واپسین روزهای امسال در حالی طی می‌شود که در ابتدای سال ۱۴۰۰ امیدهای بسیاری وجود داشت تا در پرتو ایجاد ایمنی جمعی به لطف افزایش واکسیناسیون در سراسر جهان، امسال سال پایان همه‌گیری کرونا باشد؛ اما این امید خیلی زود با پیدایش پر سرعت و پی در پی سویه‌های جدید و بعضاً خطرناک این بیماری رنگ باخت.

پایان کرونا قطعاً بیش از هر حوزه و صنعتی در ایران رویای صنعت گردشگری است که در طول تمامی روزهای تلخ و دردناک سپری شده دوسال گذشته، به دلیل شرایط خاص و رکود ناشی از همه‌گیری این ویروس منحوس روزهای بسیار سختی را تجربه کرد.


حالا و در فاصله چند روزه تا نوروز ۱۴۰۱، فعالان گردشگری بیشتر از یکایک مردم ایران آرزو دارند که عید امسال مانند عید سه سال گذشته نباشد تا دست کم ذره‌ای از تلخ کامی‌های پیاپی سه نوروز گذشته را این بار یکجا با پذیرایی از مسافران نوروزی جبران و خاطرات قبلی را به‌دست فراموشی بسپارند.

در نوروز سال ۱۳۹۸ به دلیل بارندگی‌های گسترده و سیل در غالب نقاط کشور، و در نوروز سال‌های ۱۳۹۹ و ۱۴۰۰ نیز به علت تداوم محدودیت‌های کرونا، صنعت گردشگری یکی از ایام طلایی رونق خود یا به اصطلاح کارشناسان "دوره اوج تقاضا" به واسطه انجام سفرهای نوروزی را در حالی از دست داد که در تمام طول این مدت از جذب گردشگران خارجی نیز بی‌نصیب بود.

سلسله اتفاقات نیمه دوم سال ۱۳۹۸ و محدودیت‌های اعمال شده به دلیل همه‌گیری کرونا همچون ممنوعیت صدور روادید برای گردشگران خارجی که تا همین چندی پیش و آبان ماه امسال برقرار بود، در تمام این ایام فرصت جذب هرگونه گردشگر خارجی را توسط کسب و کارهای گردشگری گرفت.

لغو ممنوعیت صدور روادید برای گردشگران خارجی و ایجاد امکان سفر برای اتباع دیگر کشورها از آبان ماه هرچند اقدامی امیدوار‌کننده برای فعالان عرصه گردشگری بود اما به دلیل شیوع مجدد سویه جدید امیکرون و افزایش آمار ابتلا روزانه و فوتی‌ها و بازگشت ناگزیر و اجباری دوباره پاره‌ای از محدودیت‌ها آنگونه که انتظار می‌رفت نتوانست موجب جذب گردشگران خارجی و کمک به احیا صنعت گردشگری شود.

لزوم توجه به گردشگری داخلی به جهت برون‌رفت از بحران رکود گردشگری
شاید به همین‌ دلیل باشد که به اعتقاد و باور قریب به اتفاق کارشناسان و متخصصان حوزه گردشگری، در دوران شیوع همه‌گیری و وجود هرگونه تهدید که باعث عدم اطمینان کامل به منظور انجام سفر می‌شود، هرگونه تلاش برای توسعه گردشگری به اتکا جذب گردشگران خارجی محکوم به شکست است و الزاماً برای عبور از این ایام و مقابله با رکود صنعت گردشگری باید بر گردشگری داخلی تمرکز و برای توسعه و تقویت همه جانبه این بعد شود از گردشگری به صورت هماهنگ تلاش و همت کرد.

با همه این مسائل به نظر می‌رسد با پدیدار شدن روزنه‌های امید برای فروکش کردن موج ششم کرونا یا همان امیکرون در طی روزهای آینده، تعطیلات نوروزی پیش‌رو را می‌توان نقطه عطف و طلیعه‌ای برای احیا مجدد صنعت گردشگری تلقی کرد که لازم است مورد توجه و اهتمام جدی مسئولان و متولیان عرصه گردشگری واقع شود.

علیرغم نیاز جدیدصنعت گردشگری به وجود برنامه‌ای مدون و مثمر ثمر برای تعطیلات نوروزی پیش‌رو به عنوان نقطه عطفی برای هموار کردن مسیر احیا مجدد صنعت گردشگری به نظر می‌رسد در این زمینه نه تنها اقدامی سازنده و هماهنگ به وقوع نپیوسته است بلکه عملاً شاهد وقوع برخی اقدامات مخرب هستیم. بیشترین مصداق این اقدامات مخرب را باید در کمال بی‌توجهی به ایجاد امکان لازم به منظور برقراری تورها و سفرهای داخلی برای آحاد اقشار مردم جست‌وجو کرد.

