تاکتیک‌های مقطعی و غیرمنتظره
مصوبه «شروع ساعت کار ادارات از ۶ صبح» از ۱۶ خرداد برای همه دستگاه‌های اجرایی، بانک‌ها، شهرداری‌ها و سایر نهادهای عمومی اجرایی شد.
هدف دولت از این تغییر ساعت کار کمی عجیب و به ظاهر پرچالش، «کاهش مصرف انرژی در فصل تابستان» بوده که عملا این مصوبه را جایگزین «تغییر ساعت رسمی کشور» کرده است. بنابر اعلام وزارت نیرو، کاهش ۳۰ درصدی مصرف در زمان فعالیت ادارات و کاهش ۶۰ درصدی بعد از پایان ساعت کاری، از جمله اهدافی است که در طرح تغییر ساعت کاری ادارات دنبال می شود، این در حالی است که تولیدکنندگان نیز از این برنامه متاثر خواهند شد و در دو بخش از این روند تاثیر می پذیرند؛ از یک سو موضوع به امور بانکی و مراودات مالی این بخش مربوط است و از سوی دیگر، احتمال اینکه با قطعی برق مواجه شوند، کاهش می یابد. صمت در این گزارش به بررسی پیامدهای تغییر ساعت کاری ادارات پرداخته و نظر کارشناسان حوزه صنعت و تولیدکنندگان را در این زمینه جویا شده که در ادامه می آید. همراه ما باشید.
مدیریت زمان به نفع انرژی
ابوالفضل روغنی گلپایگانی، کارشناس و فعال حوزه صنعت درباره پیامدهای اقتصادی تغییر ساعت کاری ادارات به صمت گفت: تا پیش از این، ما ۴ روز کاری با دنیا اختلاف داشتیم؛ به این صورت که ما در روزهای پنجشنبه و جمعه تعطیل هستیم و کشورهای دیگر در روزهای شنبه و یکشنبه که در فضای کاری و تجاری اشکالاتی را به وجود آورد، اما دیجیتال مارکتینگ این مشکل را به نوعی حل کرده و تاحدودی چالش های ناشی از این فاصله را از بین برده است. طرح اخیر نیز مانند یک شمشیر دولبه است. متاسفانه کشور در تامین زیرساخت های اساسی مانند آب، برق و گاز مشکلات زیربنایی دارد و باید از بین راه هایی که پیش رو دارد یکی را انتخاب کند. البته در کل دنیا هم حوزه برق ، آب و گاز به شدت مدیریت می شود و اجرای چنین طرح هایی یعنی مدیریت زمان به نفع انرژی.روغنی گلپایگانی در ادامه با تاکید بر اینکه در حال حاضر موافق اجرای چنین طرحی است، اظهار کرد: علت اینکه در شرایط کنونی با اجرای طرح تغییر ساعت کاری ادارات موافق هستم، به وضعیت صنایع در شرایط کمبود برق و آسیب هایی که از قطعی برق متحمل می شوند، برمی گردد. متاسفانه تامین نشدن برق صنعت ضرر و زیان جدی به تولید وارد می کند. قطعی برق صنایع به طور معمول از ظهر با شروع اوج مصرف آغاز می شود که با تعطیلی ادارات در این ساعت، احتمال قطعی برق کاهش خواهد یافت.
وی افزود: قطعا این تغییر ناگهانی چالش هایی نیز برای کارمندان به دنبال دارد که نمی توان آنها را نادیده گرفت. امیدوارم این وضعیت در نهایت مشکل تامین برق کشور را حداقل برای تابستان امسال برطرف کند.
این کارشناس حوزه صنعت خاطرنشان کرد: وزیر نیرو چندی پیش در گفت وگویی قول داد مشکلی در تامین انرژی برق وجود نداشته باشد، با این حال متاسفانه قطعی برق در برخی از واحدهای صنعتی شروع شده است. به نظر من، اجرای طرح تغییر ساعات کاری تاثیرات بسیار جدی در تامین برق نخواهد داشت و در نهایت یک تاثیر نسبی داشته باشد.
