نمی‌توان از صنعتگران انتظار معجزه داشت
نوسانات ارزی یکی از چالش‌های تولید بوده و قدرت پیش‌بینی و برنامه‌ریزی را از صنایع می‌گیرد. عموما تولیدکنندگان معتقدند اگر قیمت دلار بالا باشد اما برای یک سال ثابت باقی بماند خیلی بهتر از این است که قیمت آن پایین بوده اما روزانه و هفتگی دچار نوسان قیمتی شود.
دومینوی افزایش قیمت از ارز تا هر کالای حاشیه‌ای در تولید
کارشناسان حوزه ارز از بازی قیمتی دلار در بازار می‌گویند که ممکن است نرخ آن روند صعودی داشته باشد. این در حالی است که وزارت صنعت، معدن و تجارت در حوزه خودرو از قطعه‌سازان خواسته قیمت تمام‌شده را تا ۱۵ درصد کاهش دهند تا در ادامه به همین نسبت نیز قیمت خودرو کاهش پیدا کند. برنامه فعالان صنعت خودرو در قبال نوسانات ارزی و کاهش قیمت تمام‌شده قطعات و خودرو چیست؟
افزایش سریالی قیمت‌ها
ابراهیم احمدی از فعالان صنعت خودرو درباره نوسانات ارزی و امکان کاهش قیمت دلار به صمت گفت: شرایط قیمتی به‌گونه‌ای است که امکان کاهش قیمت تمام‌شده وجود ندارد، زیرا حقوق و دستمزد ۵۷ درصد بالا رفته و مواد اولیه تولید داخل که در ظاهر ارتباطی به قیمت ارز ندارد، افزایش زیادی داشته و حامل‌های انرژی نیز تغییر قیمت داشته‌اند.
وی افزود: چطور ممکن است نرخ تمام محصولات موردنیاز تولید، روند افزایشی داشته باشد اما انتظار باشد این باشد که نرخ کالای نهایی نه تثبیت که روند نزولی داشته باشد.
احمدی در پاسخ به این پرسش که در ۳ سال گذشته با طرح «نهضت تعمیق ساخت داخل» چقدر از وابستگی ارزی قطعات و خودرو کاسته شده، گفت: نرخ ارز تنها یک پارامتر در قیمت تمام‌شده به‌شمار می‌رود. هنگامی‌که نرخ تولید بالا می‌رود فقط مربوط به یک فاکتور و قیمت ارز نبوده، زیرا در پی افزایش نرخ ارز، قیمت سایر محصولات نیز افزایش می‌یابد و حتی پیش از تغییر قیمت دلار آنها روند صعودی پیدا می‌کنند.
این فعال صنعت خودرو ادامه داد: به‌طور قطع با خودکفایی تا حدودی از وابستگی ارزی صنعت خودرو کاسته شده اما نوسانات قیمتی در تمام نهاده‌های تولید و انرژی اثربخش خودکفایی و تعمیق ساخت داخل را خنثی کرده است؛ بنابراین تفاوتی ندارد نرخ ارز بالا برود یا نرود، گرانی در سایر بازارها تاثیر خودش را در تولید خودرو می‌گذارد.
نرخ مواد اولیه و بهای تمام‌شده محصولات
به‌طور معمول، ۷۰ درصد بهای یک قطعه مربوط به مواد اولیه بوده و در این راستا بسیاری از فعالان صنعت عنوان می‌کنند نوسانات ارزی، تاثیر مستقیم روی نرخ مواد اولیه تولید داخل دارد.
این فعال صنعت در پاسخ به پرسشی دیگر مبنی بر اینکه قیمت مواد اولیه ناشی از چه فاکتورهایی افزایش پیدا می‌کند، گفت: پارامترهای زیادی در قیمت مواد اولیه تاثیر دارد، همان شاخص‌هایی که قیمت تمام‌شده محصول نهایی را هم تحت‌تاثیر قرار می‌دهند.
هر تغییر قیمتی به شکل پلکانی عمل کرده و هنگامی‌که نرخ یک کالا اعم از مواد اولیه، ارز یا انرژی تغییر می‌کند در سایر بخش‌ها هم تسری پیدا کرده و قیمت آنها را هم بالا می‌برد. اقتصاد، پیچیدگی‌های خودش را دارد و نمی‌توان به این راحتی درباره آن نظر قطعی داد.
احمدی در ادامه به افزایش حقوق کارگران اشاره کرد و گفت: افزایش ۵۷ درصدی دستمزد کارگران در کنار افزایش نرخ ارز یکی از این پارامترهاست.
از سوی دیگر، نوسانات ارزی ممکن است در طول سال، قیمت مواد اولیه را در چند نوبت افزایش دهد این در حالی است که قیمت قطعات و خودرو سالانه شاید یک‌بار تغییر کند. همچنین درخواست افزایش ۵۰ درصدی در نهایت به ۲۰ درصد ختم می‌شود.
