در سال‌های اخیر بحث رسوب کالا و ترخیص نشدن بار از گمرک و بنادر، بحثی جدی بوده و در چند مدت اخیر به‌دلیل رخدادهای مختلف، دوباره این موضوع موردتوجه قرار گرفته است. به‌عقیده بعضی کارشناسان، کمبودهای بازار می‌تواند با آزادسازی کالاهای اساسی از بنادر و گمرکات رفع شود و این موضوع اهمیت آزادسازی و توزیع این کالاهای اساسی در بازار داخلی را افزایش می‌دهد. وجود کالاهای وارداتی در گمرک‌ها و حتی بار موجود روی کشتی‌ها و آماده تخلیه، موضوع جدیدی در مسائل تجاری کشور نیست. پیش از تشریح مشکلات گمرکی بنادر، باید اذعان کرد معضلاتی که در بحث واردات کالا در ایران وجود دارد، در سایر کشورهای جهان نیست و کشورهای پیشرفته و توسعه‌یافته، رویکردی بسیار متفاوت به فعالیت‌های تجاری خود دارند. در کشورهای توسعه‌یافته و کشورهایی با حجم تجارت بالا مانند چین، از ابزارها و شیوه‌های به‌روز و پیشرفته برای انتقال بار استفاده می‌کنند. این کشورها کمترین بروکراسی را برای واردات داشته و برخلاف ایران، سیستم‌های پیچیده اداری برای اخذ مجوز واردات کالاها وجود ندارد، بنابراین در گمرک این کشورها کالاها رسوب نمی‌شوند و در کمترین زمان، وارد انبارهای توزیع و بازار می‌شوند، اما روند تجارت ایران برخلاف کشورهای مذکور است و به‌دلیل پیچیدگی‌ها و تعدد مقررات مربوط به واردات، چالش‌های زیادی در زمینه توسعه تجارت و ترخیص کالاها از بنادر و گمرکات وجود دارد. با نگاهی به اسناد و اطلاعات موجود در حداقل یک دهه گذشته، خواهیم دید در گمرک و بنادر ایران همواره حدود ۳ تا ۴ میلیون تن کالا وجود داشته است. دلیل عدم‌آزادسازی این کالاها را می‌توان مسائل مختلفی از جمله پایین بودن سرعت ترخیص بار عنوان کرد. سرعت ترخیص و تخلیه بار در ایران، متناسب با استانداردهای بین‌المللی نبوده و تخلیه بار در کشور، بسیار کندتر از سایر کشورها است. دلایل متعددی را می‌توان به‌عنوان عامل این موضوع معرفی کرد؛ وجود بروکراسی‌های دست‌وپاگیر برای واردات و ترخیص کالاها، کمبود امکانات در بنادر، وجود مشکلات لجستیک در حمل‌ونقل دریایی، ضعف ناوگان حمل‌ونقل زمینی برای انتقال بار از جمله عوامل اصلی متوقف شدن بارها در بنادر و گمرک هستند.

در رابطه با وجود بروکراسی‌ها و قوانین پیچیده اداری باید گفت شرایط فعلی سبب شده تا مشکلات جدی در تجارت خارجی داشته باشیم. از سویی دیگر، باید توجه داشت تصمیمات گمرکی دولت همواره در حال تغییر است و همین موضوع را می‌توان از دیگر دلایل اصلی نابسامانی و بی‌ثباتی فعالیت‌های تجاری در واردات معرفی کرد. دولت باید توجه داشته باشد تا زمانی که بسترهای مناسب برای ترخیص و تخلیه بار از بنادر و گمرک را مهیا نکند، کالاها همچنان در انبار گمرک و روی کشتی‌ها باقی خواهند ماند و به بازار مصرف نخواهند رسید. زمانی که کالا به بازار مصرف راه نیابد، مشکلات اقتصادی اعم از کمبودها و بحران‌های قیمتی ناشی از پایین بودن عرضه اقلام مصرفی، رفع نخواهد شد، همچنین از سوی دیگر باید توجه داشت میزان مهمی از بارهای مانده در بنادر، طبق اعلام نهادهای دولتی، کالاهای اساسی کشور هستند. همین موضوع سبب می‌شود تا اهمیت توجه به آزادسازی این اقلام افزایش یافته و فعالان اقتصادی از دولت انتظار داشته باشند تا برای ثبات بازار، روند ترخیص کالاها را تسهیل کند.

موضوع بعدی نبود تجهیزات و مکانیزم صحیح و بروز جهانی در مسئله حمل و انتقال بار است. ناوگان حمل‌ونقل و لجستیک در ایران دارای مشکلات و خلأهای فراوانی است. تجهیزات این بخش به تعداد کافی نیست و ماشین‌آلات موجود همگی فرسوده هستند. امکانات موجود در بنادر و گمرک‌ها طی 2 دهه اخیر، نوسازی نشده‌اند. در چنین شرایطی نمی‌توان انتظار داشت که فعالیت تخلیه و ترخیص کالاها با سرعت بالا و طبق مکانیزم‌های جدید انجام گیرد. اگر خواستار کاهش موجودی کالاها در بنادر، کشتی‌ها و حتی انبارهای گمرک هستیم، باید زیرساخت‌های تجهیزاتی خود را متناسب با ظرفیت فعالیت‌های تجاری خود تطبیق دهیم.