شغل کاذب؛ چاره‌بیچارگی این روزها
در روزگاری که با وجود مشکلات بد اقتصادی حتی شاغل بودن نیز کفاف هزینه‌های روزمره را نمی‌دهد، بیکاری معضلی نفس‌گیر است. هزینه مسکن و خوراک به صورت افسار گسیخته بالا می‌رود و مردم از روزهای ابتدایی ماه تلاش می‌کنند، درآمد خود را تا پایان آن برسانند.
در روزگاری که با وجود مشکلات بد اقتصادی حتی شاغل بودن نیز کفاف هزینه های روزمره را نمی دهد، بیکاری معضلی نفس گیر است. هزینه مسکن و خوراک به صورت افسار گسیخته بالا می رود و مردم از روزهای ابتدایی ماه تلاش می کنند، درآمد خود را تا پایان آن برسانند. حال اگر برای مدت کوتاهی، بیکاری چاشنی این روزها شود، شرایط وحشتناکی برای خانوار ایجاد می شود. حتی در این شرایط نیز برخی از افراد سرپرست خانوار به سختی امورات خود را می گذرانند و کسر حقوق، مشکلات زیادی برایشان به همراه دارد، چه برسد به بیکاری و قطع کامل حقوق! اینجاست که پدیده ای به عنوان شغل کاذب نمایان می شود. صمت در این گزارش سعی دارد به بررسی انواع مشاغل کاذبی که در سال های اخیر ایجاد شده اند، بپردازد.
کابوس وحشتناک بیکاری
پس از آنکه کابوس وحشتناک بیکاری به جان شاغلان افتاد، نخستین فکر چه می تواند باشد؟ با گذری کوتاه از خیابان های تهران، شغل های گوناگونی به چشم می خورد که شاید هیچ گاه به عنوان یک شغل به آنها نگاه نکرده باشیم و به راحتی از کنار آنها عبور کنیم. حتی بسیاری از این مشاغل در مواردی برای افراد ایجاد مشکل می کنند یا درآمد قطعی ندارند. از سوی دیگر، ممکن است کوتاه مدت باشند و با گذشت زمان نتوان به عنوان شغل از آنها صحبت کرد.
با این همه، نمی توان از دایره گسترده این مشاغل و نقش تاثیرگذار آنها در بطن اقتصاد ایران
گذشت.
آنچه در ادامه می خوانید مروری کوتاه بر برخی از مشاغل کاذبی هستند که این روزها در گوشه وکنار شهر دیده می شوند.
کاسبی با جای پارک و پلاک پوشی
جای پارک هر خودرو ۵۰ هزار تومان! این جمله ای است که شاید به کرات شنیده باشید. این روزها، یکی از مشکلات شهرهای بزرگ، پیدا کردن جای پارک است. معضلی که می تواند منجر به دیر رسیدن هر روزه ما به محل کارمان شود. این موضوع، شغل کاذبی به نام «جای پارک بگیر» را ایجاد کرده است. برخی از افراد ساکن خیابان های شلوغ و پر از شرکت، ممکن است با ماشین خوابی های شبانه آشنا باشند؛ افرادی که جای پارک خود را هر روز صبح با دریافت ۵۰ هزار تومان می فروشند. شغل دیگری که به برخی از افراد کمک می کند تا مسیر نزدیک به محل کار خود را با ماشین شخصی طی کنند، «پلاک پوشی» است. این افراد، مسافت های کوتاه، مقابل دوربین راهنمایی رانندگی را پشت پلاک خودرو می دوند و پلاک را می پوشانند و در نهایت مبلغی را از صاحب هر خودرو دریافت می کنند که بستگی به کرم راننده و خواسته پلاک پوش دارد.
از ازدواج و طلاق تا تولد و مرگ
تا همین چند سال پیش، داشتن ساقدوش و سولدوش برای عروس و داماد مسئله مهمی برای برپایی جشن عروسی نبود، اما این روزها برخی از عروس و دامادها، به دلیل سلایق شخصی، مایل به استفاده از ساقدوش هایی در فیلم ها و عکس های یادگاری جشن عروسی شان هستند. این علاقه منجر به پیدایش شغل جدیدی به نام «ساقدوش کرایه ای» شده است. این افراد به میزان ساعتی که در مراسم حضور دارند، دستمزد دریافت می کنند. در این شغل، معمولا از افرادی استفاده می شود که ظاهری جذاب دارند. از دیگر مشاغل کاذبی که در این گروه جا می گیرد، شاهدان طلاق یا ازدواج است. زوج هایی که شاهدی برای ازدواج یا طلاق ندارند، به سراغ این افراد می روند. این افراد معمولا اطراف دادگستری ها یا دفاتر ازدواج و طلاق می ایستند. شاهدان عروسی و طلاق، با نگاه به جیب داماد یا میزان سکه های مهریه عروس، درخواست دستمزد می کنند. این روند برای درخواست کنندگان شاهدان طلاق، کمی سخت تر است. این شاهدان کرایه ای از ۵۰۰ هزار تومان تا ۵۰ میلیون تومان، بستگی به پرونده ای که شاهد آن می شوند، پول دریافت می کنند. گذشته از مراسم عقد و عروسی و طلاق، چند سالی است مراسم تولد نیز تجملاتی شده و یکی از شغل هایی که برای مراسم تولد کودکان از آنها استفاده می شود، عروسک های تن پوش با شخصیت های موردعلاقه بچه هاست. هزینه عروسک تن پوش برای مراسم، ساعتی ۲۰۰ هزار تومان و هزینه پرنسس، دلقک، سیلورمن و گلدمن ساعتی ۲۵۰ هزار تومان است. اما همیشه شادی باعث پیدایش شغل های جدید و کاذب نمی شوند. هزینه های سوگواری، این روزها به خودی خود بسیار بالاست، اما با چشم و هم چشمی ها و تجمل گرایی، هزینه های دیگری نیز به آن اضافه شده و برخی برای شلوغ شدن مراسم عزاداری، از افرادی استفاده می کنند که شغل آنها گریه در مراسم هاست که به اصطلاح به آنها «گریه کن» می گویند. اگر اهل تجمل گرایی باشید، شرکت های خدمات مجالسی هستند که در کنار فعالیت خود، تیمی مخصوص دارند تا مراسم شما را حسابی جگرسوز کنند!
