نقش روابط خارجی در سیاستهای اقتصادی ترامپ
محمود سریعالقلم نویسنده و استاد دانشگاه
پنجاه و پنجمین اجلاس مجمع جهانی اقتصاد در شهر کوچک داووس (Davos) طی ۲۰ تا ۲۴ ژانویه (اول تا پنجم بهمن ۱۴۰۳) تشکیل شد. حدود ۳ هزار نفر از ۱۳۰ کشور در این اجلاس شرکت کردند و هزار و 600 شرکت (۴۵ درصد از امریکا) در آن حضور داشتند. ۳۵۰ مقام دولتی شامل ۶۰ رئیس دولت نیز مشارکت کردند. ۱۷۰نماینده از گروههای جامعه مدنی از هر 5 قاره نیز فرصت اثرگذاری بر موضوعات و مباحث را داشتند. حدود ۲۵۰ استاد دانشگاه یا محقق یا نویسنده به دعوت داووس، آخرین دستاوردهای علمی و دیدگاههای خود را در حدود ۳۰۰ جلسه طی 5 روز مطرح کردند.
دونالد ترامپ در روز چهارم کنفرانس بهصورت آنلاین حدود ۲۰ دقیقه سخنرانی کرد و 30 دقیقه به پرسشهای 5 رئیس هیاتمدیره بانک یا شرکت مالی و نفتی پاسخ داد.
رئیس مجمع جهانی اقتصاد از او در انتهای این برنامه دعوت کرد تا سال آینده بهصورت حضوری در داووس شرکت کند.
داووس امسال 5 محور را در بر میگرفت:
۱) محافظت از کره زمین (۲۷ جلسه)
۲) بنای مجدد اعتماد میان ملتها و دولتها (۲۸ جلسه)
۳) صنعت در عصر هوشمصنوعی (۳۵ جلسه)
۴) سرمایهگذاری روی انسانها (۴۴ جلسه)
۵) افقهای نوین در رشد و توسعه (۵۱ جلسه).
در زیر، با عناوین متنوع، گزارشی از داووس ۲۰۲۵ ارائه میشود:
ترامپ و دولت او بهعلت همزمانی سوگند وی و شروع داووس ۲۰۲۵، در اجلاس حضور نداشتند، اما بهندرت در جلسهای از پیامدهای محتمل ریاستجمهوری او صحبتی بهمیان نیامد.
یک نکته کانونی که بسیاری مطرح کردند، این بود که او Maximalist (حداکثرگرا) است. بالاترین خواسته خود را مطرح میکند و سپس در فرآیند مذاکره بهسوی تفاهم حرکت میکند. از این منظر، ترامپ یک دیپلمات و سیاستمدار عادی نیست که سخنانش براساس واقعیت باشد. بهعنوانمثال، ولیعهد عربستان، پیروزی ترامپ را به وی تبریک گفت و دوباره خواست که نخستین سفر خارجی خود را به عربستان انجام دهد. سپس برای جلبتوجه دولت ترامپ، عربستان هم چنین اعلام کرد که طی 4 سال آینده ۶۰۰ میلیارد دلار در امریکا سرمایهگذاری خواهد کرد. سپس ترامپ در سخنرانی خود برای مخاطبان داووس اظهار امیدواری کرد که عربستان سطح سرمایهگذاری خود را به یک تریلیون دلار ارتقا بخشد.
ترامپ همچنین اعلام کرد، برای شرکتهایی که کالای خود را در امریکا تولید کنند، نرخ مالیات را به ۱۵درصد تقلیل خواهد داد.
ترامپ بهموجب احکامی که طی هفته اول ریاستجمهوری خود صادر کرد، فراز و نشیبهای فراوانی را در نحوه عملکرد دولت امریکا ایجاد کرده، از توقف استخدام در دولت گرفته تا جلوگیری از ورود مهاجران جدید.
ارتش امریکا در مرز مکزیک مستقر شده است و مانع ورود مهاجران از امریکای مرکزی خواهد شد.
بیشتر شرکای تجاری امریکا بیش از آنچه از امریکا وارد کنند، به این کشور میفروشند. این شامل شرکای مهم مانند چین، مکزیک، ژاپن و کرهجنوبی میشود. ترامپ همه این کشورها را با افزایش گمرک تهدید کرده است.
عموم اقتصاددانان در داووس معتقد بودند، معلوم نیست که در عمل چه اتفاقاتی بیفتد، چون افزایش نرخ گمرکی نهتنها در امریکا به افزایش نرخ تورم میانجامد، بلکه در هزینههای زنجیره کالا در سطح جهانی نیز پیامدهای تورمی دارد.
بهنظر میرسد دولت ترامپ اعتقاد عمیقی به کارکرد سازمانهای بینالمللی و قواعد نسبتا تثبیتشده اقتصادی از طریق سازمان تجارت جهانی ندارد و خلاف دولت بایدن که به چندجانبهگرایی اقتصادی و برونسپاری امنیتی معتقد بود، دولت ترامپ در پی توافقات و تعاملات دوجانبه با کشورها باشد تا از این طریق منافع ملی امریکا را تامین کند.
بسیاری معتقد بودند، اختلالات ناشی از دولت جدید امریکا، عموما موقتی خواهند بود و ممکن است بدنه دستگاه اجرایی و طبقه بروکراتها، واکنشهای منفی اما نامحسوس نسبت به این تحولات و سیاستهای جدید نشان دهند.
از اینرو، سیاستهای این دولت را باید مورد به مورد بررسی کرد.
ترامپ در روابط بینالمللی، نزدیکترین روابط را با روسایجمهور آرژانتین و چین، نخستوزیر هند و ولیعهد عربستان خواهد داشت.
همینطور پیشبینی میشود، عموم کشورهای عربی در خلیجفارس، مصر، اردن، عراق و اسرائیل از روابط نزدیکی با دولت ترامپ برخوردار باشند. روابط با ترکیه تابع میزان تطابق منافع آنها در ناتو، سوریه و همچنین دیدگاههای ترکیه به اسرائیل خواهد بود.