خبر این محدودیت در شرایطی منتشر شد که بسیاری از صنایع به‌ویژه فولادسازان و سیمانی‌ها از ابتدای امسال با قطعی مکرر برق در ماه‌های گرم سال و گاز در هفته‌های سرد سال روبه‌رو بوده‌اند و همین موضوع روند تولید آنها را به‌شدت تحت‌تاثیر قرار داده است. البته پس از انتشار این موضوع در رسانه‌ها، سخنگوی صنعت برق ایران تاکید کرد از اول پاییز تاکنون، برق هیچ‌کدام از صنایع در کشور قطع نشده و سهمیه‌بندی برق صنایع، به‌دلیل محدودیت‌های تامین سوخت در فصل زمستان است.

برای بررسی این موضوع با فعالان صنعت فولاد و سیمان گفت‌وگو کرده‌ایم. این فعالان صنعتی معتقدند سیاست‌گذاران اطلاعات دقیقی از روند فعالیت صنایع ندارند و گمان می‌کنند با تخصیص نیمی از ظرفیت برق موردنیاز واحدهای تولیدی، امکان تداوم فعالیت آنها با ظرفیت محدود وجود دارد. این درحالی است که یک کوره را نمی‌توان با برق محدود روشن کرد. در واقع چنین سیاست‌هایی به‌منزله توقف تولید و وارد آمدن آسیب‌های جدی به صنایع خواهد بود.

محدودیت برق سیمانی‌ها، بار مضاعف صنعت

حسین چهرگانی، مدیرعامل شرکت سیمان پیوند گلستان در گفت‌وگو با صمت و درباره سهمیه‌بندی برق صنایع سیمان گفت: براساس ابلاغیه عمومی، محدودیت‌هایی برای تامین برق صنایع سیمان تعیین‌شده است. در این ابلاغیه، میزان و سقفی برای مصرف برق از سوی واحدهای گوناگون تولید سیمان یا به بیانی دیگر، حد مصرفی برای واحدهای تولیدی سیمان تعیین‌شده است.

این فعال صنعت سیمان گفت: این محدودیت در روند تامین برق صنایع سیمان در حالی اعمال می‌شود که بسیاری از واحدهای تولیدی به‌ویژه صنایع سیمانی، با محدودیت گاز نیز روبه‌رو هستند. محدودیت در تامین گاز صنایع از اواخر آبان‌ماه آغاز شده و با تشدید این روند، شاهد اثرگذاری این موضوع بر تولید واحدهای صنعتی خواهیم بود و تولید واحدهای سیمانی کاهش خواهد یافت.

وی افزود: در برنامه‌ریزی‌های انجام‌‌شده برای محدودیت برق صنایع و برآورد تولید آنها در چنین شرایطی، اشتباه کارشناسی انجام شده است. نمی‌توان برق اختصاص‌یافته به یک واحد تولیدی را نصف کرد و از آن شرکت انتظار داشت، برابر نیمی از ظرفیت تولید خود فعالیت کند. چنین برآوردهایی حکایت از ناآشنایی به فرآیند تولید سیمان دارد.

تولید کلینکر مقدمه تولید سیمان است. با محدودیت در تامین برق نمی‌توان کوره‌ها را روشن کرد. کوره یا باید روشن باشد و با تمام ظرفیت تولید کنند، یا خاموش و متوقف باشد. ما نمی‌توانیم با ۵۰ درصد تامین برق کوره‌ها، ۵۰ درصد از ظرفیت کلینکر را تولید کنیم؛ بنابراین برنامه‌ریزی‌های انجام‌‌شده برای تداوم تولید صنایع از سوی سیاست‌گذاران آن‌گونه که ایشان هدف‌گذاری کرده‌اند، ممکن و شدنی نیست.

چهرگانی در ادامه گفت: زمان‌بندی برای تخصیص برق هم به‌گونه‌ای است که نیازهای کارخانه‌های تولیدی را تامین نمی‌کند. به‌عنوان مثال، برای کارکرد کوره خطوط جدید و مدرن ۳۴۰۰ تنی تولید کلینکر، به ۱۱ تا ۱۲ مگاوات برق نیاز است. چنانچه ۸ مگاوات برق به این کوره اختصاص یابد، امکان تولید با ظرفیت پایین وجود ندارد و در واقع تولید متوقف می‌شود. درنتیجه انتظار می‌رفت سیاست‌گذاران برای ایجاد محدودیت در روند تامین برق صنایع، با فعالان این صنعت نیز مشورت کنند.

