بسیاری از کارشناسان بر این باور هستند که باوجود توافق برجام روابط اقتصادی ایران با جهان به یک حالت نیمه‌عادی برمی‌گردد. این توافق باتوجه به رفع تحریم‌ها، منجر به افزایش صادرات از جمله فروش نفت خام خواهد شد که در نهایت درآمدهای ارزی ایران را افزایش خواهد داد. به‌باور کارشناسان، اگر این درآمدها مثل گذشته به‌طورمستقیم وارد اقتصاد شود، در بلندمدت تاثیر تورمی خواهد داشت؛ بنابراین، هزینه درست سرمایه‌گذاری در بخش مولد باید در دستور کار جدی قرار گیرد.

رونق مبادلات جهانی

اگر دولت‌ها از این توهمات دست بردارند که بدون برجام می‌شود با همه کشورها ارتباط اقتصادی ایجاد کرد، ایران می‌تواند مبادلات خوبی با جهان داشته باشد. واقعیت این است که بعد از اینکه برجام امضا شد، باید تجارت با کشورهایی مثل امریکا که طرف برجامی هستند، برقرار شود. این ارتباط خود ضامن پایایی برجام خواهد بود؛ اتفاقی که در دور پیشین توافق برجام حاصل نشد. بدون شک احیای برجام بر اقتصاد ایران تاثیر فوق‌العاده‌ای دارد، اما این تاثیر در کوتاه‌مدت بروز نخواهد کرد. با احیای برجام، تعامل ایران با دنیا و به‌ویژه با کشورهای غربی به یک روال نیمه‌عادی برمی‌گردد. از سوی دیگر، ایران یک توافق ۲۵ساله با چین دارد و ممکن است توافق‌هایی با روسیه و کشورهای منطقه نیز داشته باشد. این مسائل شرایطی را ایجاد می‌کند که ایران بعد از سال‌ها مشکلات توسعه و تعامل با دنیا، در یک روال طبیعی قرار بگیرد.

زمانی که قصد داریم تعاملات تجاری را با سایر کشورهای جهان گسترده کنیم، بحث برجام و FATF مطرح می‌شود. بنابراین، احیای برجام می‌تواند در ۲ بعد بین‌المللی و داخلی توسعه اقتصاد موثر باشد. احیای برجام منجر به افزایش فروش نفت و توسعه صادرات غیرنفتی خواهد شد. با برجام فروش شرکت‌هایی مانند پتروشیمی‌ها و فولادی‌ها به یک شرایط معقول با هزینه کمتر می‌رسد و سختی‌های مبادلاتی که وجود داشت، تسهیل می‌شود و نرخ آزادی تعاملات ایران در حوزه تجارت افزایش پیدا می‌کند. در واقع، برجام منجر به این می‌شود که هزینه‌های مبادلات کمتر و طرح‌های توسعه‌ای در صنایع مختلف تقویت شود و واردات تکنولوژی‌هایی که محدود بوده، گسترش یابد. به‌طورمثال، درحال‌حاضر در حوزه نفت و گاز نیاز به سرمایه‌گذاری بالایی داریم. حضور شرکت‌های خارجی کمک می‌کند که در کنار نیروهای داخلی، تولید و صادرات نفت و گاز ایران تقویت شود. با این‌همه اگر همچنان نگاه کوتاه‌مدت و سطحی‌نگری در حوزه سرمایه‌گذاری و مشارکت‌های اقتصادی وجود داشته باشد، ممکن است، برجام تنها به‌طورمقطعی یک‌سری از مشکلات را حل کند، اما در کل، کشور از لحاظ رشد و توسعه اقتصادی دچار مشکل می‌شود.

توجه به رتبه اعتباری ایران

بعد دیگر توافق در جایگاه بین‌المللی ایران است. درحال‌حاضر، رتبه اعتباری ایران نسبت به شرایط سرمایه‌گذاری دافعه ایجاد می‌کند. به‌نظر نمی‌رسد حتی با احیای برجام نیز رتبه اعتباری ایران در کوتاه‌مدت به درجه B B برسد، اما در بلندمدت می‌توان به این رتبه هم رسید. ارتقای ایران در رتبه اعتباری نشانه خوبی برای جذب سرمایه‌گذاری خارجی است. درحال‌حاضر رتبه اعتباری ایران از ۷، ۷ و رتبه اعتباری B یعنی دوباره همان ۷ است. رتبه اعتباری ۲ تا B معادل ۶ می‌شود. ایران جزو ضعیف‌ترین رتبه‌های اعتباری است، اما روند بهتری پیدا کرده است. رتبه اعتباری مناسب برای جذب سرمایه‌گذاری خوب ۳ تا B است. به‌عبارت دیگر، ایران حداقل باید بتواند رتبه ۵ را کسب کند که درحال‌حاضر با آن فاصله زیادی دارد. با این حال، به‌شرط پایایی شرایط، می‌توان کمابیش یک سال و نیم بعد از برجام این رتبه را کسب کرد. در اقتصاد ایران، ذی‌نفعانی وجود دارند که علاقه‌مند به مبادلات گسترده اقتصادی با جهان نیستند. اگر بخواهیم برجام در جایی که هستیم، پایا بماند، باید با هر ۳ این کشورها در ارتباط اقتصادی باشیم.

دستاوردهای تجاری

مهم‌ترین دستاورد احیای برجام در حوزه تجارت را می‌توان حضور شرکت‌های خارجی و جذب سرمایه‌گذاری دانست. ناخودآگاه وقتی انتظارات تورمی زیادی وجود نداشته باشد و درآمد ارزی داشته باشیم، شاهد حدود و ثغوری در حرکت بازارها خواهیم بود و آرامش نسبی بر بازارها حاکم می‌شود. درباره تاثیر توافق برجام بر نرخ دلار نیز نباید فراموش کنیم که حتی در صورت توافق نیز نقطه تعادلی دلار تغییر زیادی پیدا نمی‌کند، اما ممکن است از لحاظ قیمتی نرخ دلار پایین‌تر بیاید. با این‌همه بدون‌شک برجام انتظارات تورمی را تا حدی کاهش می‌دهد و می‌توان امیدوار بود در حوزه کسب‌وکار امید بیشتر و تقاضا برای بازارهای سفته‌بازی کمتر شود. با این حال، در حوزه کالاهای اساسی تغییری ایجاد نمی‌شود و در همین سطح باقی می‌ماند، اما در حوزه کالاهای بازارهای سرمایه‌گذاری باعث تحدید نرخ می‌شود. باوجود برجام ممکن است نرخ تورم نیز کاهش یابد.