تجارت پرسود مصالح دست‌دوم
مردم هر طور که شده، می‌خواهند خانه‌دار شوند و آنها هم تا می‌توانند، از این آب گل‌آلود ماهی می‌گیرند و حاشیه سودشان را افزایش می‌دهند.
آمارها نشان می دهد نرخ مسکن در سال های گذشته رشد بسیار زیادی داشته و هر روز گران تر شده است؛ روندی که همچنان ادامه دارد. این آشفته بازار دقیقا همان چیزی است که سودجویان و دلالان به دنبالش هستند.
در نتیجه این شرایط هر روز در این بازار شاهد یک پدیده جدید و البته عجیب وغریب هستیم؛ یک روز مرتفع سازی و تخلفاتی از این دست انجام و روز بعد ساخت وساز روی پشت بام به چاره کار تبدیل می شود و همه پشت بام ها شبانه تبدیل به خانه می شوند. در کنار تمام این راهکارهای فرصت طلبانه، استفاده از مصالح ساختمانی دست دوم نیز مدت هاست به تمهید سودجویان برای کسب سود بیشتر تبدیل شده است.
فروش مصالح دست دوم بیشتر به طنز شباهت دارد، اما این اتفاق در حال رخ دادن است. خریدوفروش مصالح دست دوم برای ساخت وساز حسابی رونق دارد و پرسود است.
ساختمان کالایی برای کسب سود
متاسفانه از دهه ۷۰ مسکن به عنوان یک کالای سرمایه ای شناخته شد و به تبع آن ساخت وساز هم از حالت تخصصی خارج و به کالایی برای کسب سود تبدیل شده و کیفیت ساختمان ها هر روز افت کرده است. مسکن و داشتن سرپناه جزو بدیهی ترین حقوق و ابتدایی ترین نیازهای انسان است که در هر جامعه ای به بهترین شکل ممکن باید امکان دسترسی تمامی افراد جامعه به آن را فراهم
آورد. رعایت اصول ایمنی در ساخت وساز و نظارت بر آن از مهم ترین عوامل ساختمان سازی مطلوب به شمار می رود، اما کارشناسان بر این باورند که کیفیت مصالح مصرفی و چگونگی انتخاب و مصرف آنها نیز از مهم ترین دلایل بهبود کیفیت ساخت وساز محسوب می شوند.
به عقیده کارشناسان از حدود ۱۰۰۰ نوع مصالح ساختمانی مورداستفاده در صنعت ساختمان، بسیاری دارای استاندارد مناسب و از کیفیت لازم برای ساخت وساز برخوردار نیستند و عمر مفید ساختمان در بخش عمومی در کشور ما بین ۲۵ تا ۳۰ سال است، در کنار این موضوع استفاده از مصالح ساختمانی فرسوده و کهنه، تیر خلاص را بر پیکره ساختمان های ناایمن
می زند. صمت در این گزارش دلایل و پیامدهای استفاده از مصالح ساختمانی بی کیفیت و دست دوم در صنعت ساختمان را بررسی کرده است.
ساخت وساز با مصالح دست دوم
مجید گودرزی، کارشناس بازار مسکن درباره استفاده از مصالح ساختمانی دست دوم در ساخت وساز به صمت گفت: یکی از مسائل مهمی که همواره در بحث فرسودگی ساختمان ها و سازه ها مطرح می شود، موضوع کیفیت ساخت است، چراکه علاوه بر ساختمان های قدیمی، امروزه بناهای جدید نیز از استحکام کافی برخوردار نیستند و مشکلات متعددی در این زمینه پدید آمده
است.در سال های اخیر دیده شده از مصالح ساختمانی مستعمل که یک بار در ساخت وساز از آنها استفاده شده و در تخریب سازه های قدیمی به دست آمده اند، در ساختن بناهای جدید استفاده می شود. بکارگیری این مصالح پوسیده و آهن های زنگ زده که به راحتی خریدوفروش می شوند، منجر به افت کیفیت ساخت وساز می شود و در نهایت از استحکام و عمر بناها می کاهد.
وی در ادامه گفت: ساختمان های ساخته شده با این مصالح ناایمن هستند و در صورت رخداد ضعیف ترین زلزله به راحتی فرو می ریزند. مهم ترین دلیل استفاده از مصالح دست دوم، اولویت سودآوری در فعالیت های ساختمانی است؛ به عبارت دیگر سود ساختمان سازی بر موارد دیگر برای پیمانکاران و ساختمان سازان ارجحیت دارد و هرچه بتوانند هزینه های ساخت وساز را کم کنند، بیشتر به نفع آنهاست؛ از این رو به دلیل ارزان تر بودن نرخ مصالح مستعمل نسبت به مواد اولیه نو، به استفاده از این مصالح پوسیده تمایل دارند. تشخیص استفاده از مصالح پسماند تخریب های ساختمانی در ساخت وسازهای جدید، پس از اتمام کار تقریبا غیرممکن اسصت، چراکه ظاهر ساختمان ها، کیفیت پایه ای و اصلی یک سازه را نشان نمی دهد و این موضوع غیرقابل رؤیت است و تنها در صورت رخداد حادثه ای و تخریب این ساختمان ها، موضوع استفاده از مواد اولیه نامناسب عیان
می شود.
