با این وجود، در طول سال‌های گذشته تحریم و محدودیت در روابط بین‌الملل بر عملکرد صنایع سایه افکنده است. با این حال، باید تاکید کرد صنایع معدنی به‌ویژه فولادسازی با وجود تمام چالش‌های یادشده توانسته‌اند نیاز داخلی را برطرف و بخش قابل‌توجهی از محصولات خود را روانه بازار جهانی کنند. با این حال، چنانچه محدودیت‌های یادشده رفع شود می‌توانیم به بهبود جدی در روند فعالیت صنایع معدنی کشور امید داشته باشیم.

تامین نیاز در سایه روابط جهانی

عزیز قنواتی، مدیرعامل شرکت فولاد آتیه خاورمیانه در گفت‌وگو با صمت اظهار کرد: توسعه یا بهبود در روند فعالیت صنایع معدنی نیازمند فناوری جدید روز دنیا است. فعالیت در حوزه صنایع معدنی از اکتشاف و استخراج ذخایر معدنی آغاز می‌شود. با این وجود ما در همان حلقه ابتدایی ضعف‌هایی داریم؛ ضعفی که از پایین بودن سطح فناوری نشأت می‌گیرد و می‌توان آن را با ورود تجهیزات، برطرف کرد. درحال‌حاضر فرآیندهای استخراج از ذخایر معدنی کشور تنها از معادنی که در سطح قرار دارند، اجرایی می‌شود.

این در حالی است که در دنیا به سمت و سوی بهره‌گیری از ذخایر عمقی و در دل زمین پیش رفته‌اند. حال چنانچه امکان سرمایه‌گذاری، همکاری مشترک با طرف‌های خارجی و ورود تجهیزات و دانش نوین معدنکاری در کشور فراهم شود، می‌توان بر این ضعف غلبه کرد. در همین حال بهره‌گیری از دانش روز دنیا در سایه تعاملات بین‌المللی، فرآیند تولید را بهبود می‌بخشد و حتی زمینه کاهش نرخ تمام‌شده را فراهم می‌کند.

وی افزود: کشور ما در طول سال‌های گذشته همواره با تحریم از سوی ایالات متحده روبه‌رو بوده است. در دوره‌هایی بخشی از این محدودیت‌ها کم شده‌اند اما در نهایت، هیچ‌گاه شرایط عادی حاکم نبوده است. در چنین شرایطی صنایع تلاش کرده‌اند خود را با محدودیت‌های موجود سازگار کنند و در راستای بهره‌گیری از توان داخلی و همچنین بومی‌سازی گام بردارند. در این میان برخی صنایع همچون فولادسازان، بیشتر در این مسیر موفق عمل کرده‌اند. البته باید تاکید کرد که بسیاری از صنایع معدنی به‌ویژه فولادسازی بر پایه بهره‌گیری از منابع و ظرفیت‌های داخلی شکل گرفته‌اند و در طول این سال‌ها بیش از قبل به توان داخلی تکیه کرده‌اند.

کما اینکه ایران درحال‌حاضر با وجود تمام تحریم‌ها در رتبه دهم فولادسازی دنیا قرار گرفته است. قنواتی خاطرنشان کرد: البته چنانچه روابط و تعاملات بین‌المللی ایران با سایر کشورها به حد نرمالی برسد، می‌توانیم از آخرین فناوری و فناوری روز دنیا بهره بگیریم.

وی در پاسخ به سوالی مبنی بر تاثیر برقراری روابط بین‌المللی بر بهبود و توسعه تجارت ایران با سایر کشورها گفت: فولادی ایران از کیفیت بسیار بالایی برخوردار است و به همین سبب در دنیا شناخته‌شده است. همین موضوع نیز زمینه تسهیل فروش فولاد ایران را در بازارهای جهانی فراهم می‌کند. در چنین شرایطی تحریم و نبود تعاملات و روابط مالی با دنیا تنها هزینه صادرات را افزایش می‌دهد. درواقع فولادسازان محصولات خود را از طریق واسطه در بازار جهانی به فروش می‌رسانند. هرچند که باید اعتراف کرد این روند آن‌قدرها هم هزینه‌بر نیست و همچنان تولید و فروش صادرات در سطح جهانی سودده است.

