کلهر؛ دادستانی از جنس انقلاب
حمید تهرانی
خلاف انتظار یکی از پاکترین و شریفترین اقشار در دوران رژیم ستمشاهی و حکومت دیکتاتور پهلوی قضات و وکلای دادگستری بودند. مقاومت و پاکی قضات شریف و پاک و رفتار حرفهای وکلا در برابر خواستهای ناحق و نابجای رژیم شاه، مقامات حکومت پهلوی را بر آن داشت تا خواستهای خود برای اعمال مجازاتهای ظالمانه و سنگین علیه انقلابیون را از طریق دادگاههای نظامی پیش ببرند که در این دادگاه اثری از قاضی و رفتار مدنی دیده نمیشد و فقط افسران ارتش به دستور شاه و کارگزار آن، کمیته مشترک ضدخرابکاری، اقدام به سرکوب و مجازات انقلابیون میکردند.
با این وصف قابلانتظار است که قضات دوران حکومت شاه که از شرافت و پاکی خود دفاع و حراست کرده بودند، پس از پیروزی انقلاب اسلامی ازسوی انقلابیون مورد تقدیر و حمایت قرار گیرند و همچنان مناصب قضایی را چه در تهران و چه در شهرستانها حفظ کنند و به قضاوت و انجام امور قضایی مشغول باشند.
از جمله این قضات شریف و درستکار، غلامرضا کلهر بوده است. مرحوم غلامرضا کلهر که فارغالتحصیل دانشکده حقوق دانشگاه تهران در مقطع فوقلیسانس در سال ۱۳۴۹ و فارغالتحصیل رشته حقوق در مقطع دکترا از دانشگاه سوربن فرانسه است، در زمان حکومت پهلوی، به سمت رئیس دادگستری استان کردستان و دادستان بیجار منصوب شد.
پاکدستی و درستکاری مرحوم کلهر چنان بود که پس از پیروزی انقلاب اسلامی وی به تهران فرا خوانده و عهدهدار دادستانی عمومی و انقلاب تهران شد.
کسانی که دوران ابتدایی پیروزی انقلاب اسلامی را به خاطر دارند، میدانند که همانند دوران فعلی، در آن هنگام هم موضوع گرانفروشی و هم موضوع احتکار اقتصاد اجتماعی خانوارهای ایرانی را آزار میداد. در آن دوران مرحوم کلهر بهعنوان دادستان عمومی و انقلاب استان تهران به موضوع گرانفروشیها و احتکارها ورود کرد و بهطور میدانی و حضوری به مقابله با این دو پدیده خطرناک پرداخت.
وی از ظرفیت رسانهها بهخوبی بهره میبرد تا هشدارهای لازم را به گوش متخلفان و کاسبان برساند.
او برای مبارزه با گرانفروشان و محتکران مستقیما به بازار میآمد و گاهی در همان محل وقوع تخلف، دادگاه را برپا و حکم صادر میکرد. این فعالیت خستگیناپذیر و مجدانه باعث شد قوه قضاییه و شهیدان قدوسی و بهشتی، مسئولیتهای بیشتری را به دکتر غلامرضا کلهر محول کنند. مشی و رویه مرحوم کلهر در برخورد با گرانفروشان و محتکران آن بود که باید با ایشان مقابلهای جدی صورت گیرد.
در اینباره او در یک مصاحبه گفته بود حکم گرانفروشان و اخلالگران در نظام اقتصادی تفاوتی با حکم تروریستها نخواهد داشت. کلهر در آن هنگام تصریح کرده بود چنانکه گرانفروشان و محتکران از عمل غیرانسانی خود دست برندارند ممکن است حتی به اعدام نیز محکوم شوند. در این هنگام غلامرضا کلهر رئیس شعبه مبارزه با تخلفات صنفی دادگاه انقلاب اسلامی بود.
از جمله دیگر اقدامات و فعالیتهای دکتر کلهر، پس گرفتن زمینهای اوقافی از چنگ تصاحبکنندگان غیرقانونی و زمینخواران بود. او که دادستان عمومی و انقلاب استان تهران بود همزمان ماموریت یافته بود تا بهعنوان دادستان مستقر در اوقاف، وضعیت زمینهای موقوفه را در سراسر کشور تعیین کند و آن را به بیتالمال بازگرداند.
غلامرضا کلهر با حکمی که ازسوی حجتالاسلام امام جمارانی، نماینده امام در سازمان اوقاف و امور خیریه دریافت کرده بود تمامی زمینهای متعلق به سازمان اوقاف و وقفی را شناسایی کرد، برای هر یک از آنها تامین دلیل کرد و زمین را به سازمان اوقاف بازگرداند. بدون شک این کار بزرگ و ستودنی از وقوع بسیاری از تخلفات و زمینخواریها جلوگیری کرد.
از مسئولیتهای دیگر غلامرضا کلهر، نمایندگی ایران در دادگاه لاهه بود. توانایی و تسلط دکتر کلهر به مباحث حقوق بینالملل و زبان خارجی، مقامات ایران را بر آن داشت تا این قاضی خوشنام و دانا را به سمت نماینده ایران در دادگاه لاهه منصوب و از خدمات وی دفاع و از منافع کشورمان در پروندههای اختلاف با ایالاتمتحده استفاده کنند.
دکتر کلهر همانند سایر ماموریتهای پیشین، در طرح دعاوی علیه ایالاتمتحده و کسب منافع کشور موفق بود و تحسین مقامات قضایی وقت را دریافت کرد.
کارنامه دکتر کلهر در دیوان دادگستری بینالمللی لاهه نیز درخشان و قابلقبول است.
او توانست در مدت حضور در این دیوان و در مواجهه با نمایندگان ایالاتمتحده از حقانیت و حقوق جمهوری اسلامی ایران دفاع کند.
دکتر کلهر همچنین در نشستهای مشترک با رئیسجمهوری وقت حضرت آیتالله خامنهای، نخستوزیر وقت میرحسین موسوی، دادستان وقت شهید قدوسی و شهید لاجوردی، ریاست قوه قضاییه شهید بهشتی و سایر مقامات کشوری مسائل و مشکلات مبتلابه سیاسی، اقتصادی و اجتماعی آن هنگام را بررسی میکرد و برای آنها تصمیمهای مشترک میگرفتند.
روشن است که حضور دکتر کلهر در این جلسات بهمنظور انجام پشتیبانی قضایی از اقدامها و تصمیمهای در حال انجام بوده است.
دکتر کلهر پایان عمر خود را به تحقیق و تدریس پرداخت. او قضات و دادستانهایی را تربیت کرد که هماکنون نیز در دستگاه قضایی خدمت میکنند.
نکته قابلتوجه در زندگی دکتر کلهر آن است که پاکی، سلامت و عزت نفس ایشان باعث شد باوجود فعالیت کاری در دوران ستمشاهی پس از پیروزی انقلاب اسلامی نیز از سوی بزرگانی همچون شهید بهشتی و شهید قدوسی در مقامات عالیرتبه قضایی به کار گرفته شود.
وی همین سلامت و عزت نفس را تا پایان عمر حفظ کرد و به دیدار معبود شتافت.