گودرزی افزود: در برخی از موارد دیده شده تعدادی از پیمانکاران بی اخلاق، در ساخت وسازهای خود از نخاله های ساختمانی استفاده می کنند و کسی هم متوجه خطای آنها نمی شود. مصالح دست دوم و حتی نخاله های ساختمانی به راحتی خریدوفروش می شوند و فضای مجازی بستری مناسب برای انجام این معاملات است؛ بنابراین دسترسی به خریداران و فروشندگان این نوع مصالح ساده و حتی ردیابی و پیگیری این معاملات نیز امکان پذیر است. مهم ترین مشکلی که در این عرصه وجود دارد، نبود دستگاه متولی برای ساماندهی بخش مسکن است. نهاد دولتی یا دستگاه نظارتی برای فعالیت های حوزه مسکن وجود ندارد تا بر اقدامات و معاملات این عرصه کنترل و مدیریت داشته باشد؛ از این رو هیچ برخوردی با متخلفان بخش مسکن نمی شود و در سال های اخیر شاهد قانون شکنی های متعدد چه در حوزه ساخت وساز و چه بازار مسکن
بوده ایم.
این کارشناس در ادامه خاطرنشان کرد: مصالح دست دوم می توانند بازفرآوری شده و همچون مواد اولیه باکیفیت، دوباره در ساخت وسازها مورداستفاده قرار گیرند، اما نهادی به عنوان متولی برای جمع آوری آهن و فولاد باارزش ساختمانی زنگ زده و مستعمل و تبدیل دوباره آنها به مواد اولیه نو و بااستحکام وجود ندارد؛ به عبارتی موضوعی به این مهمی هم از نگاه دستگاه های دولتی و هم شرکت های خصوصی مغفول مانده و من به شخصه تابه حال ندیده ام که اقدام مهم و گسترده ای در این زمینه انجام گیرد.
غیر از بحث استفاده از مصالح مستعمل در ساختمان سازی ها، باید به ابعاد زیست محیطی رهاسازی این مصالح در طبیعت نیز نهایت توجه را داشت. برخی از مصالح ساختمانی مانند آهن و فولاد قابل بازیابی هستند، اما برخی دیگر این قابلیت را نداشته و رهاسازی آنها در طبیعت، تخریب محیط زیست را به دنبال خواهد داشت. بتن، گچ و مصالح اینچنینی از جمله مصالح بازگشت ناپذیر به طبیعت هستند. یکی از راه های مناسب برای کاهش آسیب این نوع پسماندهای ساختمانی، بکارگیری فناوری های جدید در این حوزه است. در این زمینه شرکت های دانش بنیان باید وارد شوند و برای حل معضل محیط زیستی پسماندهای ساختمانی و بازگشت آنها به طبیعت راهکاری
بیابند.
گودرزی در پایان گفت: باید به این موضوع اشاره کرد که در برخی مصالح ساختمانی مانند آهن یا آجر، شاهد دورریز زیاد یا رهاسازی آنها در طبیعت نیستیم. تیرآهن های فرسوده که از تخریب ساختمان ها به دست آمده اند، آجرهای فرسوده و دیگر مصالح اینچنینی جمع آوری می شوند و به قیمت های نازل به فروش
می رسند. این مواد فرسوده و مستهلک استحکام و کارآیی مصالح نو را ندارند، اما برخی پیمانکاران در ساختمان سازی از آنها استفاده می کنند.
عوامل موثر بر نرخ تمام شده ساخت وساز
بهروز خویشابه، کارشناس بازار مسکن هزینه های ساخت وساز را از عوامل موثر بر کیفیت ساختمان سازی برشمرد و به صمت گفت: کارفرمایی که در گذشته از مصالح درجه یک برای ساخت وساز استفاده می کرد، اکنون به علت افزایش نرخ مصالح ساختمانی، مجبور است از مصالحی استفاده کند که کیفیت پایین تری دارند تا هزینه های ساخت خود را متعادل کند؛ از این رو گاهی دیده می شود از نهاده های ساختمانی و تجهیزات دست دوم و در حد نو برای خانه های نوساز استفاده می شود که اگر این موضوع به اطلاع خریداران نرسد، تخلف است و پیگرد قانونی دارد.