نان به نرخ عربده کشی
از میان شغل های کاذب، قدمت شرخری از بقیه بیشتر است، چراکه از زمان های گذشته وجود داشته و هنوز هم در میان شغل های کاذب به چشم می خورد. اشخاصی در ازای قلدری و زور و کتک و تهدید بدهکاران، بدهی ها را وصول و در ازای آن پول دریافت می کنند.
اشخاصی که نان به نرخ عربده کشی در می آورند، با توجه به شرایط روز، وارد سبک دیگری از این کسب وکار شده اند. این روزها زنده کردن چک و پول جای خود را به تخلیه مسکن داده است. این گروه برای تخلیه خانه مستاجرانی که با زبان خوش، خانه را خالی نمی کنند وارد عمل شده و اسباب او را به خیابان می آورند.
این روند در مواقعی می تواند برعکس هم عمل کند. به عبارتی برای برخی خانه های شهر تهران که توسط سازمان های دولتی حکم تخریب دارند، گروه دیگری وارد عمل می شوند که بیشتر آنها را زنان تشکیل می دهند. در این شرایط، صاحب خانه یکی از این افراد را برای مدتی می گیرد تا در خانه ساکن باشد و هنگام اجرای حکم، گریه و زاری کند.
داد بزنید، بازاریابی کنید
با گذر از خیابان های شهر و در مقابل برخی مغازه ها، افرادی را مشاهده می کنیم که با صدایی بلند و کاغذی در دست برای آن مغازه، مشتری جمع می کنند. قصه تراکت پخش کن ها که مشخص است؛ آدم هایی که شغل آنها سرما و گرما ندارد. دستمزد این شغل ساعتی ۴ تا ۶ هزار تومان است.
اما داستان دادبزن ها متفاوت است. این افراد را بیشتر حوالی خیابان انقلاب می بینیم. با جست وجو در سایت های اینترنتی، دستمزد آنها مشخص می شود. ماهی ۵ میلیون تومان با پورسانت! این افراد هر چه بهتر داد بزنند و مشتری جمع کنند، حقوق بیشتری دریافت می کنند. فصل کار این افراد بیشتر در روزهای پایانی سال است. این افراد با دادزدن، بازاریابی می کنند!
تابلوهای مقوایی پول ساز
ممکن است در مسیر محل کار تا منزل، با عبور از بزرگراه ها افرادی را می بینیم با یک کلاه حصیری که همیشه از شدت آفتاب، چهره ای سیاه دارند. این افراد با یک تابلوی مقوایی در دست که روی آن معمولا قیمت میوه یا خشکباری نوشته شده، سعی در جذب مشتری برای بساط یا وانتی که چند متر جلوتر ایستاده، دارند. این افراد برای صاحب آن مال، کار می کنند و حقوق ثابتی ندارند و به ازای هر چیزی که به فروش برسد، پایان روز حقوق دریافت می کنند. انتظار کشیدن برای جذب مشتری، قسمت اصلی کار آنهاست. سال های زیادی از داستان وانتی ها می گذرد و به دنبال آن کم کاری شهرداری که هیچ مدیریتی روی فعالیت این گروه ندارد، داستان نخ نمای دیروز و امروز است.
اینجا زمان می فروشند
«نوبت گیرها» مشغول خریدوفروش زمان هستند. آنها صبح علی الطلوع در صف بانک، تعویض پلاکی و مطب های برخی پزشکان ایستاده و نوبت می گیرند و نوبت گرفته شده اول را به افرادی که مشغله دارند و نمی توانند ساعت ها در صف صبر کنند، می فروشند.