او گفت: فولاد، آلومینیوم، پلیمر و مس، ۴ قلم اصلی صنعت خودرو بوده و این اقلام هم وابسته به بازار بورس هستند بنابراین، علاوه‌بر اینکه بورس از قیمت دلار تبعیت می‌کند، این مواد اولیه تحت‌تاثیر ال‌می خارجی هم هستند.
به‌عنوان مثال، هنگامی‌که نرخ جهانی فولاد افزایش می‌یابد فولاد تولید داخل هم به همان نسبت گران می‌شود.
این فعال صنعت خودرو در پاسخ به این پرسش که آیا با کاهش قیمت جهانی مواد اولیه نرخ آنها در داخل کاهش می‌یابد، گفت: قیمت آلومینیوم از ابتدا سال تا امروز ۱۰ هزار تومان ارزان‌تر شده است البته هنوز به قیمت بهمن نرسیده، چون هنگامی‌که چین به‌دلیل شیوع کرونا دوباره قرنطینه شد، تاثیر داشت و قیمت‌ها کاهش یافت؛ البته ممکن است پس از چند هفته دوباره شاهد افزایش قیمت‌ها در این حوزه باشیم.
احمدی درباره تاثیر نرخ ارز بر نرخ مواد اولیه ادامه داد: اقلامی که در بازار سرمایه عرضه می‌شوند بیشتر تحت‌تاثیر نرخ ارز نیمایی بوده و ثبات قیمت ارز نیمایی بیشتر از ارز آزاد است.
اما همه به‌دلیل نداشتن سرمایه در گردش کافی قادر به خرید از بازار بورس نیستند و برخی از صنعتگران متوسط و خرد ناچار باید مواد اولیه موردنیاز خود را از بازار آزاد تهیه کنند.
اهمیت تثبیت نرخ‌ها
در ادامه محمود نجفی‌سهی از دیگر فعالان صنعت خودرو درباره نوسانات ارزی و امکان کاهش بهای تمام‌شده قطعات شرکت‌های خودروساز به صمت گفت: مشکل صنعتگران در حوزه نرخ ارز ثابت نبودن قیمت آن است.
وی افزود: زمانی که نرخ ارز ۳ هزار تومان بود عنوان کردم قیمت ارز ۲۰ هزار تومان شود اما ثابت بماند؛ امروز هم می‌گویم قیمت دلار ۵۰ هزار تومان باشد اما برای یک سال این نرخ تثبیت شود یا ۱۰۰ هزار تومان باشد اما برای دو سال تغییر نکند. در این شرایط صنعتگر تکلیف خودش را می‌داند. حال اینکه وقتی قیمت‌ها هر روز تغییر می‌کند، چطور وزارت صنعت، معدن و تجارت انتظار دارد قطعه‌ساز ۱۵ درصد قیمت تمام‌شده خود را برای شرکت‌های خودروساز کاهش دهد؟
او گفت: قطعه‌ساز آنالیز قیمت محصولات را در اختیار خودروساز قرار می‌دهد و خودروساز هم همین آنالیز را تحویل وزارت صنعت، معدن و تجارت دهد تا راهکار ارائه شود؛ اینکه با آنالیز قیمتی موجود چگونه می‌توان بهای تمام‌شده تولید را کاهش داد.
به‌عنوان مثال، دستمزدها افزایش یافت تا کارگران بهتر زندگی کنند و راندمان کارشان افزایش یابد. اما هزینه کارگر امروز بیش از سال گذشته بوده که دستمزدی کمتر از امسال دریافت می‌کرده
است.
چرا و چگونه؟
این عضو ستاد تسهیل و رفع موانع تولید تاکید کرد: شدنی نیست در شرایط فعلی قطعه‌سازان بتوانند ۱۵ درصد قیمت تمام‌شده خود را کاهش دهد.
مگر اینکه قراردادهایی باشد برای افراد خاص روی این قراردادها دست گذاشته شده باشد که آنها نرخ محصولاتشان را کاهش دهند.
او ادامه داد: در آنالیزهای فعلی که از سوی قطعه‌سازان به خودروسازان ارائه می‌شود، حداقل دستمزد لحاظ شده و دستمزد سال گذشته است، نه امسال. چگونه انتظار می‌رود با این وضعیت قطعه‌ساز بهای تمام‌شده محصولاتش را کاهش دهد؟
این فعال صنعت خودرو اظهار کرد: بازار لوازم یدکی خودرو محدودیت قیمتی ندارد اما قطعه‌ساز نسبت به سال گذشته هر قیمتی را تعیین کند، باز هم پاسخگوی تولید فعلی نخواهد بود. قطعه‌سازانی که در زنجیره تامین خودروساز قرار دارند با توجه به قیمت دستوری و پایین نگه داشتن نرخ خودرو، چگونه می‌توانند کاهش ۱۵ درصدی بهای تمام‌شده را داشته باشند.
