بهای دلار از ۳۱۵۲۰ تومان در روز نخست مهر در این روزها به حدود ۵۰ هزار تومان افزایش یافت و صعود ۳۵ درصدی را از آن خود کرد. قیمت میلگرد سایز ۱۶ نیز در این بازه زمانی از ۱۶۰۰۰ تومان به حدود ۲۵ هزار تومان و صعود بیش از ۳۵ درصدی را تجربه کرد. در واقع باتوجه به تورم گسترده حاکم بر اقتصاد و انتظارات تورمی در آینده، بخشی از سرمایه‌ها جذب بازار فولاد شده است؛ بنابراین بخش گسترده‌ای از تورم حاکم بر این بخش سرمایه‌ای است، نه مصرفی. باتوجه به آنکه رشد قیمتی موردبحث از سیاست‌های کلان اقتصادی کشور نشأت گرفته، اجرای راهکارهای مختلف برای کاهش التهاب در طرف تقاضا، آنقدرها هم موثر نیست. در واقع این راهکارها حکم مسکنی کوتاه‌مدت را دارند و نباید به نتیجه‌بخش بودن آنها برای مدت‌زمان طولانی امید داشت.

قیمت زیر ذره‌بین

هفته گذشته ۲۹۴۰۰ تن آهن اسفنجی با قیمت میانگین ۱۳۲۰۸ تومان به ازای هر کیلو در بورس کالا معامله شد که این قیمت بالاترین قیمت آهن اسفنجی در تاریخ ایران است. روند صعودی قیمت در سایر حلقه‌های زنجیره فولاد کشور نیز تداوم یافت؛ به‌طوری که بررسی روند قیمت محصولات فولادی حکایت از آن دارد که بهای محصولات فولادی در طول ۲ ماه اخیر بیش از ۴۰ درصد رشد داشته است. فعالان بازار فولاد معتقدند باتوجه به رقابت گسترده‌ای که برای خرید فولاد و محصولات فولادی انجام می‌شود، در واقع بهای ارز در نرخ فروش محصولات این زنجیره به‌شدت افزایش‌ یافته و به قیمت دلار در بازار آزاد نزدیک شده است.

باتوجه به رشد چشمگیر بهای فولاد در معاملات بورس کالا، هفته گذشته شاهد ابطال برخی از این معاملات بوده‌ایم که رقابت بالا و قیمت نامتعارف دلیل ابطال معاملات شمش در هفته گذشته بوده است. با این ‌وجود همین ابطال‌ها عطش تقاضا برای خرید فولاد و محصولات فولادی را شدت
 می‌بخشد.بورس کالا در روز یکشنبه، ۳۰ بهمن با هدف کنترل بازار اقدام به تغییر میزان پیش‌دریافت برای خرید محصول شمش بلوم کرد. بدین ترتیب مقرر شد از روز دوشنبه، اول اسفند میزان پیش‌دریافت برای خرید محصول شمش در شرکت بورس کالای ایران تا اطلاع ثانوی به ۳۰ درصد افزایش یابد، این ‌در حالی است که میزان پیش‌دریافت در گذشته ۱۰ درصد بود. انتظار می‌رود راهکار یادشده از میزان تقاضای کاذب برای خرید فولاد و محصولات فولادی بکاهد؛ هرچند نباید به اثرگذاری جدی و طولانی‌مدت این راهکار هم امید داشت.

سیاست‌های ارزی، مانع آرامش

ابوذر انصاری، کارشناس بازار کالایی در گفت‌وگو با صمت در ارزیابی دلایل روند صعودی بهای شمش و محصولات فولادی در رینگ معاملاتی بورس کالا و همچنین در بازار آزاد اظهار کرد: نبود اطمینان نسبت به سیاست‌های ارزی دولت و بانک مرکزی مهم‌ترین دلایل صعود بهای فولاد و محصولات فولادی در هفته‌های اخیر است. وی از محدودیت در تامین گاز موردنیاز صنایع فولاد کشور به‌عنوان دیگر علت صعود بهای محصولات زنجیره فولاد در بورس کالا نام برد و افزود: واحدهای تولیدکننده آهن اسفنجی و همچنین سایر صنایع تولیدکننده فولاد در ماه‌های اخیر با محدودیت جدی در تامین انرژی روبه‌رو شدند و از آنجایی که گاز در واحدهای احیا به‌عنوان خوراک و سوخت کاربرد دارد، عملا فعالیت در این حلقه از زنجیره، تا سطوح بسیار بالایی متوقف‌ شده است. این موضوع زمینه بر هم خوردن تعادل میان عرضه و تقاضا در یک مجموعه را فراهم کرده و به رشد رقابت برای خرید آهن اسفنجی  و صعود بهای آن منتهی شده است. این رشد قیمت در سایر حلقه‌های زنجیره فولاد کشور نیز منعکس‌ شده است. انصاری گفت: انتقادات جدی به سیاست‌های کلان اقتصادی کشور وارد است. تا زمانی که این سیاست‌ها اصلاح نشود، نمی‌توان به بهبود شرایط و توقف روند صعودی قیمت‌ها امید داشت. راهکارهای مطرح‌شده ازسوی مسئولان و سیاست‌گذاران نیز تنها برای مدت‌زمان محدودی اثرگذار خواهند بود، اما با گذشت زمانی کوتاه، قیمت‌ها دوباره به مسیر صعود و رشد باز خواهند گشت. این کارشناس بازار کالایی گفت: با رصد شرایط اقتصادی و سیاسی کشور می‌توان این‌طور ادعا کرد که ریسک‌های بنیادی حاکم بر اقتصاد، اعم از سیاسی و غیرسیاسی همچنان برقرار هستند؛ در نتیجه این روند رشد قیمت ادامه‌دار است. وی با اشاره به راهکارهای مطرح‌شده از سوی بورس کالا در طول یک هفته اخیر با هدف بازگشت آرامش به این بازار اظهار کرد: در شرایطی که تقاضا برای خرید یک محصول از عرضه آن پیشی می‌گیرد، پیش‌دریافت معاملات را افزایش می‌دهند؛ در نتیجه تامین نقدینگی برای متقاضیان خرید یک محصول دشوارتر خواهد شد. با این‌ وجود نباید به اثرگذاری جدی این بخشنامه در کاهش بهای فولاد در بورس کالا امید داشت. در واقع راه‌حل‌های یادشده حکم مسکن‌های کوتاه‌مدت و نه‌چندان اثربخش را بازی می‌کنند. انصاری گفت: دلیل ابطال معاملات فولاد در هفته گذشته رشد تصنعی قیمت‌ها عنوان شد، این‌ در حالی است که باتوجه به روند صعودی بهای دلار در بازار آزاد و همچنین قیمت فولاد در بازار جهانی، قیمت‌های ثبت‌شده برای فولاد و محصولات فولادی در هفته گذشته و این هفته، چندان عجیب نیست. این کارشناس بازار کالایی در پایان افزود: باتوجه به شرایط موردبحث، چشم‌انداز اقتصاد در آینده روشن نیست. در چنین فضایی سیر صعودی بهای محصولات عرضه‌شده در بورس کالا ادامه‌دار خواهد بود.

