کاهش تلفات انرژی می‌تواند به‌طورقابل‌توجهی در حل مشکل ناترازی انرژی موثر باشد. ناترازی انرژی ممکن است در 3 حوزه تولید، انتقال یا مصرف به‌وجود آید که هر یک چالش‌های خاص خود را دارند. به‌عنوان‌مثال، در بخش ساختمان‌ها، اتلاف انرژی به حدود ۴۰ درصد می‌رسد، در حالی که استاندارد بین‌المللی این مقدار را حدود ۲۰ درصد تعیین کرده است. هدف‌گذاری باید به‌گونه‌ای باشد که میزان اتلاف انرژی به‌حداقل برسد تا مشکلات تامین انرژی در ساختمان‌ها کاهش یابد. این موضوع در سطح جهانی نیز موردتوجه قرار گرفته است و برای آن راهکارهای متعددی در دنیا وجود دارد.

عایق‌کاری تاسیسات، هوشمندسازی ساختمان‌ها و ارتقای فرهنگ در این حوزه از جمله راهکارهای موثری هستند که می‌توانند به بهبود وضعیت کمک کنند. در این راستا، پیشنهادهایی دقیق و عملی برای حل مشکلات ارائه می‌دهیم. این روش‌ها نه‌تنها از نظر اقتصادی به‌صرفه‌تر از سرمایه‌گذاری‌های جدید در ساخت نیروگاه‌ها هستند، بلکه می‌توانند در بازه زمانی کوتاه‌تری، برای مثال بین ۲ تا ۴ سال، بازگشت سرمایه داشته باشند، در حالی که نرخ استهلاک سرمایه در پروژه‌های جدید ممکن است بین ۱۰ تا ۳۵ سال باشد.

حدود ۷۰ درصد از مصرف انرژی در ساختمان‌ها به بخش تاسیسات اختصاص دارد، در حالی که ۱۵درصد آن مربوط به روشنایی بوده و باقیمانده در سایر بخش‌ها هدر می‌رود. عایق‌کاری ساختمان‌ها نقش حیاتی در کاهش هدررفت انرژی ایفا می‌کند و همچنین استفاده از سیستم‌های سرمایشی و گرمایشی مطابق با استانداردهای جهانی می‌تواند بخش عمده‌ای از ناترازی انرژی را برطرف کند. به‌عنوان‌مثال، اگر در شهری مانند تهران تنها به عایق‌کاری لوله‌کشی ساختمان‌ها پرداخته شود، می‌توان حدود ۵۰۰ میلیون دلار در هزینه‌ها صرفه‌جویی کرد.

در حالی که گزینه‌های متعددی برای بهینه‌سازی مصرف انرژی وجود دارد، استفاده از ابزارهای قیمتی به‌عنوان ساده‌ترین روش شناخته می‌شود. همچنین، هوشمندسازی و اتوماسیون از دیگر گزینه‌هایی هستند که می‌توانند به کاهش مصرف انرژی کمک کنند. فرهنگ‌سازی نیز به‌عنوان یک راهکار بلندمدت برای بهینه‌سازی مصرف انرژی مطرح است. براساس آمار، پنجره‌ها ۳۸ درصد، درها ۲۲ درصد، کانال‌های کولر ۱۳درصد و شومینه‌ها و بخاری‌ها ۱۰ درصد از انرژی را هدر می‌دهند. در زمینه مصرف بهینه انرژی، کمبود قوانین وجود ندارد؛ به‌طوری‌که کاهش سالانه ۵ درصد از هدررفت انرژی در ساختمان‌ها الزامی است و در این راستا، سرمایه‌گذاری ۴۹۶.۱۰۸ میلیون دلاری برای عایق‌کاری نیز پیش‌بینی شده است.

تغییر اقلیم یک موضوع بسیار مهم است که نیاز به مدیریت انرژی را برای تمامی دولت‌های جهان یادآوری می‌کند. تاکنون ۳۷ کشور به معاهده مبارزه با تغییرات اقلیمی پیوسته‌اند. در این میان، سوئیس برای هر مترمکعب دی‌اکسیدکربن ۳۵ دلار، افریقای‌جنوبی ۸دلار و کانادا ۵ دلار جریمه تعیین کرده است. اگر ما نیز بتوانیم مفاد معاهده پاریس را به مرحله اجرا درآوریم، شرایط بهتری در تابستان و زمستان از نظر تامین برق و گاز خواهیم داشت و همچنین مصرف انرژی را بهینه خواهیم کرد.

ایران باید به‌طورموثرتری از منابع انرژی خود بهره‌برداری کند. در حال‌ حاضر، بخش زیادی از این انرژی به‌طورغیرضروری هدر می‌رود که منجر به مشکلاتی نظیر آلودگی هوا می‌شود. مصرف بیش از حد انرژی در کشور نه‌تنها آلودگی را افزایش می‌دهد، بلکه مشکلات بهداشتی نیز به‌همراه دارد و این موضوع به‌شدت بر کیفیت زندگی مردم تاثیر می‌گذارد. سرمایه‌گذاری در بهینه‌سازی مصرف انرژی می‌تواند به کاهش آلودگی و افزایش کارآیی کمک کند و همچنین هزینه‌های درمانی و یارانه‌های دولتی را کاهش دهد. اگر هزینه‌های درمانی ناشی از آلودگی و بیماری‌ها کاهش یابد، این امر به‌نفع اقتصاد کشور خواهد بود.

بخش خصوصی باید به‌طورکامل در این پروژه‌ها مشارکت داشته باشد. این پروژه‌ها می‌توانند پس از تایید نهادهای دولتی و حکومتی، با همکاری هماهنگ بخش خصوصی به‌اجرا درآیند. در این مدل سرمایه‌گذاری، هیچ بودجه‌ای از سوی دولت اختصاص نمی‌یابد. به‌جای آن، سرمایه‌گذاران بخش خصوصی می‌توانند به‌ازای کاهش هدررفت برق، انرژی دریافت کنند و پس از یک یا 2 سال، این سرمایه‌گذاری‌ها به درآمد اضافی برای کشور تبدیل شود.

این همکاری مشترک می‌تواند تاثیرات مثبتی در حل بحران ناترازی انرژی داشته باشد. در صورت تایید دولت، نظارت آن بر این پروژه‌ها حفظ خواهد شد، اما اجرای عملیات و سرمایه‌گذاری باید به بخش خصوصی واگذار شود تا با بهره‌گیری از توانمندی‌های موجود، این مشکل حل شود.

با کاهش تلفات انرژی، می‌توان گام‌های موثری در حل مشکل ناترازی برداشت. این روند به همکاری و مشارکت کل بخش‌های کشور نیاز دارد. دولت باید به این موضوع به‌عنوان یک راهکار جدی نگاه کرده و به بخش خصوصی اعتماد کند تا پروژه‌ها را با سرعت و دقت بیشتری اجرایی کند.