مرور تاریخچه این رویداد نشان می‌دهد این رویداد سالانه، که با هدف عرضه و ارائه توانمندی‌های کشور و همچنین ایجاد فرصت برای جذب سرمایه‌گذاران داخلی و خارجی در بخش معدن و صنایع وابسته شکل گرفته بود، با مشارکت شرکت آلمانی IMAG راه‌اندازی شد و تداوم یافت، اما پس از ۱۶دوره برگزاری در سال ۹۹ دچار توقف شد. اما پس از بازنگری اهداف و تغییر برگزارکنندگان رویداد کان‌مین این نمایشگاه از زمستان امسال حیات مجدد خود را از سر گرفت. آنچه در ادامه می‌خوانید، گزارش صمت از نشست خبری این رویداد است که با حضور محمدرضا بهرامن، رئیس خانه‌معدن ایران، شهنام سپاسدار و حسام گودرزی، رئیس و معاون هیات‌مدیره بانیان‌امید، شرکت برگزارکننده نمایشگاه برگزار شد.

ظرفیت‌سنجی در بخش معدن

محمدرضا بهرامن، رئیس خانه‌معدن ایران گفت: معدن جزو مهم‌ترین بخش‌های توسعه‌ای و مزیتی کشور است و در برنامه هفتم توسعه، رشدی ۲۳ درصدی برای این بخش در نظر گرفته شده است و اگر قرار باشد به اهداف ازپیش‌تعیین‌شده برسیم، باید ساختارها و زیرساخت‌ها را مهیا کنیم. بنابراین، باید تلاش کنیم تا همه ظرفیت‌ها از قوه به فعل درآیند.

به‌گزارش صمت، بهرامن گفت: در ۲ سال گذشته به‌دلیل سیاست‌های سازمان توسعه تجارت، نمایشگاه کان‌مین برگزار نشد، زیرا قرار بر این شد که دیگر انجمن‌ها متولی برگزاری نمایشگاه نباشند. بنابراین، در این دوره خانه‌معدن در کنار متولیان برگزاری قرار گرفته است تا نمایشگاهی موفق‌تر از پیش برگزار شود.

نایب رئیس اتاق ایران در ادامه افزود: اگر خودمان را به وضع موجود و موانع و محدودیت‌های کشور عادت بدهیم، هرگز پیشرفت نخواهیم کرد. وی ادامه داد: یکی از اهداف این نمایشگاه، ظرفیت‌سنجی است تا بدانیم چقدر و در کجا ظرفیت جذب سرمایه‌گذار داریم و در حاشیه چنین رویدادهایی، مطالبه‌گری هم بالا می‌رود و زمینه برای تغییر ایجاد می‌شود.

به‌گفته بهرامن، ابزار رشد در صنعت، از ابتدای زنجیره که بخش معدن است تا پایان آن، نیازمند بازار است و تولیدات همه بخش‌های زنجیره، پس از تغذیه بازار داخلی، باید صادر شوند. بنابراین، باید از فرصت نمایشگاه برای بازاریابی استفاده کرد.

وی افزود: از سوی دیگر، منابع و ذخایر کافی برای تامین مواد اولیه برخی صنایع، از جمله فولاد، در کشور رو به کاهش است و باز از این فرصت می‌توان برای شناخت فرصت‌های سرمایه‌گذاری در کشورهای صاحب ذخایر معدنی استفاده کرد.

رئیس خانه‌معدن ایران با ابرازامیدواری نسبت به رفع موانع و محدودیت‌های ناشی از تحریم‌ها گفت: به‌زودی و پس از گره‌گشایی از مشکل تحریم‌ها، می‌توانیم برای اهداف چندده‌ساله برای رشد و توسعه معدن بسترسازی کنیم.

وی در پاسخ به اینکه در شرایط موجود و معضل تحریم‌ها چگونه می‌توان سرمایه‌گذاری خارجی جذب کرد، گفت: باید توجه داشت که حضور در نمایشگاه به‌معنی سرمایه‌گذاری نیست. سرمایه‌گذاران و شرکت‌های خارجی در قدم اول باید با ظرفیت‌های معدنی یک کشور آشنا شوند. بخش معدن کشور ما هم که در نمایشگاه‌های معدنی ونزوئلا و کوبا شرکت داشت، بلافاصله اقدام به سرمایه‌گذاری نکرده است.