این فعال صنعت سیمان اظهارکرد: هزینه‌های تولید صنایع سیمانی کشور در ماه‌های اخیر به‌شدت افزایش یافته است و نرخ گاز در امسال ۵ یا ۶ برابر بیشتر شد. در همین حال با توجه به محدودیت‌های موجود در روند تامین گاز صنایع، برخی از واحدهای سیمانی ناچار هستند از مازوت برای تداوم تولید خود و به‌عنوان سوخت جایگزین استفاده کنند. این واحدها فقط برای حمل مازوت تا ۶۰۰ تومان به‌ازای هر لیتر هزینه حمل پرداخت می‌کنند. علاوه بر این، کمبودهای متعدد دیگری نیز در مسیر تامین مازوت، استفاده از ناوگان حمل‌ونقل برای انتقال این سوخت و... وجود دارد.

مبادی توزیع مازوت با واحدهای سیمانی نیز در اغلب موارد فاصله قابل‌توجهی دارند. یا در مواردی مبادی توزیع مازوت در نزدیکی یک کارخانه وجود دارد اما تولیدکننده ناچار است، سوخت موردنیاز خود را از مراکز تامین دورتر تامین کند. همین موضوع نیز هزینه‌های مضاعفی را به تولیدکنندگان تحمیل می‌کند. به تصور ما برنامه‌ریزی باید به‌گونه‌ای باشد که مازوت موردنیاز صنایع از نزدیک‌ترین پالایشگاه‌ها تامین شود.

در همین حال کارخانجاتی که در مناطق دوردست و با جاده‌های صعب‌العبور قرار دارند باید از گاز به‌عنوان سوخت مصرفی خود استفاده کنند. با این وجود، هیچ‌کدام از این اصول منطقی تبعیت نمی‌شود.

چهرگانی افزود: همزمان با تمام مشکلات یادشده، هزینه‌های تولید حتی آنهایی که به دولت وابسته هستند، به‌شدت افزایش یافته‌اند. وقتی هزینه‌های حقوق دولتی مواد اولیه سیمان افزایش قابل‌ملاحظه‌ای می‌یابد، شاهد رشد چندبرابری نرخ سوخت و برق و همچنین بهای خرید قطعات، تامین تجهیزات، هزینه حمل‌ونقل و.... هستیم، با این وجود دولت همچنان حاضر نیست نرخ پایه عرضه سیمان در بورس کالا را افزایش دهد. همین موضوع نیز صنعت سیمان را با چالش‌های جدی روبه‌رو خواهد کرد.

وی خاطرنشان کرد: صنایع سیمان در طول سال‌های اخیر با انواع محدودیت‌ها و سرکوب قیمتی در روند فعالیت و تولید خود روبه‌رو بوده‌اند. مدیران این صنعت بارها نسبت به شرایط خود گلایه‌مند بوده‌ و نسبت به آینده این صنعت هشدار داده‌اند اما نسبت به شرایط وخیم این صنعت بی‌توجهی شده است. تولید سیمان در رده صنایع اساسی کشور است، توقف تولید در این صنعت ضربه‌های غیرقابل جبرانی به سایر رشته فعالیت‌های صنعتی و عمرانی و... وارد می‌کند. به بیانی دیگر، تحمیل فشار بیش از اندازه فقط به یک صنعت، در نهایت به ضرر تمام اقتصاد کشور خواهد بود.

چهرگانی با اشاره به مازاد نیاز بودن ظرفیت تولید سیمان نسبت به تقاضا برای خرید این محصول به‌ویژه با الزام وزارت صنعت، معدن و تجارت به رعایت کف عرضه در بورس کالا در هر شرایط، گفت: درنتیجه سیمان عرضه‌شده در بورس کالا با نرخ پایه به فروش می‌رسد و تولیدکنندگان متضرر خواهند شد؛ بنابراین افزایش بهای پایه عرضه این محصول ساختمانی به‌ویژه با توجه به چالش‌های پیش‌آمده در مسیر فعالیت این صنعت ضروری به‌نظر می‌رسد.‌

تولید در خطر

علی‌محمد ابویی‌مهریزی، فعال صنعت فولاد در گفت‌وگو با صمت و درباره محدودیت‌های احتمالی اعمالی برای صنایع فولاد در روند تامین برق موردنیاز این تولیدکنندگان، اظهارکرد: پس از پایان یافتن محدودیت‌های برق در ماه‌های گرم سال، هنوز محدودیت جدیدی برای این واحدها در تامین برق ایجاد نشده است. با این وجود، فولادسازان از ابتدای امسال با چالش‌های جدی در مسیر تامین انرژی اعم از گاز و برق روبه‌رو بوده‌اند؛ درنتیجه محدودیت جدید برای تامین برق این صنایع، به‌منزله وارد آوردن آسیب‌های جدی به این صنایع خواهد بود.

