حسن میرزاخانی، مدیرکل اقتصاد دارایی استان مرکزی: استان مرکزی همواره با وجود ظرفیت‌های گسترده در بخش‌های مختلف اقتصادی میزبان سرمایه‌گذاران خارجی بوده، به طوری که در مجموع تاکنون ۶۶ طرح در استان موفق به اخذ مجوز سرمایه‌گذاری خارجی از وزارت امور اقتصادی و دارایی به ارزش ۳ میلیارد و ۹۰ میلیون دلار از کشورهایی چون چین، ترکیه، انگلیس، فرانسه، افغانستان، آلمان، هند، اسپانیا، و... در بخش‌های صنعت، ساختمان، کشاورزی و انرژی شده‌اند. در مجموع رقمی معادل ۳۹۴ میلیون دلار سرمایه جذب و بکارگیری شده است.

در این میان ۳۵ طرح متعلق به سرمایه‌گذارانی از کشورهای آسیایی، ۲۶ طرح متعلق به سرمایه‌گذاران کشورهای اروپایی است و ۵ طرح نیز به ایرانیان مقیم خارج تعلق دارد. بخش انرژی با جلب سرمایه‌گذاری خارجی مصوب به میزان افزون‌بر یک میلیارد و ۶۷۶ میلیون دلار بالاترین و بخش گردشگری با جلب سرمایه مصوب ۲میلیون و ۵۵۰ هزار دلار پایین‌ترین رتبه در بین سایر بخش‌های اقتصادی استان را به خود اختصاص داده‌اند.

از ابتدای سال ۹۶ تاکنون تعداد ۳۶ طرح سرمایه‌گذاری خارجی به ارزش ۲ میلیارد و ۲۷۰ میلیون و ۵۱۵ هزار دلار در استان مرکزی جلب شده است. همچنین از ابتدای سال ۹۶ به میزان ۹۲ میلیون و ۲۱ هزار دلار در بخش‌های مختلف اقتصادی استان جذب و بکارگیری شده است و در مجموع، تاکنون ۶۶ طرح در استان موفق به اخذ مجوز سرمایه‌گذاری خارجی از وزارت امور اقتصاد و دارایی به ارزش ۳ میلیارد و ۹۰ میلیون دلار شده‌اند.

براساس آمار، ۷۰ درصد مجموع سرمایه‌گذاری انجام شده در استان مرکزی از سال ۹۶ تا امسال بوده است.میزان جذب سرمایه‌گذاری خارجی در استان مرکزی در ۳ ماه امسال نسبت به سال ۹۹ تقریبا ۲ برابر شده است، به طوری که تاکنون ۳ طرح جدید سرمایه‌گذاری به ارزش ۴۰ میلیون و ۵۰۳ هزار دلار از امارات متحده عربی و چین در زمینه تولید مکمل‌های تغذیه و تولید قاشق و چنگال جلب و به میزان ۷میلیون و ۷۵۰ هزار دلار جذب شده است. همچنین یک طرح دیگر در زمینه تولید انواع مقره سرامیکی در استان مرکزی از انگلیس در مراحل اخذ مجوز سرمایه‌گذاری خارجی از وزارت امور اقتصادی و دارایی قرار دارد.

اقدامات مرکز خدمات سرمایه‌گذاری پایتخت

صمتفرزانه دهنادی، مدیرکل امور اقتصادی و دارایی استان تهران: تهران موفق شد در سال گذشته، با جذب ۲۷ طرح سرمایه‌گذاری خارجی با حجمی بیش از ۱.۲ میلیارد دلار سرمایه‌گذاری، رتبه نخست در زمینه «جلب و جذب سرمایه‌گذاری خارجی» و «تعداد طرح‌های مصوب سرمایه‌گذاری خارجی» را در سطح کشور کسب کند. بهره‌گیری از سرمایه‌گذاری خارجی، علاوه‌بر اینکه روشی نوین در تامین منابع مالی طرح‌های سرمایه‌گذاری به شمار می‌آید، دستاوردهای دیگری همچون انتقال فناوری، ارتقای سطح فناوری و کیفیت عرضه کالا و خدمات، توسعه مهارت و مدیریت، افزایش بهره‌وری، توسعه صادرات، رشد اقتصادی و بهبود سطح رفاه عمومی جامعه را به همراه دارد.