خویشابه اظهار کرد: قشر عظیمی از مصرف کنندگان کشور، توانایی صرف هزینه های گزاف برای ساخت وساز را ندارند؛ بنابراین ارزان تمام شدن هزینه ساخت در عین کیفیت بالا، یکی از موضوعات مهم در زمینه معماری پایدار است، اما متاسفانه ساخت وساز در کشور ما به سمتی رفته که سازندگان ساختمان های به ظاهر زیبا اما بی کیفیت تحویل مصرف کننده
می دهند.
وی ادامه داد: بسیاری از کارفرمایان به علت افزایش هزینه های ساخت از مصالح بااهمیتی چون عایق استفاده نمی کنند. سازندگان باید به دنبال کاهش مصرف انرژی و آلاینده مضر باشند، اما با بالا رفتن هزینه ساخت وساز، قادر نیستند به سمت ساختمان سازی پایدار بروند.
باوجود اینکه بسیاری از محصولات تولید داخل هستند، تورم و افزایش هزینه های عوامل تولید مثل دستمزد، موجب بالا رفتن نرخ تمام شده تولیدات شده است.
خویشابه در بیان راهکار کاهش هزینه ساخت به صمت گفت: اگر عمر مفید ساختمان های کشور را که اکنون ۲۰ سال است، به ۵۰ تا ۶۰ سال برسانیم، هزینه های جانبی ساختمان سازی به شدت کاهش می یابد، چراکه در این صورت، تقاضا برای ساخت مسکن جدید در سال های آینده کمتر خواهد
شد.
اگر از هم اکنون فکری برای ساخت وساز باکیفیت نکنیم، هزینه ها به شدت بالا خواهد رفت و روزبه روز شاهد تخلفات گستره در این حوزه خواهیم بود؛ بنابراین پرداختن به مسائل معماری پایدار اهمیت فراوانی در کاهش هزینه ها دارد.
طول عمر ساختمان هایی که در کشور ما ساخته می شوند، به واسطه عملکرد برخی افراد سودجو کم شده که این امر باید موردارزیابی قرار گیرد. مشکل اصلی بازار مسکن وجود بسازوبفروش هایی است که فقط به فکر منافع شخصی خود هستند و مسکن بی کیفیت تولید می کنند.
در واقع این بسازوبفروش ها از کارشان -مصالح ساختمانی- کم می کنند یا از مواد نامرغوب به جای مرغوب استفاده می کنند.
هدف آنها این است که هم زودتر پروژه ساخت مسکن را تحویل مردم بدهند و هم مشتری را راضی نگه دارند. البته به مشتریان این قول را می دهند که با نرخ کمتر و در کوتاه ترین زمان ملک را تحویل می دهند.
سخن پایانی
به دلیل پایین بودن کیفیت بسیاری از مصالح ساختمانی در کشور و مطابقت نداشتن آنها با ویژگی های استاندارد، همه ساله خسارت های بسیاری به منابع مالی کشور وارد می شود. باتوجه به اینکه ایران ازجمله کشورهای زلزله خیز است و در معرض دیگر بلایای طبیعی مثل سیل نیز قرار دارد، باید با مصرف مصالح ساختمانی مرغوب، مقاومت ساختمان ها را در برابر عوامل مخرب افزایش داد. تا قبل از آشفته شدن بازار مسکن، برخی از سازندگان اقدام به ساخت وساز با استفاده از مصالح ساختمانی دست دوم می کردند، اما در سال های اخیر که نرخ خانه رشد چشمگیری یافت و همه به هر طریقی دنبال خانه دار شدن هستند، استفاده از مصالح ساختمانی بی کیفیت و دست دوم بیشتر از قبل شده است؛ به طوری که گاهی اوقات از صفر تا صد یک خانه با همین نوع مصالح ساخته می شود و خریدار نمی داند سازنده دارد چه بلایی سرش می آورد. استفاده از مصالح ساختمانی دست دوم مثل آجر و آهن به استحکام بنا آسیب می زند و بسیار خطرناک و به نوعی بازی با جان و مال مردم است. آجر و آهنی که یک بار در ساخت ساختمانی از آن استفاده شده، نباید دوباره در ساخت یک ساختمان دیگر استفاده شود. خانه هایی که با این مدل مصالح ساخته می شوند، با کمترین تکان زمین تخریب خواهند شد. البته باید تاکید کنیم این موضوع بیشتر در ساخت وسازهای غیرمجاز به ویژه در حاشیه شهر و مناطق کم برخوردار اتفاق می افتد.