این فعال صنعت فولاد با اشاره به محدودیت‌های موجود در روند تامین گاز صنایع در هفته‌های گذشته، گفت: با وجود اینکه ایران ظرفیت‌های عظیم گازی دارد اما در بهره‌برداری از این ظرفیت‌ها به‌درستی عمل نکرده است و درنتیجه درحال‌حاضر شاهد محدودیت‌های قابل‌توجهی در تامین گاز موردنیاز صنایع هستیم. این‌گونه کمبودها در مواردی حتی به تعطیلی موقت و دوره‌ای برخی فولادسازان نیز منجر شده است. احتمالا این چالش در سال‌های آینده ادامه یابد و آسیب‌های غیرقابل جبرانی به تولیدکنندگان وارد کند. در حال‌حاضر نیز این انتظار می‌رود با محدودیت در تامین گاز نیروگاه‌ها، شاهد کمبود برق در آینده نزدیک باشیم. این محدودیت‌ها عموما با اعمال فشار بر صنایع مدیریت می‌شود؛ گویی صنایع فقط مصرف‌کننده دورریز انرژی در کشور هستند.

ابویی افزود: محدودیت‌های یادشده در روند تامین انرژی فولادسازان به‌منزله افزایش هزینه‌های تولید برای این شرکت‌هاست. این موضوع برای برخی واحدهای فولادی که حاشیه سود پایینی دارند، خطرناک است و آنها را تا مرز زیاندهی پیش می‌برد.

علاوه بر این، این واحدها در طول دوره‌های گذشته محدودیت‌های برقی موردبحث، خسارت‌های قابل‌توجهی را متحمل شده‌اند. به‌عنوان مثال، نسوز کوره‌ها یا سایر قطعات و تجهیزات تولید آسیب‌دیده و این درحالی است که بخش عمده‌ این تجهیزات وارداتی هستند و تامین مجدد آنها به‌ویژه در شرایط تحریم، به‌منزله واردآمدن ضرر مالی قابل‌توجه به این تولیدکنندگان خواهد بود.

این فعال صنعت فولاد گفت: در چنین شرایطی، دولت بار کمبود زیرساخت‌ها و نقص عملکردی خود را به دوش صنایع انداخته و این درحالی است که ابتدای هر سال هدف‌گذاری‌هایی مبنی بر رشد تولید انجام می‌شود اما در عمل هیچ تلاش منطقی برای بهبود شرایط تولید اجرایی نمی‌شود.

ابویی در پایان و درباره اثرگذاری کمبود تولید فولاد و محصولات فولادی بر بهای این محصولات در بازارهای جهانی اظهارکرد: در حال‌حاضر، رکود بر بازار خریدوفروش فولاد و محصولات فولادی سایه افکنده، یعنی همچنان میزان تقاضا در این بازار محدود است؛ بنابراین نباید انتظار رشد قیمت‌ها را حتی در سایه کمبود یا افت تولید داشته باشیم.

سخن پایانی

از اواخر تابستان امسال، هشدارهایی درباره کمبود جدی گاز و به‌دنبال آن برق از سوی مسئولان داده شد. در چنین شرایطی، تامین گاز و برق مصارف خانگی در اولویت دولت‌ها قرار دارد؛ بنابراین صنایع در تیررس قطع انرژی قرار می‌گیرند. در طول هفته‌های گذشته و با سردشدن هرچه بیشتر هوا، شاهد اجرای انواع محدودیت‌ها برای صنایع در تامین گاز بوده‌ایم، هرچند این محدودیت در مواردی با استفاده از مازوت جبران شده است. حال با شدت گرفتن سرما، نیروگاه‌های گازی نیز در روند تولید برق با چالش روبه‌رو شده‌اند؛ بنابراین برنامه‌ریزی برای مصرف برق صنایع انجام‌گرفته است.

هرچند به اعتقاد فعالان صنایع سیمانی و همچنین واحدهای فولادی، این محدودیت‌ها شرایط واقعی تولید مطابقت ندارد. درنتیجه در آینده نزدیک شاهد کمبود یا توقف تولید محصولات یادشده خواهیم بود. البته در حال‌حاضر در فصل سرما قرار داریم و مصرف این محصولات با رکود همراه است، درنتیجه نباید شاهد اثرگذاری ویژه این تغییرات بر بازار و قیمت‌ها باشیم، با این وجود، آسیب‌های غیرقابل جبرانی به تولید وارد خواهد شد؛ یعنی بازهم باید نسبت به شرایط تولید وخامت حال آن به سیاست‌گذاران هشدار داد.