از سال گذشته تاکنون بورس کالا به بستر اصلی برای عرضه محصولات گوناگون بدل شده است. در همین حال هر روز کاربرد این بستر برای عرضه محصولات مختلف بیشتر می‌شود، تا جایی‌که برخی سیاست‌گذاران اعتقاد دارند کل نیازهای کشور در بخش بازار باید مبتنی بر ظرفیت‌های بورس کالا تامین شود. از آنجا که بسیاری از فعالان اقتصادی و تصمیم‌گیران امر، بورس کالا را مطمئن‌ترین ابزار می‌دانند، به‌دنبال آن هستند تا از این ابزار به‌عنوان محلی برای تنظیم بازار استفاده شود.

شرایط اقتصاد کلان کشور ما با سایر کشورها تفاوت‌های اساسی دارد. بر همین اساس نیز فرآیند عرضه محصولات گوناگون در بورس کالای ایران با سایر بورس‌های کالایی تفاوت‌های اساسی دارد. بورس‌های کالایی جهان، امکان‌پذیرش شرکت‌های خارجی را دارند، اما بورس کالای ایران از چنین امکانی محروم است.

به‌عنوان مثال، الزام به عرضه یک محصول در بورس‌های کالایی جهان، محلی از اعراب ندارد، با این وجود در موارد متعددی شاهد قوانین سفت و سخت مسئولان برای عرضه محصولات مختلف در بورس کالای کشور هستیم. این تفاوت‌ها از شرایط متفاوت اقتصادی ایران و عملکرد انحصاری بسیاری از تولیدکنندگان و صنایع نشأت می‌گیرد. انصاری گفت: با این وجود، از بورس کالا نباید انتظار رفع تمامی مشکلات و چالش‌های حاکم بر بازار را داشت.

در همین حال، نبود استقلال عملکردی یا تغییرات مداوم سیاست‌گذاری‌ها برای عرضه محصولات گوناگون در بورس کالا، دیگر چالشی است که از توان عملکردی این نهاد می‌کاهد. کما اینکه در ماه‌های گذشته شاهد تعیین سقف قیمتی برای جلوگیری از رشد قابل‌توجه بهای محصولات فولادی در بورس کالا هم‌پای روند صعودی نرخ‌های جهانی و در ادامه تغییر روند قیمت‌گذاری برای جلوگیری از ریزش نرخ این محصولات متناسب با سقوط بهای فولاد در بازارهای بین‌المللی بودیم. این دست تغییرات و اعمال نفوذهای بی‌رویه، عملکرد بورس کالا را تحت‌تاثیر منفی قرار می‌دهد.

در ادامه دخالت دولت در عملکرد بورس کالا نیز اشتباه است. این دخالت به‌ویژه اگر در حوزه قیمت‌گذاری باشد، اشتباه است و آسیب‌هایی را به روند تنظیم بازار تحمیل می‌کند. بر همین اساس، اگر هم دولت به‌دلیل چالش‌های حاکم بر اقتصاد کلان کشور بخواهد در سیاست‌گذاری بورس کالا دخالت کند، انتظار می‌رود این اقدام را با تقویت طرف عرضه یا نظارت بر تقاضا، انجام دهد.

البته اماواگرهایی درباره عرضه محصولات نهایی در بورس کالا وجود دارد. عرضه محصولات نهایی در بورس، سیاست درست به‌نظر نمی‌رسد و بعید است کارآیی لازم را داشته باشد. درنتیجه از این بستر تنها می‌توان برای تنظیم بازار مواد اولیه یا محصولات همگن استفاده کرد.

در ادامه و در ارزیابی نقش بورس کالا در حذف فرآیند قیمت‌گذاری دستوری باید اقرار کرد که تعیین فرمول قیمتی به‌منزله امکانی برای نظارت دولت بر قیمت‌گذاری است. کما اینکه در ماه‌های اخیر، چند مرتبه فرمول کشف نرخ فولاد تغییر کرد. همین نبود ثبات رویه در فرآیند کشف نرخ پایه نیز چالش‌های جدی را به فعالان صنعتی تحمیل می‌کند؛ بنابراین انتظار می‌رود دولت دست از تغییر فرمول‌های قیمتی بردارد و از دریچه تنظیم عرضه و تقاضا، مسیر تنظیم بازار را هموار کند. توجه به این نکته ضروری به‌نظر می‌رسد که از عرضه سیمان و فولاد در بورس کالا، به‌عنوان ۲ اقدام مثبت و سازنده یاد می‌شود. در واقع گویا از ظرفیت‌های این بازار به‌درستی بهره گرفته شده و نقش موثری در تنظیم بازار داشته است. در دولت قبل اختلافات متعددی درباره اصل موضوع عرضه این محصولات در بورس کالا مطرح بود. در حال‌حاضر این اختلاف‌نظر برطرف شده است. همین تعامل نیز مثبت ارزیابی می‌شود. با این وجود، اختلافات متعدد دیگری در سیاست‌گذاری‌ها وجود دارد و همین موارد نیز مانع کارآیی عملکردی بورس کالا می‌شود.