مطابق با آخرین گزارش‌های مرکز پژوهش‌های مجلس حدود ۴۰ درصد از خانوارها در حالی امکان انجام سفر را ندارند که مهترین علت این موضوع در این گزارش ناتوانی مالی و گرانی سرسام آور هزینه‌های سفر به ویژه در سه سال اخیر برآورد شده است.

بر همین اساس علی‌الاصول باید به منظور تحقق ایجاد امکان سفر برای اقشار متوسط و ضعیف جامعه به گردشگری داخلی توجه کرد و امکانات لازم و بستر مقتضی برای سفر کردن را فراهم آورد؛ این‌ نکته اما در حالی است که طی ماه‌های اخیر هزینه برخی تورهای داخلی از تورهای خارجی و بین‌المللی به مراتب بیشتر شده است.

ارزانی چند میلیونی برخی از تورهای خارجی نسبت به تورهای داخلی
مطابق بررسی‌ها درحال‌حاضر نرخ تورهای چابهار، کیش، قشم و حتی شیراز از سفر به شهرهای ترکیه و ارمنستان گران‌تر است.

برای نمونه در تعطیلات عید نوروز، تور ۵ روزه استانبول از مبدأ تهران با اقامت در هتل سه ستاره دارای قیمتی حدود ۵ میلیون تومان است؛ در حالیکه حداقل نرخ برای یک تور ۵ روزه از مبدأ تهران به مقصد کیش چیزی در حدود ۸ میلیون تومان نرخ دارد و این هزینه بعضاً حتی در مواردی تا دوازده میلیون نیز می‌رسد که حاکی از تفاوتی سه میلیون تومانی دارد.

یا به عنوان یک مثال دیگر، تور چهار روزه به مقصد چابهار در نوروز قیمتی حدود ۱۰ میلیون تومان دارد، در حالیکه مطابق تبلیغات آژانس‌های مسافرتی تور چهار روزه ارمنستان صرفاً چیزی در حدود هشت میلیون تومان نرخ دارد.

عوامل افزایش هزینه و گرانی سفرهای داخلی چه بوده است؟
بدون شک یکی از عللی که باعث افزایش هزینه سفرهای داخلی شده است را باید وضع مالیات بر ارش افزوده بر سفرهای داخلی دانست؛ چراکه مطابق مصوبه نمایندگان دوره قبل مجلس شورای اسلامی مقرر شد از دی ماه امسال ۹ درصد مالیات بر ارزش افزوده روی نرخ بلیت هواپیما افزوده شود.

یکی دیگر از عواملی که نقش مهمی در افزایش هزینه تورهای داخلی داشته است افزایش هزینه اقامت در هتل‌ها به دلیل افزایش تعرفه خدماتی همچون برق و گاز بوده است؛ مطابق بررسی‌ها در طی یکسال گذشته به صورت میانگین نرخ حامل‌های انرژی، مخصوصاً گاز برای هتل‌ها و مراکز اقامتی چیزی در حدود ۷ تا ده برابر افزایش داشته است که این افزایش هزینه‌ها تأثیر خود را در افزایش نرخ تمام شده هتل‌ها گذاشته است.

از سوی دیگر تعیین دستوری نرخ هتل‌ها و مراکز اقامتی نیز علاوه بر کاهش کیفیت خدمات موجب از بین رفتن مفهوم رقابت در این بازار شده و عملاً ضمن آنکه فرصت نمایش هرگونه انعطافی در زمینه قیمت‌ها را از هتل‌ها گرفته است، از اصلی‌ترین عوامل افزایش نرخ هتل‌ها به حساب می‌آید.

همه این موارد در حالی در گران‌تر شدن هزینه سفرهای داخلی دست به‌دست هم داده‌اند که افزایش میزان نرخ عوارض خروج از کشور را نیز اگرچه باید نمایانگر سیاست و هدف‌گذاری دولت برای توسعه گردشگری داخلی و تشویق خانوارها به انجام سفرهای داخلی بدانیم، اما به نظر می‌رسد این سیاست در کنار وجود این عوامل عملاً رنگ باخته و به نوعی خود به دلیل ایجاد نوعی انحصار و اجبار خانواده‌ها به انتخاب سفرهای داخلی، نقشی محوری در گران‌تر کردن هزینه سفرهای داخلی در آینده نزدیک بر عهده خواهد داشت.

باتوجه به این توضیحات به نظر می‌رسد ضرورت دارد دولت با ایفایی نقشی حمایتی از طریق تخصیص تسهیلات لازم به خانوارها از یک سو و از سوی دیگر در نظر گرفتن مشوق‌های لازم نظیر معافیت‌های مالیاتی، کاهش هزینه حامل‌های انرژی و تلاش برای پایان دادن به قیمت‌گذاری دستوری خدمات مراکز اقامتی بستری فراهم آورد تا در شرایط سخت و اسفناک فعلی از طریق توسعه بعد داخلی گردشگری به کمک این صنعت خسته و نیمه جان بیاید.

منبع: تسنیم