چـرا رکود بازار خـودرو ماندگار شـد؟
با رکود سنگین بازار خودرو و فاصله شدید سوددهی از دیگر بازارهای سرمایه‌ای، بازار خودرو برای واسطه‌گران تاحد زیادی از سکه افتاده و با افت انگیزه دلالان و خروج نسبی آنها از این بازار، تعداد متقاضیان طرح‌های فروش به‌شدت کاهش یافته است؛ اتفاقی که شانس خرید خودرو از کارخانه را برای مصرف‌کنندگان واقعی بیشتر کرده است. اما سوال اصلی اینجاست که چرا بازار خودرو با وجود بیشترین رشد نرخ دلار در سه ماه گذشته، از سایر بازارها عقب مانده است؟
بازار خودرو، بازاری که زمانی یکی از پرتلاطم ترین بازارهای ایران بود اکنون در رکودی عمیق فرورفته، رکودی که به گفته کارشناسان، حاصل ترکیبی از عوامل گوناگون اقتصادی است که به‌شدت قدرت خرید مصرف‌کنندگان را تحت‌تاثیر قرار داده و منجر به کاهش تقاضا در این بازار شده است.
تاثیر کنترل دستوری قیمت‌ها
کنترل دستوری قیمت خودروها یکی از عوامل تاثیرگذار بر وضعیت بازار خودرو است، اما تنها دلیل افت تقاضا در بازار خودرو نیست و به نظر می‌رسد افزایش قیمت کارخانه‌ای خودرو که به کاهش فاصله قیمت بین کارخانه و بازار منجر شده، باعث افت انگیزه دلالان برای کاهش فعالیت در بازار خودرو و خروج دلالان از ثبت‌نام‌های خودرویی شده است.یکی دیگر از عواملی که به عقیده کارشناسان باعث تشدید رکود و افت تقاضا در بازار خودرو شده، کنترل دستوری قیمت‌هاست. از نگاه آنها، کنترل دستوری قیمت‌ها در بازار خودرو و عدم‌تطبیق قیمت‌ها با واقعیت‌های اقتصادی، بازار را در شرایط پیچیده‌تری قرار داده است. این مسئله باعث شده برخی از خریداران به‌دلیل عدم‌اطمینان از آینده قیمت‌ها، تمایلی به خرید نداشته باشند و بازار در حالت بلاتکلیفی قرار گیرد.
عقب‌ماندن دستمزد از تورم واقعی
به گزارش پرشین خودرو، رکود بازار خودرو در حالی است که طبق آخرین آماری که مرکز پژوهش‌های مجلس شورای‌اسلامی به نقل از پایگاه رفاه ایرانیان منتشر کرده، نصف خانوارهای ایرانی هیچ خودرویی ندارند. طبق داده‌های هزینه درآمد خانوار که هر ساله توسط مرکز آمار ایران نیز منتشر می‌شود، ۵۳.۷۲ درصد از خانوارهای شهری از خودرو شخصی استفاده می‌کنند و حدود ۴۶.۲۸ درصد از خانوارهای کشور فاقد خودرو شخصی هستند.
بسیاری از کارشناسان علت آن را کاهش توان مالی مردم برای خرید خودرو می‌دانند که به‌دلیل عقب‌ماندگی دستمزدها از تورم واقعی در کشور رخ داده است.
در کنار این وضعیت، مدت‌هاست سیاست‌گذاران وعده تولید و واردات خودرو اقتصادی می‌دهند؛ خودرویی که در تعریف کلی یعنی قیمت آن متناسب با درآمد سالانه خانوارهای متوسط باشد و هزینه‌های نگهداری و سوخت آن نیز برای مصرف‌کننده به‌صرفه باشد، اما متاسفانه این وعده هم نه تنها در این سال‌ها عملی نشده، بلکه به نظر می‌رسد با رشد نرخ ارز و کاهش بیشتر ارزش پول ملی به رویایی محال تبدیل شده است.