تشویق و جذب سرمایه‌گذاری خارجی یکی از سیاست‌های اصلی و راهبردهای مهم کشور و در اسناد و قوانین بالادستی از جمله ابلاغیه اقتصاد مقاومتی و قانون تشویق و حمایت سرمایه‌گذاری خارجی مورد تاکید قرار گرفته است.

در این راستا مرکز خدمات سرمایه‌گذاری، به‌عنوان کانون مراجعه متقاضیان سرمایه‌گذاری در سطح استان تهران، ضمن انجام امور تفویضی از سوی سازمان سرمایه‌گذاری و کمک‌های اقتصادی و فنی ایران و اعمال اختیارات مربوطه، مرجع هماهنگی استان با سازمان مربوطه است.

در بدترین شرایط تحریم‌های اعمال‌شده علیه کشورمان، همواره اقدامات لازم درباره جلب و جذب سرمایه‌گذاری خارجی از سوی مرکز خدمات سرمایه‌گذاری استان تهران اجرایی شده و اگر شاهد این حجم تحریم بی‌سابقه علیه کشور نبودیم، بدون شک نتایج حاصل در استان نیز بسیار چشم‌گیرتر می‌بود.

در این بین داشتن برنامه محوری یکی از اصول اساسی موفقیت در جذب سرمایه‌گذاری خارجی است و باید در آن فرآیندهای اجرایی به صورت کامل مدنظر قرار گیرد و برنامه عملیاتی متناسب با فرآیندهای موصوف آماده و اجرایی شود. مرکز خدمات سرمایه‌گذاری این استان با تدارک و تدوین یک برنامه عملیاتی منسجم و دقیق و پیش‌بینی محورهای مختلف برای اجرایی کردن این برنامه، تلاش کرد تا براساس محورهای پیش‌بینی شده حرکت، آسیب‌ها و نقاط قوت و ضعف خود در هر بخش را شناسایی و نسبت به تقویت نقاط قوت و رفع نقاط ضعف اقدام کند.

محورهای برنامه عملیاتی مرکز خدمات سرمایه‌گذاری این استان نیز «توانمندسازی، سازماندهی و ظرفیت‌سازی»، «تشویق، تصویرسازی و بازاریابی بین‌المللی»، «تسهیل و جذب سرمایه‌گذاری» و «نظارت و راهبری طرح‌های سرمایه‌گذاری» به ‌شمار می‌روند. در راستای «توانمندسازی، سازماندهی و ظرفیت‌سازی» اقدامات متعددی صورت پذیرفته که از جمله مهم‌ترین این اقدامات می‌توان به «بررسی، شناسایی و تعیین اولویت‌های اصلی سرمایه‌گذاری استان»، «شناسایی، بررسی، بروزرسانی و تدارک فرصت‌های سرمایه‌گذاری جدید استان»، «انجام کارهای مطالعاتی و تهیه گزارش‌های علمی کاربردی در زمینه سرمایه‌گذاری و کسب‌و‌کار» اشاره کرد.

سخن پایانی

بسیاری از کارشناسان بر ضرورت توسعه سرمایه‌گذاری خارجی تاکید داشته و معتقدند در ۴ سال پیش رو باید به سمت جذب سرمایه‌های خارجی برویم. از طرفی لازم است منابع داخلی را هم به سمت و سوی اشتغال سوق دهیم چراکه اشتغال موضوع مهم اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی بوده و پیامدهای مسائل اقتصادی به‌سرعت در عرصه اجتماعی قابل مشاهده است.