خطر رکود در کمین فولادسازان

محمد اعتباری، فعال بازار فولاد در گفت‌وگو با صمت اظهار کرد: با شروع فصل سرما، واحدهای تولیدکننده آهن اسفنجی با چالش جدی در تامین گاز روبه‌رو شدند که این محدودیت از میزان تولید در این حلقه از زنجیره فولاد کشور به‌شدت کاست. از آنجا که آهن اسفنجی به‌عنوان ماده اولیه تولید شمش فولاد استفاده می‌شود، افت تولید این محصول و رشد قابل‌توجه بهای آن، به شمش و در ادامه سایر حلقه‌های زنجیره فولاد کشور منتقل خواهد شد.

اعتباری گفت: افسار قیمت دلار در ماه‌ها و هفته‌های اخیر پاره شده که همین روند رو به رشد بهای دلار محرک قیمت فولاد و محصولات فولادی است. صعود بهای فولاد در شرایطی است که تقاضای حاکم بر بازار سرمایه‌ای است، نه مصرفی. در واقع در حال حاضر بازار با رکود روبه‌رو است. علاوه بر این حضور در ماه‌های سرد سال، از میزان تقاضای واقعی برای محصولات فولادی می‌کاهد. در چنین شرایطی می‌توان این ‌طور ادعا کرد که خرید فولاد و محصولات فولادی به‌منزله جایگزین کردن وجه نقد با کالا است.

این فعال بازار فولاد گفت: چنانچه روند صعودی بهای دلار متوقف شود، صعود بهای این فلز در بورس کالا و به‌دنبال آن بازار آزاد نیز متوقف خواهد شد. در واقع دلار و سمت‌وسوی آن مهم‌ترین سیگنال موثر بر قیمت فولاد و محصولات فولادی است. باتوجه به ابهاماتی که بر فرآیند خریدوفروش فولاد و محصولات فولادی حاکم است، از تجار غیرحرفه‌ای انتظار می‌رود از ورود به این بازار خودداری کنند.

وی درباره سیاست‌های بورس کالا و اثرگذاری آن بر قیمت فولاد اظهار کرد: در شرایطی که بازار با التهاب گسترده‌ای روبه‌رو است، انتظار می‌رود معاملات غیرنقدی از این بازار حذف شود. یعنی متقاضیان خرید فولاد و محصولات فولادی امکانی برای خرید اعتباری نداشته باشند، این در حالی است که تغییر معاملات از شرایط اعتباری به نقدینگی کامل، از میزان تقاضای سرمایه‌ای در این زنجیره می‌کاهد و روند رو به رشد قیمت‌ها را کاهش می‌دهد.

سخن پایانی

در هفته‌های گذشته تعادل میان عرضه و تقاضای محصولات زنجیره فولاد کشور ازمیان‌ رفته و پیشی گرفتن تقاضا از عرضه آهن اسفنجی، فولاد و محصولات فولادی به شکل‌گیری رقابت گسترده و التهابات قیمتی برای خرید این محصولات منتهی شده است. روند رو به رشد قیمتی در زنجیره موردبحث در شرایطی ایجاد ‌شده که همچنان در فصل زمستان و زمان سنتی رکود ساخت‌وساز قرار داریم. در واقع انتظار می‌رفت این رکود زمینه تضعیف بهای فولاد و محصولات فولادی را فراهم کند، اما نه‌تنها این انتظار محقق نشده، بلکه رکوردشکنی مداوم قیمتی فولاد ادامه دارد. شرایط تورمی حاکم بر اقتصاد و نرخ صعودی و غیرقابل‌پیش‌بینی دلار در بازار آزاد، مهم‌ترین سیگنال صعود در بورس است. متاسفانه باید اقرار کرد پیامدهای منفی شرایط تورمی بر بهای فولاد ادامه‌دار است. این روند صعودی می‌تواند به افزایش هزینه تمام‌شده محصولات نهایی و حتی ساخت‌وسازها منتهی شود.