معادن کوچک و متوسط

رئیس خانه‌معدن درباره وضعیت رکود در بخش معدن، به‌ویژه معادن کوچک‌مقیاس گفت: همان‌طور که بارها اشاره شده است، معدن جزو دارایی‌های تجدیدناپذیر کشور است و به همه مردم ایران تعلق دارد. اما تا امروز نتوانسته‌ایم از این دارایی خدادادی به‌نفع توسعه استفاده کنیم. وی ادامه داد: از ابتدای پا گرفتن معدن تا امروز، چیزی حدود ۴۵ میلیارد دلار در این بخش سرمایه‌گذاری شده است.

وی ادامه داد: رشد سال گذشته این بخش، حدود ۳ درصد بوده و اگر بنا بر این است که تا پایان برنامه هفتم این رشد به ۱۳ درصد برسد و سهم بخش معدن در GDP افزایش یابد، راهی جز جذب سرمایه‌گذاری در این بخش نداریم.

بهرامن گفت: برآوردها نشان می‌دهد که برای اینکه بتوانیم میزان رشد ۳ درصدی سال گذشته را به ۷ تا ۸ درصد برسانیم، باید حداقل ۱۵میلیارد دلار دیگر در این بخش سرمایه‌گذاری کنیم.

تکنولوژی و ماشین‌آلات

معضل کمبود ماشین‌آلات در بخش معدن موضوع دیگری بود که در جلسه موردتوجه قرار گرفت. به‌گفته رئیس خانه‌معدن ایران در تمام نشست‌هایی که با موضوع معدن برگزار می‌شود، همواره درباره این موضوع صحبت شده است که باید به‌زودی تکلیف نوسازی ناوگان ماشین‌آلات معدنی کشور روشن شود. ذخایر معدنی، دارایی ملی هر کشوری است و اگر نتوانیم از آن به بهترین شکل ممکن استفاده کنیم، به امانت مردم خیانت کرده‌ایم.

بهرامن گفت: هوشمندسازی، آینده ناگزیر معدنکاری است و در صورتی که ما موفق به اجرای آن در کشور شویم، نرخ تمام‌شده به‌طورتقریبی بین ۲۰ تا ۲۵ درصد کاهش پیدا می‌کند و تنها در این صورت است که تولیدات ما مزیت رقابتی پیدا خواهند کرد و در غیراین‌صورت از گردونه حذف خواهند شد.

مناسب‌سازی سوخت

بهرامن در ادامه جلسه بااشاره به اینکه وقتی قرار باشد از ماشین‌آلات جدید و روزآمد استفاده کنیم، به‌ناچار باید سوخت را هم با آن تطبیق دهیم، گفت: آنچه امروز به‌عنوان مزیت رقابتی در بخش صنعت و معدن ما به‌شمار می‌رود، برمبنای نرخ سوخت ۱۰ سنتی است و اگر این نرخ به ۶۰ سنت افزایش یابد، تمام معادلات فعلی تغییر خواهند کرد و در نمایشگاه فرصتی میسر می‌شود که درباره این چالش‌ها بحث و تبادل‌نظر داشته باشیم.

وی ادامه داد: مزیت خاص در بخش معدن در اختیار کشورهایی است که از ذخایر معدنی به‌علاوه نفت و گاز برخوردارند و کشورهای معدودی از جمله ایران، امریکا، روسیه و... از این مزیت بهره می‌برند و باید باز تاکید کرد که اگر ما تا امروز نتوانسته‌ایم به‌خوبی از این مزیت‌ها استفاده کنیم، باید سیاست‌های خود را در این بخش اصلاح کنیم.