قیمت ارز تنها ملاک نیست. قطعی برقی که از نیمه دوم خرداد دوباره آغاز شده چقدر در تولید و هزینه‌های سربار تاثیر گذاشته است؟
پارامترهای حاشیه‌ای و فروپاشی تولید
نجفی‌سهی در ادامه موضوع تاثیر نرخ ارز روی بهای تمام‌شده تولید ادامه داد: اگر تاثیر نرخ ارز فقط روی قیمت محصولات وارداتی بود اما قیمت فولاد، پتروشیمی، برق و... ثابت می‌ماند، بالا رفتن نرخ دلار فقط برای قطعات وارداتی در صنعت خودرو مشکلاتی را ایجاد می‌کرد اما امروز پیش از اینکه نرخ دلار افزایش پیدا کند، محصولات در بازار داخل افزایش می‌یابند، چه انتظاری از وضعیت تولید می‌توان داشت، چراکه تولیدکننده امروز با دلار مثلا ۳۲ هزار تومانی و ورق کیلویی ۳۵ هزار تومان قرارداد می‌بندد اگر شایع شود نرخ دلار قرار است ۴۵ هزار تومان شود، پیش از قیمت دلار، نرخ ورق فولاد بالا می‌رود.
در واقع مواد اولیه تولید داخل پیش از بالا رفتن نرخ دلار گران می‌شوند، پس صنعتگر باید محصول را با بهای تمام‌شده بالا بدون دریافت هزینه آن تحویل دهد.
او عنوان کرد: برخی رانت خبری دارند و می‌دانند اگر امروز صحبت از افزایش قیمت دلار است دو هفته دیگر به‌طور قطع قیمت آن بالا می‌رود و چون سرمایه کافی در اختیار دارند، محصولات را پیش از گران شدن خریداری و دپو می‌کنند اما بیشتر افراد با شرایط روز فعالیت دارند.
ناچار با یک قیمت قرارداد می‌بندند اما با قیمت تمام‌شده بالاتر بدون دریافت مابه‌التفاوت محصول را تحویل می‌دهند. در چنین شرایطی به لحاظ اقتصادی باید گفت در حال حرکت به سوی فروپاشی تولید هستیم.
وابستگی ارزی صنعت خودرو
نجفی‌سهی در پاسخ به این پرسش که تولید خودرو چقدر به قیمت ارز وابسته است، گفت: وابستگی به خرید قطعات منفصله و مواد اولیه خیلی بالا نیست اگر با افزایش قیمت ارز، نرخ پتروشیمی، ورق فولاد، گاز و... بالا نرود.
به اعتقاد صنعتگران دولت با نرخ ارز بازی می‌کند تا هزینه روزانه خود را تامین کند. بنابراین وقتی تمام کالاهای تولید داخل به نرخ ارز وابسته هستند، تاثیر بالا و پایین شدن ارز فقط محدود به کالاهای وارداتی نمی‌شود.
به‌عنوان مثال، توجیه اداره گاز برای افزایش قیمت‌ها، ناپایداری قیمت دلار است پس، پیش از افزایش دلار، محصولات دیگر به مراتب بیش از درصدی که دلار افزایش داشته، گرانی را تجربه نمی‌کنند.
از این‌رو صنعتگران تاکید دارند اگر امروز دلار موردنیاز تخصیص داده شود با دلار آزاد ۳۲ هزار تومانی می‌توانند ورق فولاد ارزان‌تر از تولید داخل وارد کنند.
سخن پایانی
بنابر این گزارش تولیدکنندگان فعال در صنعت خودرو بر این باور هستند که نقش ارز در تغییر قیمت‌ها در بازارهای داخلی بالا بوده به‌گونه‌ای که پیش از افزایش نرخ دلار، اغلب کالاها گران می‌شوند؛ حتی این گرانی بیش از نرخ دلار بوده و در نتیجه هزینه تولید بسیار بالا می‌رود.
به اعتقاد این فعالان صنعت، نوسان قیمتی به‌مرور منجر به فروپاشی تولید شده و تولیدکننده امکان برنامه‌ریزی ندارند. قطعه‌سازان عنوان می‌کنند اگر ارز موردنیاز آنها تخصیص داده شود حتی با قیمت بازار آزاد می‌توانند مواد اولیه را ارزان‌تر از تولیدات داخل وارد کنند، زیرا این‌گونه نیست که با افزایش نرخ ارز فقط قیمت محصولات وارداتی دچار تغییر قیمت شوند، بلکه تمام محصولات از مواد اولیه تا برق و گاز مشمول افزایش قیمت می‌شوند.