روغنی گلپایگانی در پایان اظهار کرد: باوجود اینکه با اجرای مقطعی این طرح موافقم، راهکار درست را برنامه ریزی بلندمدت و میان مدت برای ایجاد زیرساخت های انرژی می دانم تا فراهم نبودن زیرساخت ها بیش از این به اقتصاد و صنعت کشور آسیب وارد نکند. البته فرهنگ ما در کشور مصرف گرا و درباره انرژی بسیار ضعیف و نادرست است. در واقع این یک خلأ است و نیازمند فرهنگ سازی در مصرف انرژی هستیم؛ پس در مدیریت درست انرژی (آب، برق و گاز) در کشور علاوه بر تامین زیرساخت ها باید در برنامه های کلان و سیاست گذاری ها به فرهنگ سازی در مصرف نیز توجه کنیم.
راهکاری با جنبه های مثبت و منفی
محمدمهدی شکورزاده، فعال حوزه صنعت نیز درباره اجرای طرح تغییر ساعت کاری ادارات در فصل تابستان و تاثیراتی که این طرح بر تولید و صنعت کشور در این مدت خواهد داشت به صمت گفت: تغییر ساعت ادارات از دو دیدگاه قابل تامل و بررسی است. صنعتگران به عنوان ارباب رجوع ادارات دولتی احتمالا متاثر از این طرح خواهند بود و چالش هایی برای نیروهای انسانی ادارات دولتی و کاهش راندمان آنها ایجاد می شود. به نظر من برای مدیریت مصرف انرژی در فصل تابستان و کاهش مصرف برق، راهکار مناسب کاهش ساعات کاری است. به عنوان مثال یک ساعت از ساعت کار رسمی ادارات کم می شد یا بخش هایی که امکان دورکاری داشتند مانند دوران شیوع کرونا، ملزم به دورکاری می شدند. این راهکار هم هزینه دولت را کاهش می دهد و هم تاثیر مثبت در روحیه کارکنان دارد و از سوی دیگر ارباب رجوع های ادارات هم دچار مشکل و سردرگمی نمی شدند.
شکورزاده ادامه داد: به ندرت ارباب رجوعی ساعت ۶ صبح در ادارات دولتی حاضر می شود. ما ارتباطات ارزی زیادی نداریم که این ناهماهنگی ساعتی با کشورهای دیگر تاثیر مخرب داشته باشد، اما کارهای بانکی داخلی تولیدکنندگان به بعد از ساعت ۹ متمرکز می شود و این یعنی کارمند زمان زیادی در محل کار حضور دارد؛ بدون اینکه نیاز ارباب رجوعی را برطرف کند. در نهایت به اعتقاد من این طرح جز افزایش هزینه برای دولت، تاثیر چندانی نخواهد داشت.
این فعال حوزه صنعت در پاسخ به این پرسش که این نوع مدیریت انرژی برق چه میزان مشکل تولیدکنندگان برای تامین برق در تابستان را برطرف خواهد کرد، گفت: مشکل صنعت مربوط به ساعت پیک مصرف است و چون در ساعت پیک ادارات تعطیل می شوند، قطعا در مصرف انرژی برق تاثیرگذار خواهد بود و قدری صرفه جویی می شود؛ این جنبه مثبت طرح است. جنبه منفی طرح به شروع کار ادارات یک ساعت زودتر از ساعت معمول مربوط است، چراکه برای دولت هزینه بر خواهد بود و به نوعی می توان گفت یک هزینه اضافی است. راهکارهای بهتری نیز برای اجرا وجود داشت که هم کارآمدتر و دارای چالش کمتر بوده و هم اینکه هزینه برای دولت ندارد، مانند کاهش ساعات کاری ادارات. شکورزاده در پایان تاکید کرد: تعطیلی ادارات در ساعت پیک مصرف برق تا حدودی میزان مصرف انرژی را مدیریت می کند و براساس آمارها منجر به کاهش مصرف برق خواهد شد.
