درآمد شاغلان سبز چقدر است؟
سعید نورینشاط - تسهیلگر و کارشناس محیطزیست
شغلهای سبز انواعی دارند و براساس نیاز به ۲ بخش اصلی تقسیم میشوند؛ بخش نخست به آن دسته از شغلهایی میگویند که وجود نداشتهاند و در فرآیند مبتکرانه ایجاد میشوند، اما بخش دوم به شغلهایی میگویند که از قبل وجود داشتند، اما با تغییراتی سبز میشوند؛ برای مثال استفاده از انرژی باد در کارخانههای آسیاب گندم یا کارخانه فرآوری زیتون که نیاز به سبز شدن دارد و باید با فرآیندها و کاربرد فناوریها میزان تولید آلایندههای این کارخانهها را کاست.
همچنین استفاده از انرژی خورشیدی برای تولید برق در زمره شغلهای سبزی است که از قبل وجود داشتند و طی فرآیندی سبز شدند. شغلهایی هم وجود دارند که سبز نیستند، اما میتوانیم آنها را در مسیر سبز شدن قرار دهیم؛ برای مثال با تولید برنج بدون سم و کود که آسیب زیستمحیطی حداقلی دارد، میتوان شغلهایی را ایجاد کرد که کارشان، دادن مشاوره در این زمینه باشد. طبق دفتر آمار کار ایالاتمتحده (BLS)، اشتغال در بخشهای انرژی تجدیدپذیر و بهرهوری انرژی مستلزم کار با «تجهیزات، وسایل، ساختمانها و وسایل نقلیه با انرژی کارآمد و همچنین محصولات و خدماتی است که بهرهوری انرژی ساختمانها را بهبود میبخشند و منجر به کارآیی و ذخیره و توزیع بیشتر انرژی میشوند. یکی از مشاغلی که در زمینه انرژیهای تجدیدپذیر در زمره مشاغل سبز قرار میگیرند، تکنسینهای توربین بادی هستند؛ طبق گزارش BLS، متوسط حقوق سالانه مرتبط با تکنسینهای توربین بادی ۵۲هزار و۹۱۰ دلار است. BLS پیشبینی میکند که استخدام تکنسینهای توربین بادی بین سالهای ۲۰۱۹ تا ۲۰۲۹، ۶۱ درصد رشد کند که بسیار سریعتر از میانگین رشد شغلی (۴ درصد) است. نوآوری در این زمینه، هزینه تولید برق بادی را کاهش و در نتیجه، محبوبیت آن را بهعنوان یک گزینه انرژی تجدیدپذیر افزایش داده است.
یکی دیگر از مشاغل سبز در زمینه انرژیهای تجدیدپذیر، نصاب پنلهای خورشیدی است. گفتنی است، متوسط حقوق سالانه نصابان خورشیدی ۴۴هزار و ۸۹۰ دلار است. BLS پیشبینی میکند که مشاغل نصب خورشیدی بین سالهای ۲۰۱۹ تا ۲۰۱۹ بهمیزان ۵۱ درصد رشد کند که نشاندهنده چشمانداز شغلی بسیار امیدوارکنندهای است، زیرا علاقه شرکتها و مصرفکنندگان به استفاده از منابع انرژی جایگزین، افزایش مییابد.
در حالی که مهندسی عمران منحصرا یک شغل سبز نیست، مهندسان عمران میتوانند برای سازمانهای انرژی تجدیدپذیر کار کنند. آنها طرحها را طراحی و بر پروژههای زیربنایی نظارت میکنند، مهندسان عمران میتوانند با مهندسان محیطزیست همکاری کنند تا به سازمانها و شرکتهای دولتی در زمینه اجرای برنامههایی که بهنفع محیطزیست هستند، مانند کاهش آلودگی هوا و حمایت از سیاستهای زیستمحیطی، مشاوره دهند. براساس BLS که پیشبینی میکند اشتغال این متخصصان بین سالهای ۲۰۱۹ تا ۲۰۲۹ بهمیزان ۲ درصد رشد کند، متوسط حقوق سالانه مهندسان عمران ۸۷ هزار و ۶۰ دلار است. مامور ارشد پایداری یک شغل جدید است که با هدف توسعه چشمانداز اکولوژیکی یک سازمان فعالیت میکند. آنها ردپای کربن و تاثیر آن بر محیطزیست را ارزیابی میکنند؛ از جمله وظایف این افراد در سازمانها عبارت است از: رسیدگی به مشکلاتی مانند بازیافت، صرفهجویی در انرژی، کاهش ضایعات و بهحداقل رساندن انتشار کربن.
پیشبینی شده است، این گروه شغلی بین سالهای ۲۰۱۹ تا ۲۰۲۹ بهمیزان ۴ درصد رشد کند، همچنین حقوق ماموران ارشد پایداری، ۱۰۴هزار و ۶۹۰ دلار است که این میزان رو به افزایش است.
بهاعتقاد من، لازمه توسعه شغلهای سبز در کشور، افزایش گفتوگوهای اجتماعی است. بهعبارت روشنتر، هدف از گفتوگوی اجتماعی یعنی ایجاد یک سازکار برای یک تعامل سازنده است، آنهم با هدفی مشترک که معمولا کاهش آسیبهای زیستمحیطی را بهدنبال دارد؛ گفتوگویی که کاملا سازمانیافته با هدف پیدا کردن یک راهحل و تعریف مسئله باشد و راهحلی که مردم هم تایید و بتوانند از آن استفاده کنند و برایشان ارزش و اهمیت داشته باشد.
ماهیت این گفتوگوها آرام و تدریجی، اما سازمانیافته است و جستهگریخته نیست و از درسهای قبلی بهره میگیرد تا بتواند گفتوگوهای بعدی را شکل دهد. بهعبارت روشنتر، مسیری مشخص دارد، ابتدا مسئله را میشناسد، ابعاد آن را درک میکند و بعد دنبال راهحل میرود.
دولت باید نقش خود را در قالب کارشناسی ایفا و تلاش کند تا چنین گفتوگویی در هر زمینهای شکل بگیرد. در فرآیند چنین گفتوگوهایی، معمولا تصمیمات پشت درهای بسته گرفته نمیشود و متشکل از تشکلهای مردمی و مجامع دانشگاهی است.
شکلگیری چنین گفتوگوهایی برای حل مشکلات، از ضروریترین موضوعاتی است که در ایران به آن نیاز داریم. بهاعتقاد من، آن مولفهای که کمک میکند تا مردم هم قانون را رعایت کنند، درک موضوعات و این گفتوگوهای سازمانیافته است که میتواند این درک را فراهم بیاورد. این گفتوگوها تاحدی وجود داشته، اما هیچگاه عمیق نشده و از مسئلهشناسی بهسمت راهحل نرفته و هرگز از نظر کارشناسان و دانشگاهیان، استفاده درست نشده است؛ بنابراین این یکی از ماموریتهای مهم دولت جدید است که باید به آن توجه زیادی کند.