فولاد پیشرو در داخلی‌سازی

مرتضی یزدخواستی، فعال صنعت فولاد در گفت‌وگو با صمت و در پاسخ به سوالی مبنی‌بر نقش تعاملات جهانی در بهبود و توسعه عملکردی صنایع معدنی به‌ویژه فولادسازی گفت: تعاملات بین‌المللی از عوامل اثرگذار بر روند فعالیت انواع کسب‌و‌کارهای اقتصادی و تولیدی به‌ شمار می‌رود. برقراری تعامل میان ایران با سایر کشورها از چند منظر اهمیت دارد؛ در درجه نخست آنکه امکان واردات مواد اولیه یا تجهیزات و قطعات و ماشین‌آلات مورد نیاز صنایع به‌آسانی ممکن می‌شود.

در ادامه باید خاطرنشان کرد که در سایه ارتباطات خوب ایران با سایر کشورها، بازارهای هدف صادراتی ما گسترش خواهد یافت. کشف بازارهای جدید صادراتی نیز امکانی برای رشد و توسعه تولید فراهم می‌کند. در همین حال در طول این سال‌ها آن‌طور که باید و انتظار می‌رفت سرمایه خارجی به کشور جذب نشد.

این در حالی است که کشور ما از ظرفیت‌های قابل‌توجهی در حوزه‌های مختلف برخوردار است. چنانچه منابع مالی طرف‌های خارجی جذب کشور شود می‌توان در مسیر بهبود و توسعه عملکرد صنایع گام برداشت. وی افزود: صنایع فولاد کشور در طول سال‌های گذشته با وجود تمام محدودیت‌هایی که در مسیر فعالیت صنایع به دلایل مختلف ازجمله تحریم وجود داشته، توانسته‌اند در مسیر توسعه گام بردارند؛ تا جایی که صنعت فولاد ایران در سطح جهانی شناخته شده است. در همین حال بازارهای خوبی برای فروش محصولات فولادی ایرانی در سطح دنیا وجود دارد. به‌علاوه آنکه تلاش شده صادرات و فروش بین‌المللی با ارزش‌آفرینی همراه باشد.

حال انتظار می‌رود همین مسیر با جدیت بیشتری دنبال شود. تولید محصولات نهایی و فروش آنها در بازار جهانی در اولویت قرار گیرد. فولادسازان ایرانی در طول سال‌های گذشته علاوه‌بر ارتقای جایگاه تولیدی خود توانسته‌اند، دانش فنی خود را به‌روز و داخلی‌سازی کنند. حال می‌توانند از این دانش حتی در سایر کشورها نیز بهره بگیرند. چنانچه تعاملات ایران در سطح بین‌المللی بهبود یابد، می‌توان به حضور صنعتگران ایرانی در سایر کشورها نیز امید داشت. به‌عنوان مثال افغانستان که در همسایگی ایران قرار دارد، از ظرفیت‌های غنی سنگ آهن برخوردار است.

بدون تردید ایران می‌تواند سهم مثبتی در بهره‌مندی این کشور از ظرفیت‌های معدنی و احداث صنایع داشته باشد. بسیاری از کشورها همسایه ایران نیازمند فولاد هستند؛ ایران می‌تواند در سایه تعاملات خوب بین‌المللی، سهم قابل‌توجهی از تامین بازار این کشورها را در اختیار بگیرد. بدون تردید این دست مبادلات تجاری به نفع طرفین خواهد بود.

یزدخواستی ادامه افزود: صنایع فولادی کشور در طول این سال‌ها در مسیر بلوغ صنعتی گام برداشته‌اند و بسیاری از نیازهای خود را با تکیه بر توان داخلی تامین می‌کنند. بنابراین باید علاوه‌بر تامین نیاز کشورهای همسایه به محصول، سهمی هم در ارائه خدمات فنی و مهندسی به آنها داشته باشیم.

سخن پایانی

بسیاری از فعالان اقتصاد اعتقاد دارند دسترسی به بازار جهانی آزاد، زمینه توسعه اقتصادی کشورهای مختلف را فراهم می‌کند. در همین حال می‌توان به بهبود و توسعه صنعتی نیز امید داشت. صنایع فولاد کشور با تمام محدودیت‌هایی که در روند تعامل آنها با جهان وجود دارد توانسته‌اند در مقام دهمین فولادساز بزرگ دنیا قرار گیرند. حال چنانچه این مشکلات ‌ر‌فع شود، می‌توان به بهبود شرایط و حضور هرچه قدرتمندتر صنایع فولادی کشور در سطح جهانی امید داشت.