ضرورت حل ریشه ای مشکلات
علی اکبر جوانروح، کارشناس و فعال حوزه صنعت نیز درباره پیامدهای اقتصادی تغییر ساعت کاری ادارات در بخش تولید به صمت گفت: تغییر ساعت شروع کار ادارات چالش چندان جدی نیست و فقط برخی بخش ها در روابط بین المللی دچار چالش هایی خواهند شد. در حال حاضر اختلاف ساعت تجاری ما با کشورهای دیگر حدود یک ساعت و نیم است و زمانی که ساعت جلو کشیده می شود این اختلاف به دو ساعت و نیم می رسید. در واقع در این طرح ما زودتر شروع به کار می کنیم و کشورهای دیگر دیرتر و وقتی هم که تعطیل می شویم، آنها همچنان سرکار هستند و شاید در برخی بخش ها ادارات مجبور باشند در ساعت کاری اضافه سرکار باشند تا بتوانند برخی از مرادات شان را با خارج از کشور به سرانجام برسانند؛ یعنی عمده مشکل ما در این طرح در بخش بازرگانی بین المللی است.
جوانروح ادامه داد: این طرح در کنار چالش هایی که دارد، در کاهش مصرف برق به طور مقطعی تاثیرگذار خواهد بود؛ به ویژه اینکه در ساعات پیک مصرف تعطیلی ادارات را خواهیم داشت که باتوجه به میزان بالای مصرف برق در ادارات دولتی می تواند قدری از بار مصرف برق در کشور بکاهد و تا حدودی هدف این طرح محقق شود.
این فعال حوزه صنعت ادامه داد: اگر این طرح واقعا اجرا شود و مصرف برق ادارات دولتی در ساعات پیک به کمترین میزان ممکن برسد، برای تابستان امسال رویکرد خوبی خواهد بود. البته چالش هایی هم برای نیروهای انسانی ایجاد خواهد شد که باید در نظر گرفته می شد.
این فعال حوزه صنعت در ادامه گفت: در کل دنیا طرح هایی مانند این طرح اجرا می شود؛ اما الزاما نه برای کاهش مصرف برق. به عنوان نمونه برای رفع معضل ترافیک نوبت بندی می کنند و هر کدام از صنوف در ساعات خاصی کارشان را شروع می کنند. مثلا بانک ها و کارخانه ها هر کدام شروع کار متفاوتی خواهند داشت تا ترافیک جاده ها و خیابان ها کم شود. شروع کار تمام بخش ها در یک س اعت در نهایت منجر به ایجاد ترافیک شدید خواهد شد و بیشتر افراد نمی توانند به موقع در محل کارشان حضور یابند.
جوانروح تاکید کرد: هر طرح و برنامه ای نیازمند مطالعه درست و سنجیده است. اگر طرح ها با دقت کارشناسی شوند و تمام ابعاد و جوانب آنها سنجیده شود، به طور قطع در زمان اجرا کمتر با چالش مواجه خواهند شد و موفقیت آمیز خواهند بود. این فعال حوزه صنعت در پایان در بیان بهترین راهکار برای حل معضل کمبود برق در کشور و کاهش قطعی برق صنایع اظهار کرد: درست این است که در کنار راه حل های مقطعی و کوتاه مدت که همچون مسکن عمل می کنند، مشکلات به صورت ریشه ای بررسی و برای آنها راهکارهای مناسبی در نظر گرفته شود. باید در تامین برق و رفع کمبودها در این بخش از انرژی های فسیلی فاصله بگیریم و برق بیشتری تولید کنیم. به جای مصرف مستقیم سوخت در منازل و ایجاد آلایندگی، سوخت را به طور متمرکز به تولید برق اختصاص دهیم، توزیع برق را زیاد کنیم و مانند تمام دنیا در همه بخش ها از برق اسفاده کنیم. این راهکار معقول و درستی خواهد بود.
سخن پایانی
واقعیت این است که در طول قرن ها، انسان ها زمان فعالیت، خواب و بیداری خود را براساس طلوع و غروب خورشید تنظیم می کردند. پس از انقلاب صنعتی باتوجه به اینکه همه چیز براساس یک زمان بندی ۲۴ ساعته بود، بعضی از کشورهای پیشرفته سعی کردند با تنظیم ساعت و جلو و عقب کشیدن آن، کار و فعالیت روزانه را با چرخه طبیعی زمان هماهنگ کنند که کاری بسیار هوشمندانه بود، زیرا هم برای سلامتی انسان و هم بازدهی کار و انرژی بسیار مفید و لازم است. شاید ما هم سال ها بعد به اهمیت این موضوع پی ببریم که امیدوارم خیلی دیر نشود و اگر تصمیم اشتباهی در این باره گرفته ایم بتوان آن را جبران کرد.
