مافیا نباشد، کار پیش می‌رود
بسیاری از سازندگان قطعات خودرو در اکوسیستم دانش‌بنیان معتقدند، فعالیت گسترده آنها در خودروسازی از مسیر همکاری و تعامل با خودروسازان بزرگی می‌گذرد که نقش بسیار مهمی در توسعه صنعت خودرو دارند، اما متاسفانه وجود سیستم مافیایی از یک‌سو و برتری نفع شخصی بر منافع سازمانی، در شرکت‌های بزرگ خودروسازی کشور از سوی دیگر، باعث شده، بیشتر دانش‌بنیان‌ها، نقش جدی در بخش‌های مختلف تولید و ساخت خودرو در کشور نداشته باشند.
بسیاری از سازندگان قطعات خودرو در اکوسیستم دانش بنیان معتقدند، فعالیت گسترده آنها در خودروسازی از مسیر همکاری و تعامل با خودروسازان بزرگی می گذرد که نقش بسیار مهمی در توسعه صنعت خودرو دارند، اما متاسفانه وجود سیستم مافیایی از یک سو و برتری نفع شخصی بر منافع سازمانی، در شرکت های بزرگ خودروسازی کشور از سوی دیگر، باعث شده، بیشتر دانش بنیان ها، نقش جدی در بخش های مختلف تولید و ساخت خودرو در کشور نداشته باشند. این در حالی است که مازیار بیگلو، دبیر انجمن قطعه سازان خودرو، سال گذشته گفته بود: ساخت قطعات مدرن به کمک فناوری های روز، بحثی است که شرکت های دانش بنیان می توانند نقش جدی در آن داشته باشند. برای مثال، ساخت قطعات الکترونیک که امروز نزدیک به ۳۰ درصد ارزبری صنعت خودرو مربوط به واردات این قطعات از کشورهای اروپایی است.صمت در این گزارش به ظرفیت شرکت های دانش بنیان در توسعه صنعت خودرو با هدف جلوگیری از ارزبری و رفع موانع پرداخته است.
هزینه ۳ برابری خودرو برقی
شرایط دشوار ناشی از تحریم ها از یک سو و از سوی دیگر هم، چون شرکت های بزرگ خودروسازی تحت سلطه زیاد تصمیمات دولتی هستند، باعث شده اند صنعت خودروسازی به لحاظ کیفیت، پیشرفت چندانی نداشته باشد، بنابراین ایران جزو کشورهایی است که راهی جز توسعه صنعت خودرو با توان علمی و فناوری روز ندارد. از دولتمردان که بپرسید، معتقدند کشورمان صاحب صنعت خودرو است؛ بنابراین به منظور حفاظت از محیط زیست هم که شده، باید حرکت به سمت خودروهای برقی یک اقدام مهم به نظر برسد. گفتنی است، تولید خودروهای برقی در راستای تعهدات کشورها در کنفرانس جهانی آب و هوا COP است که ایران نیز تعهدات پایه ای را در آن اعلام کرده، اما هیچ ضمانت اجرایی در این کنفرانس اعلام نشده و در هر دوره کشورها تنها گزارش فعالیت های شان را اعلام می کنند. کارشناسان معتقدند، دولت باید برای توسعه خودروهای الکتریکی مشوق هایی نظیر معافیت های مالیاتی و یارانه به تولیدکننده و مصرف کننده بدهد تا تولید و خرید خودروهای الکتریکی توجیه اقتصادی داشته باشد. این در حالی است که برخی دیگر از کارشناسان از جمله بیوک علیمرادلو، مدیرعامل گروه بهمن به عصرخودرو گفته است: برای نهایی سازی پروژه خودروهای الکتریکی به تست یک ساله تا ۱۸ ماهه نیاز است،بنابراین زودتر از سال ۱۴۰۲ شاهد عرضه این خودروها نخواهیم بود. به استناد گفته های دیگر کارشناسان، نرخ یک خودرو الکتریکی ممکن است تا3برابر نرخ نسخه بنزینی آن باشد و همین موضوع باعث می شود خودروهای الکتریکی در بازار خودرویی کشوری مانند ایران اقتصادی نباشند. گفتنی است، در شرایط کنونی و با قوانین فعلی ایران، پایه نرخ خودروهای الکتریکی بیش از یک میلیارد تومان خواهد بود.