کم کردن کیلومتر فقط با ۳۰۰ هزار تومان
گروی دیگری از فعالان مشاغل کاذب، «کیلومتر کم کن ها» هستند. برخی از افراد قبل از فروش خودرو خود به کیلومترسازها سر می زنند. برای کم شدن کیلومتر خودرو، تنها نیم ساعت زمان کافی است و هزینه لازم برای انجام این کار برای خودروهای پژو ۲۰۶ از ۵۰۰ تا یک میلیون تومان، پراید ۳۵۰ هزار تومان، مزدا ۳ حدود ۳۰۰ هزار تومان و سانتافه یک میلیون تومان است. این شغل می تواند عاملی باشد تا حسابی سر خریداران خودرو کلاه برود.
صافکارهای خیابانی، سبک جدیدی هستند که در گوشه خیابان می توان آنها را مشاهده کرد.
برخی از صافکارهایی که دیگر به هر دلیلی نمی توانند در مغازه فعالیت کنند، حالا این کار را کنار خیابان انجام می دهند که البته به دلیل فعالیت کنار خیابان، هزینه کمتری هم از صاحب خودرو می گیرند.
مشاغل کاذب جدید و پردرآمد
فهرست مشاغل کاذب به همین جا ختم نمی شود. کسب وکارهای دیگری هم هستند که در سرفصل های بالایی گزارش ما نمی گنجند. در ادامه برخی از این مشاغل را در یک سرفصل می آوریم. هرچند ارتباط چندانی با هم ندارند.
پیش بینی آینده با ۲ میلیون تومان!
این روزها بازار داغ فال و دعانویسی حسابی شلوغ شده است. افرادی برای آگاهی از آینده به سراغ فالگیری می روند و درآمد خوبی دارند. با گشت وگذار در فضای مجازی، قیمت های گوناگونی برای فعالیت آنها دیده می شود. نرخ فال قهوه ساده، حدود ۶۰ هزار تومان است. البته برای نوشتن دعا مخصوص خواستگار پولدار، حدود ۲ میلیون تومان دریافت می شود.
سگ خود را به ما بسپارید
چندسالی است بسیاری از افراد به نگهداری از حیوانات خانگی می پردازند. این افراد ممکن است شاغل باشند یا زمانی برای گشت وگذار سگ یا گربه خانگی خود نداشته باشند. اینجاست که به سراغ افرادی با عنوان سگ گردان می روند. سگ گردان ها اگر حرفه ای عمل کنند در ماه حدود ۷ میلیون تومان درآمد دارند که در مواردی بیشتر از حقوق یک کارمند است! نکته جالب این است که هر بار قانون منع سگ گردانی در جامعه اعلام می شود، دستمزد این افراد به جهت خطرهایی که وجود دارد، چندبرابر می شود.
مسافرکشی؛ شغل دوم و سوم
نخستین فکری که در همان ساعت های اولیه بیکاری به ذهن می آید، مسافرکشی است. شغلی که هر قدر در آن زمان بگذارید، به همان میزان درآمد به دست می آورید. برخی از افراد در مسیر رفت وآمد به محل کار خود اقدام به این کار می کنند. برخی دیگر نیز به سرعت پس از بیکاری به سراغ آن می روند. این روزها بیشتر از آنکه افراد تحصیلکرده را در دانشگاه ها ببینیم، پشت فرمان ماشین هایی می بینیم که برای رسیدن به مقصد، همراه شان شده ایم. آنهایی هم که در خیابان مسافر گذری سوار نمی کنند، با استفاده از اپلیکیشن ها به این شغل مشغول هستند. بازار اپلیکیشن ها هم در این زمینه حسابی داغ است و افراد زیادی این روزها به سمت آنها می روند.
ساز خیابانی پولساز
شغل دیگر، نوازندگی خیابانی است. برخی از نوازندگان خیابانی در مکان های مخصوص به خود مستقر می شوند و ممکن است با عبور از خیابانی که مسیر همیشگی مان است، آنها را بینیم. به گفته خودشان این افراد روزانه بین ۵۰۰ تا ۸۰۰ هزار تومان درآمد دارند.
سخن پایانی
مشاغل کاذب هر روز در جامعه ما بیشتر و بیشتر می شود. از گریه کن، مراسم عزاداری تا دعانویس های آینده پیش بینی کن. زیر سایه مدیریت نادرست برای آینده جوانان و ایجاد شغل، صدها شغل کاذب دیگر و گاهی پردرآمدتر که شاید اسم آنها به گوش تان هم نخورده باشد، لابه لای آگهی های فضای مجازی به چشم می خورد. این مشاغل به دلایلی ایجاد شده اند، اما یکی از هزاران دلایل آن می تواند مشکلات مالی و قراردادهای پا در هوا مانده شرکت های گوناگون باشد. اینکه دولت چه زمان به کسب وکار و کاهش نرخ بیکاری فکری کند و چاره ای بیندیشد، مشخص نیست. برخی از این مشاغل کاذب درآمدی دارند که ممکن است چشم هر آدمی را بگیرد و در کنار آن، برخی دیگر از سر ناچاری جذب این مشاغل می شوند. به تعبیری دیگر، مشاغل کاذب این روزها چاره بیچارگی آدم ها شده اند!
