فرآیندهای اکتشافی پاشنه‌آشیل معدنکاری در کشور است و هنوز نتوانسته‌ایم از ظرفیت‌های موجود بهره‌وری موردانتظار را کسب کنیم. خوشبختانه در بحث فرآوری مواد معدنی چندان عقب نیستیم و در فرآیند استخراج هم شرایط مطلوبی داریم و با دانش استخراجی روباز زیرزمینی که چند سالی است در کشور توسعه یافته، در شرایط مطلوبی به‌سر می‌بریم، اما اگر بتوانیم در اکتشاف از فناوری‌های روز استفاده کنیم، می‌توانیم مواد معدنی استراتژیکی نظیر آهن زغال‌سنگ کرومیت مس را که دارای مزیت رقابتی هستند، بیشتر استخراج و صادر کنیم. سرمایه‌گذاری در اکتشاف موجب بهره‌برداری چندبرابری از معدن است. بنابراین، بهتر است دانش‌بنیان‌ها در حوزه اکتشافات معدنی فعالیت گسترده‌تری داشته باشند. اینکه مواد معدنی تا چه میزان خلوص دارند، اهمیت دارد، چرا که دستیابی به مواد معدنی با عیار و خلوص مطمئن‌تر و به‌صورت مداوم‌تر، به‌طورقطع می‌تواند موجب کسب سودهای بیشتری در مرحله فرآوری شود. به‌عبارت روشن‌تر، ماده معدنی با کیفیت و خلوص بالاتر تاثیر جدی بر فرآوری می‌گذارد و در زنجیره ارزش می‌تواند مفیدتر باشد.
بنابراین، نخستین چالش معدن در کشور ما اکتشاف است و باید در مناطق معدن‌خیز کشور نظیر خراسان، یزد و کرمان به تقویت بهتر و بیشتر اکتشافات بپردازیم تا به بهره‌برداری مطمئن‌تری برسیم. موضوع بعدی استخراج روباز و زیرزمینی است که باید به‌سمت ماشینی کردن این فرآیندها برویم؛ نظیر بیشتر کشورهای پیشرفته. همچنین، در فرآوری هم باید خوراک موردنظر را بدهیم و از شرکت‌های با تکنولوژی‌های برتر نظیر شرکت‌های دانش‌بنیانی که امروز در زمینه فرآوری مواد معدنی کار می‌کنند، حمایت کنیم تا بتوانیم به جایگاه مطلوب خود در جهان برسیم. متاسفانه چند سال پیش عبارتی در فضای فعالیت‌های معدنی کشور فراگیر شد، به نام جلوگیری از خام‌فروشی؛ در حالی که بسیاری از مواد معدنی که از ذخایر معدنی کشور استخراج می‌شود، مورداستفاده صنایع در داخل کشور نیست یا اصلا مشتری مناسب داخلی برای آنها وجود ندارد و بستری برای استفاده آنها فراهم نشده است، به‌همین‌دلیل بهتر است چنین آورده‌های معدنی صادر شود تا در چرخه تولید قرار بگیرد که در عمل چنین اتفاقی نمی‌افتد. برای مثال، از سنگ نمک و سنگ‌آهک استفاده چندانی در داخل کشور نمی‌شود، اما کشورهایی نظیر هند خواهان و مشتری جدی این آورده‌های معدنی هستند. تا جایی که ظرفیت تقلید و عیارسازی داخلی آورده‌های معدنی نظیر مس داریم، می‌توانیم از آنها استفاده کنیم، اما اگر بخواهیم باز هم ممانعت کنیم که تولیدکنندگان سرب و روی سمت صادرات نروند، اقدام اشتباهی است و نباید کاری کنیم بازاری که به زحمت به‌دست آمده است، از بین برود. در بحث ماشین‌آلات هم موضوعاتی وجود دارد که باید گفت باتوجه به شرایط فناوری جهان نمی‌توان حسابی روی روش‌های دستی و سنتی حساب کرد. در واقع، در بحث اکتشافات، نیازمند کاربرد ماشین‌آلات پیشرفته هستیم و باید به‌سمت پهپادها و هواپیماهای پیشرفته برویم. دانش‌بنیان‌ها توان خوبی در این زمینه دارند و در بحث استخراج هم نیاز مبرمی به فناوری‌های روز داریم. در واقع، امروزه نمی‌توان با بیل‌های مکانیکی قدیمی در معادن روباز تناژهای بزرگی را استخراج کنیم. متاسفانه تنها یک معدن زیرزمینی مکانیزه در ماده معدنی زغال‌سنگ داریم و این برای کشور که ذخایر بسیار غنی زغال‌سنگ دارد، اسفبار است. همین معدن مکانیزه هم دارای تکنولوژی‌های قدیمی است که راندمان واقعی خود را ندارد. معدن زیرزمینی در کشور ما جایگاه واقعی خود را ندارد، به‌همین‌دلیل نیازمند کاربرد فناوری‌های پیشرفته و روز برای ایجاد و توسعه این معادن در کشور هستیم. دهه حاضر و آینده کشور باید بگوییم دوران ورود به معادن زیرزمینی مکانیزه است؛ یعنی باید بگوییم ناگزیر به توسعه این معادل در کشور هستیم. در حقیقت، در سنگ‌آهن و مس ناچار به توسعه معادن زیرزمینی مکانیزه هستیم که باید ماشین‌آلات مناسب آن را بیش از گذشته تولید کنیم. بی‌شک شرکت‌های دانش‌بنیان می‌توانند در این زمینه نقش مهمی داشته باشند. اگر خواهان دستیابی به جایگاه مطلوب و سودآور در معدنکاری کشور هستیم و می‌خواهیم همپای کشورهای توسعه‌یافته گام برداریم، راهی جز دانش‌بنیان شدن معادن نداریم. معاونت علمی و فناوری اقتصاد دانش‌بنیان ریاست‌جمهوری نقش مهمی در اعتمادسازی صاحبان صنایع و معادن به شرکت‌های دانش‌بنیان دارد. خوشبختانه در سال‌های اخیر صندوق‌هایی برای توسعه دانش‌بنیان‌ها در این حوزه شکل گرفته است که زمینه‌های مناسب را فراهم کرده‌اند.