بهرامن با اعلام این خبر که قرار است امسال رهبر معظم انقلاب سند توسعه معدن را ابلاغ کند، گفت: برای تهیه و تنظیم این سند بیش از یک سال زمان صرف شده و خانه‌معدن ایران هم به‌عنوان یکی از طرف‌های مشاوره در جلسات مربوط در مجمع‌تشخیص‌مصلحت شرکت داشته است.

وی گفت: در این جلسات، این پیشنهاد مطرح شد که وقتی معدن یکی از مزایای اقتصادی مهم کشور است، چرا نباید وزارتخانه‌ای مستقل داشته باشد تا بتواند به مطالبات موجود در این حوزه پاسخ دهد.

تعدد بهتر است یا تجمع؟

شهنام سپاسدار، رئیس هیات‌مدیره شرکت بانیان‌امید که برگزارکننده نمایشگاه است، گفت: نمایشگاه مهم‌ترین ویترین توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی کشورها است و یکی از محورهای مهم توسعه اقتصادی و اشتغالزایی است و به‌جرات می‌توان گفت تا امروز هیچ رسانه‌ای مانند نمایشگاه، ارزش‌افزوده ایجاد نکرده و هیچ ابزار تبلیغاتی، اثرگذاری آن را نیافته است.

وی ادامه داد: از آنجایی که معادن وسعت زیادی دارند و گستره زیادی از کشور را در بر گرفته‌اند، نمایشگاه فرصتی ایجاد خواهد کرد تا فرصت‌های سرمایه‌گذاری در این بخش معرفی شود و از سوی دیگر، فرصت مناسب برای بسترسازی توسعه فعالیت‌های معدنی ایجاد می‌کند.

سپاسدار گفت: برگزاری نمایشگاه کان‌مین به مدت ۲سال (از سال ۹۹ تا امروز) متوقف شده بود، اما پس از این وقفه، با استقبال بسیار خوبی روبه‌رو شده است. وی افزود: از نظر من که برگزارکننده نمایشگاه هستم، تجمیع نمایشگاه‌ها بهتر از تعدد آنها است؛ مشکل این است که مدیریت کلانی در این زمینه وجود ندارد. وی افزود: دیدگاه‌ها همواره متعدد و متفاوت است و باید به این نکته توجه داشت که اگر بر فرض نمایشگاه‌ها همه در قالب یک یا ۲ رویداد تجمیع شود، باز گروهی زبان به انتقاد باز می‌کنند که برگزاری نمایشگاه به‌شکل مافیایی درآمده است و برخی متولی شده‌ و راه دیگران را بسته‌اند. بنابراین، باوجود اینکه به‌عقیده شخصی من، تجمیع نمایشگاه‌ها بهتر است، اما باید انتخاب را برعهده شرکت‌کنندگان گذاشت. وی گفت: وقتی نمایشگاهی موفق شد، به‌طبع استقبال از آن بیشتر می‌شود و متقاضیان بیشتری برای شرکت در آن اعلام آمادگی خواهند کرد.

