تنش‌های اخیر در خاورمیانه، به‌ویژه حملات اسرائیل به نوار غزه و جنوب لبنان، تاثیرات چشمگیری بر پایداری زنجیره‌های تامین و بازارهای منطقه‌ای فولاد گذاشته است. برای ایران، به‌عنوان یکی از بازیگران مهم در بازارهای جهانی فولاد، این شرایط می‌تواند به اختلالاتی در روند بازار محصولاتش منجر شود.

درگیری‌های پیشین در خاورمیانه، به‌ویژه حملات اسرائیل به جنوب لبنان، به اختلال در مسیرهای دریایی حیاتی مانند کانال سوئز و تنگه هرمز منجر شده است. باتوجه‌به اینکه این مسیرها برای حمل‌ونقل جهانی، به‌ویژه برای صادرات نفت، مواد خام و محصولات فولادی، از اهمیت بالایی برخوردارند، هرگونه تنش در این منطقه، چه به‌دلیل اقدامات نظامی و چه تنش‌های سیاسی، می‌تواند تاثیرات گسترده‌ای بر این مسیرهای دریایی داشته باشد. به‌عنوان نمونه، در جریان درگیری سال ۲۰۰۶ بین اسرائیل و حزب‌الله در جنوب لبنان، نگرانی‌هایی درباره امنیت خطوط کشتیرانی در شرق مدیترانه به‌وجود آمد. این نگرانی‌ها منجر به افزایش هزینه‌های بیمه، تاخیر در جابه‌جایی کالاها و تغییر مسیرهای حمل‌ونقل شد که در نهایت باعث افزایش هزینه‌های حمل‌ونقل محصولات فولادی شد. همچنین، تهدید به بستن تنگه هرمز در دوره‌های با تنش بالا، باعث افزایش نرخ نفت و نرخ حمل‌ونقل شده است. این عوامل به‌نوعی تاثیر دومینویی اقتصادی ایجاد می‌کنند و باعث افزایش نرخ مواد وارداتی شده‌اند و صنایع وابسته به این مواد را تحت‌تاثیر قرار می‌دهند.

برای ایران، این اختلالات در مسیرهای دریایی به‌معنای تهدید مستقیم بازار فولاد است. باتوجه‌ به موقعیت جغرافیایی ایران در نزدیکی مناطق درگیری، زنجیره تامین و صادرات فولاد به‌شدت تحت‌تاثیر ناپایداری‌های دریایی قرار می‌گیرد، در حالی‌ که تغییر مسیرهای ترانزیتی به‌دلیل محدودیت‌های زیرساختی امکان‌پذیر نیست، شرکت‌های فولادی ایران باید با افزایش هزینه‌ها و تاخیرهای ناشی از تنش‌های منطقه‌ای مقابله کنند. این اختلالات به‌ویژه اگر زمان درگیری‌ها طولانی و شدیدتر شود، می‌تواند حاشیه سود را تا ۱۰ تا ۱۵ درصد کاهش دهد. افزایش حق بیمه‌های حمل‌ونقل در این دوره‌ها نیز به این چالش‌ها اضافه می‌شود و توان رقابت‌پذیری محصولات فولادی ایران در بازارهای جهانی را کاهش می‌دهد.

باوجود این تنش‌های سیاسی، ایران همچنان جایگاه خود را در بازارهای اصلی صادرات حفظ کرده است. اما افزایش هزینه‌های لجستیکی و عدم‌قطعیت در بازار، سودآوری کسب‌وکار را تحت‌تاثیر قرار داده است. در دوره‌های ناپایداری منطقه‌ای، افزایش هزینه‌های حمل‌ونقل می‌تواند تا ۵ تا ۸ درصد بر هزینه‌های حمل کالا بیفزاید و مستقیما بر حاشیه سود صادرکنندگان فولاد ایران تاثیر بگذارد. علاوه بر این، نوسانات بازار به تغییرات قیمتی در محصولات فولادی، چه در داخل و چه در سطح بین‌المللی منجر می‌شود.