خروج خودرو از بازار کالای سرمایه‌ای
در سال‌های گذشته خودرو شکل سرمایه‌ای به خود گرفته بود و مردم برای حفظ ارزش پول خود اقدام به خرید خودرو می‌کردند، اما در ماه‌های اخیر و پس از اصلاح ۳۰ درصدی قیمت خودرو و همزمان افزایش شدید قیمت دلار، دیگر این جریان تاثیر آشکاری برقیمت خودرو نداشت و با وجود اینکه امروز دلار به مرز 84هزار تومان رسیده، نه‌تنها قیمت بسیاری از خودروها بالا نرفته، بلکه رکود شدید باعث شد در کنار افت تقاضا، قیمت بسیاری از مدل‌ها کاهش یابد.
نمونه عینی‌تر افت تقاضا و خروج نسبی دلالان از بازار خودرو را می‌توان به خوبی در آمار جدیدترین طرح‌های فروش خودروسازان مشاهده کرد. طبق آمار منتشرشده، در جدیدترین طرح فروش ایرانخودرو بیش از ۹۱۱ هزار نفر ثبت نام کرده‌اند که این رقم نسبت به دوره‌های قبلی ثبت‌نام خودرو با کاهش شدید همراه بوده است.
تاثیر واردات و رشد مونتاژ
در کنار اتفاقات اخیر بازار خودرو و رکود تقاضا و عقب‌نشینی قیمت‌ها در مقایسه با سایر بازارهای سرمایه‌ای، آمار منتشرشده در سایت کدال نشان می‌دهد که تولید خودروسازان نیز در ۱۰ ماهه امسال افت کرده و ۳ خودروساز بزرگ کشور، یعنی ایرانخودرو، سایپا و پارس‌‌‌خودرو، نسبت به مدت مشابه سال قبل ۶.۳ درصد تولید کمتری در سواری‌‌‌ها داشته‌‌‌اند.
اما چرا با وجود افت تولید خودروسازان و فاصله گرفتن قیمت خودرو از نرخ دلار، همچنان بازار خودرو با رکود تقاضا روبه‌رو است؟ در این زمینه علاوه بر دلایلی که عنوان شد، برخی کارشناسان انجام واردات خودرو و رشد تولید خودروهای مونتاژی را بخشی از علت وضع کنونی می‌دانند و معتقدند اینکه بیش از یک سال است واردات خودرو به صورت منظم در حال انجام است، مقدار عظیمی از نقدینگی مردم را از آنها گرفته و از بازار خارج کرده است و این اتفاق موجب شده بازار خودرو دچار هیجانات قیمتی و تقاضای کاذب نشود و جو پایین آمدن قیمت خودرو و در مقابل رشد بسیار زیاد نرخ طلا و رمز ارزهایی مانند بیت‌کوین، مقدار زیادی از سرمایه‌ی مردم از بازار خودرو خارج شده و به این بازارها انتقال یافته و به‌طبع رونق را از خودرو گرفته است.
سخن پایانی
در هر حال، بازار خودرو ایران اکنون در یکی از سخت‌ترین دوره‌های خود قرار دارد. عواملی همچون کاهش قدرت خرید مردم، تأثیرات گسترده رکود اقتصادی، ورود خودروهای وارداتی و اخبار سیاسی، همگی دست به دست هم داده‌اند تا این رکود تعمیق یابد. در این شرایط، کنترل دستوری قیمت‌ها و کاهش تمایل مصرف‌کنندگان به خرید، بازار خودرو را به وضعیت فعلی رسانده است؛ شرایطی که چشم‌انداز روشنی برای بهبود بازار در کوتاه‌مدت پیش رو قرار نمی دهد و انتظار می‌رود این رکود در صورت ثبات سیاست‌های قیمتی، تا ماه‌های آینده ادامه‌دار باشد.