ویژگی‌های کان‌مین هفدهم

در ادامه، حسام گودرزی، قائم‌مقام مدیرعامل شرکت بانیان‌امید درباره ویژگی‌های این دوره از نمایشگاه کان‌مین گفت: در دوره پیش‌رو، ۳۰۰ شرکت داخلی و خارجی در نمایشگاه شرکت خواهند داشت که ۴۷ شرکت‌کننده خارجی هستند. وی افزود: فضای سرپوشیده نمایشگاهی ما ۱۶هزار مترمربع است و فضای خارجی ۲هزار مترمربع پیش‌بینی شده است که احتمال افزایش آن وجود دارد. گودرزی گفت: کشورهای شرکت‌کننده در نمایشگاه عبارتند از: روسیه، چین، ترکیه، هند، امارات، افغانستان، کانادا، بلاروس، اسپانیا و آلمان و چند هیات‌تجاری با هماهنگی مرکز همکاری‌های تحول و پیشرفت ریاست‌جمهوری به این رویداد دعوت شده‌اند. وی ادامه داد: در این دوره، از ۳ کشور چین، ترکیه و هندوستان پنل داریم و دیگر شرکت‌کننده‌های خارجی نماینده هستند که اگر مشکل تحریم‌ها حل شود، به‌طورحتم تعداد کشورهای شرکت‌کننده افزایش می‌یابد. گودرزی بااشاره به اینکه معدن ظرفیت بالایی در جذب سرمایه دارد، گفت: شاهد این مدعا، تقاضای فراوان برای شرکت در نمایشگاه‌های معدنی پس از امضای برجام است، به‌طوری‌که در دوره کوتاه پس از امضای برجام، تعداد شرکت‌های خارجی شرکت‌کننده بیشتر از شرکت‌های داخلی بود. گودرزی در پاسخ به اینکه کشوری که در زمستان گاز ندارد و در تابستان برق؛ چطور می‌تواند در زمینه توسعه معدن به پیشرفت برسد، گفت: در بخش معدن و صنایع وابسته با ۳ چالش رو‌به‌روهستیم؛ اول مربوط به اکتشاف و همه ملزومات آن است، دیگری به خام‌فروشی تولیدات معدنی ارتباط می‌یابد و در نهایت، موضوع عدم‌رقابت‌پذیری به‌واسطه تحریم‌ها مطرح است. وی ادامه داد: رسالت اصلی نمایشگاه‌ها، بررسی مشکلات صنعت و صنف است، بنابراین باتوجه به ۳ چالش اصلی پیش‌روی معدن، پنل‌های نمایشگاه به شرح زیر طراحی شده‌اند: مسئولیت‌پذیری اجتماعی سازمانی در صنعت معدن به مدیریت طاهره خارستانی، مشاور و مدرس بین‌المللی مدیریت پایدار و مسئولانه؛ پنل راهکارهای تامین مالی در حوزه معدن با مدیریت دکتر پیمان مولوی، دبیر کل انجمن اقتصاددانان ایران؛ چالش‌های توسعه پایدار در حوزه معادن و صنایع‌معدنی با مدیریت محمدرضا بهرامن، رئیس خانه‌معدن ایران؛ هوشمندسازی، تحول دیجیتال و انقلاب صنعتی چهارم در صنایع‌معدنی به مدیریت مجید وفایی‌فرد، رئیس مرکز نوآوری و فناوری بخش معدن و صنایع‌معدنی (ایمینو) و پنل اهمیت و جایگاه حمل‌ونقل و ترانزیت در صنایع‌معدنی با مدیریت محمد عیقرلو، دبیرکل فدراسیون حمل‌ونقل و لجستیک ایران. گودرزی اضافه کرد: یکی از گروه‌های تجاری که از نمایشگاه بازدید خواهد کرد، از کشور عربستان است که باتوجه به پروژه‌های فراوان این کشور در مسیر توسعه، فرصت خوبی برای صدور مواد معدنی ایجاد می‌شود. وی گفت: این هیات‌ها از سوی مرکز تحول سیاست‌ ریاست‌جمهوری از مجموعه حدید به کشور می‌آیند.

سخن پایانی

ایران از نظر ذخایر معدنی جزو ۱۰ کشور نخست جهان و نخستین کشور خاورمیانه است و طبق گزارش مرکز پژوهش‌های مجلس، ۷ درصد ذخایر معدنی جهان در ایران جای دارد. آمارها نشان می‌دهد که علاوه بر ۶ هزار معدن فعال با ۷۰ نوع ماده معدنی در کشور، ۱۵هزار محدوده امیدبخش معدنی با ۴۰ میلیارد تن ذخایر قطعی به ارزش بیش از ۷۷۰ میلیارد دلار شناسایی شده است. روشن است که کشوری بااین‌همه منابع غنی همراه با نیروی تحصیلکرده جوان و جویای کار، نباید در رکود بماند و تنها کافی است به این منابع با دیدی ملی و مسئولیت‌پذیر نگاه کرده و همگرایی واقعی ایجاد شود.

کارشناسان باور دارند برگزاری نمایشگاه تخصصی یکی از راهکارهای بسیار مهم برای گشودن درهای مراودات و توسعه‌های بین‌المللی است.