اگرچه تولیدکنندگان فولاد ایران ممکن است از افزایش‌های موقتی نرخ فولاد در بازارهای جهانی بهره‌مند شوند، این افزایش‌ها اغلب با هزینه‌های عملیاتی بیشتر به‌دلیل چالش‌های لجستیکی جبران می‌شوند. در زمان افزایش تنش‌ها، برخی شرکت‌ها گزارش داده‌اند که حاشیه سود خالص آنها تا ۲۰ درصد کاهش ‌یافته است که ناشی از عواملی مانند تاخیر در حمل‌ونقل و هزینه‌های بیمه‌ای است. این تعادل حساس میان هزینه‌ها و نوسانات درآمد به این معناست که شرکت‌های فولادی ایران باید رویکردی پیشگیرانه در مواجهه با این خطرات ژئوپلتیک اتخاذ کنند.

در حال ‌حاضر نیز تحولات اخیر خاورمیانه بر بازارهای جهانی فولاد و سهام شرکت‌های بزرگ این صنعت تاثیر گذاشته است. در 4 روز گذشته، تغییرات اندکی در نرخ سهام تولیدکنندگان اصلی فولاد مشاهده شده که حاکی ‌از واکنش محتاطانه بازار به نگرانی‌های زنجیره تامین است. برای مثال، سهام شرکت فولاد امریکا نوسانات جزئی را تجربه کرده، در حالی ‌که نرخ فولاد در سطح جهانی کمابیش ثابت باقی ‌مانده است. همچنین، شرکت‌هایی مانند آرسلورمیتال باوجود پایداری نسبی، کاهش‌هایی جزئی داشته‌اند که نشان‌دهنده نگرانی از اختلالات احتمالی در زنجیره تامین به‌دلیل ناپایداری‌های منطقه است. نوسانات اندک سهام شرکت‌هایی نظیر نیپون استیل و پوسکو نیز به نگرانی‌های گسترده‌تری درباره تاثیر تنش‌های منطقه‌ای بر مسیرهای تجاری دریایی اشاره می‌کند.

بازار سهام تهران با اعمال محدودیت دامنه نوسان، تا حدی از افت شدید سهام شرکت‌های فولادی جلوگیری کرد. اگرچه این محدودیت سبب شد که افت سهام مرتبط با فولاد کمتر از پیش‌بینی‌ها باشد، قرمز شدن بازار همچنان نشان‌دهنده نگرانی‌های داخلی درباره تاثیرات ناپایداری ژئوپلتیکی بر لجستیک صادرات و هزینه‌ها است. این نوسانات به‌خوبی حساسیت صنعت فولاد به ریسک‌های سیاسی و احتمال تغییرات ناگهانی در سودآوری را نشان می‌دهد.

باتوجه ‌به پیچیدگی‌های موجود در رابطه میان درگیری‌های منطقه‌ای و بازار فولاد، شرکت‌های ایرانی با چالش‌های قابل‌توجهی روبه‌رو هستند. برای مقابله با این چالش‌ها، اتخاذ تدابیر راهبردی و مدیریت ریسک ضروری است. انعطاف‌پذیری در زنجیره تامین و دسترسی به اطلاعات لحظه‌ای بازار و حمل‌ونقل می‌تواند تا حد زیادی آثار منفی را کاهش دهد.

حفظ روابط قوی با بازارهای صادراتی و انعقاد قراردادهای بلندمدت با شرکای قابل‌اعتماد، به تثبیت فعالیت‌های کسب‌وکار و مقابله با نوسانات کوتاه‌مدت بازار کمک می‌کند، هرچند این راهکارها ریسک‌های منطقه‌ای را به‌طورکامل از بین نمی‌برند، اما می‌توانند تاب‌آوری شرکت‌های فولادی در ایران را در برابر شرایط پیچیده افزایش دهند.

در شرایط فعلی خاورمیانه، تغییراتی تازه در بازار فولاد ایجاد شده است و شرکت‌های ایرانی برای حفظ رقابت‌پذیری، نیازمند راهکارهای عملی و قابل‌اجرا هستند. کاهش حاشیه سود تنها بخشی از چالش‌ها است. بهره‌گیری از فرصت‌های جدید در بازارهای صادراتی و همکاری نزدیک‌تر با شرکای تجاری، همراه با راهبردهای انعطاف‌پذیر در مدیریت هزینه‌ها و ریسک‌های ژئوپلتیک، می‌تواند راهگشای صنعت فولاد ایران در شرایط بحرانی باشد.