دانش بنیان ها، اهرمی برای کاهش ارزبری
مهدی مطلب زاده، عضو هیات انجمن تخصصی صنایع همگن نیرومحرکه و قطعه سازان خودرو، در گفت وگو با صمت گفت: دانش بنیان ها اگر سراغ ساخت قطعات پرسی ساده بروند که قدرت تولید آن در کشور وجود دارد، ماهیت خود را از دست داده اند و فرقی با دیگر شرکت های قطعه سازی ندارند و راه برای همکاری قطعه سازان بسته می ماند. به عبارت دقیق تر، فعالان عرصه فناوری در حوزه قطعه سازی باید سراغ ساخت آن دسته از قطعاتی بروند که توان ساخت آن تاکنون در کشور وجود نداشته است. در واقع، آنها با فناوری های نوین باید مانع از ارزبری در کشور شوند.
وی ادامه داد: بنابراین هر آنچه تاکنون به دلیل کمبود فناوری در کشور ساخته نشده باشد، عرصه فعالیت دانش بنیان ها خواهد بود. همچنین به واسطه کاربرد فناوری های روز، در کنار ساخت قطعاتی که از ارزبری می کاهد، خوب است دانش بنیان ها به ساخت آن دسته از قطعاتی بپردازند که تیراژ لازم آن در کشور وجود دارد و به عبارت روشن تر، بازار دقیقی برای آن فراهم است. برای مثال، اگر دانش بنیان ها قطعات الکتریکی بسازند، صرفه اقتصادی نخواهند داشت.
مطلب زاده گفت: از آنجایی که، هم در واردات، هم در صادرات و هم در تعاملات بانکی در تحریم به سرمی بریم، بنابراین تنها باید به مصرف داخل توجه کنیم. گفتنی است، در مصرف داخل هم در هر آن چیزی که به عنوان قطعات خارجی وارد می شود، اگر در کشور تولید و بعد بومی شود، می توانند دانش بنیان ها موفق عمل کنند. وی بااشاره به اعتماد شرکت های بزرگ قطعه سازی افزود: آن موضوعی که برای شرکت های بزرگ قطعه سازی مهم است، یکسان بودن کیفیت تولید است. در واقع، اگر شرکت دانش بنیانی بتواند قطعه ای با کیفیت یکسان قطعات خارجی معتبر بسازد، سازندگان قطعات خودرو با اعتماد بیشتری با دانش بنیان ها همکاری می کنند.
به گفته وی، باتوجه به اینکه فعالان دانش بنیانی معمولا افرادی هستند که از سواد و توان کافی در مسیر تولید برخوردار هستند، می توان با ایجاد عرصه ای، مسیر همکاری این افراد را با قطعه سازان هموار کرد. در واقع، دانش بنیان هایی که سرمایه لازم برای راه اندازی خط تولید ندارند، می توانند در قالب مشارکت های درصدی با قطعه سازان، خط تولید خود را راه اندازی کنند. در جریان این همکاری؛ باید درصدی سهام برای افراد تولیدکننده، درصدی هم برای آن شرکت سرمایه گذار در نظر گرفته شود.
معضل اصلی، نبود زبان مشترک است
در ادامه، شهریار زینی، مدیر گروه خودرویی معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری بااشاره به موارد یادشده و معضلات دانش بنیان های فعال در زمینه ساخت خودرو گفت: خوشبختانه امروز بستر و درگاه استانداردی برای ارتباط بین خودروسازان و شرکت های دانش بنیان وجود دارد، اما فقدان اصلی در نبود زبان مشترک است. به عبارت روشن تر، ظرفیت و توانایی لازم برای رایزنی با خودروسازان و معامله شرکت های دانش بنیان وجود ندارد.
زینی ضمن بیان این مطلب افزود: شرکت های بزرگ خودروسازی، خواهان ارائه تضامین از سوی دانش بنیان ها هستند، این در حالی است که چند جوان نخبه با سرمایه محدود نمی توانند به شکل انفرادی به بازارسازی گسترده بپردازند؛ بنابراین ارتباط شرکت های دانش بنیان با خودروسازان، نیازمند واسطه های فناوری است تا بیایند با آنها ارتباط برقرار کنند. ما تلاش کردیم در شرکت سایپا یک مرکز نوآوری ایجاد کنیم که پایگاهی برای شرکت های دانش بنیان توانمند باشد و آنها بدانند جایگاهی وجود دارد که می توانند ایده ها و تولیدات شان را به نمایش بگذارند و به راحتی با خودروسازان ارتباط بگیرند و رفته رفته مراحل تجاری سازی را طی کنند. در کنار این، معاونت علمی هم حمایت های لازم این شرکت ها را اعمال می کند، اما واقعیت را بپذیریم که نمی توان پذیرای تمام شرکت ها شد، چرا که منابع محدود است؛ اما باتوجه به اولویت ها و محورهایی که تعیین شده، در تلاش هستیم تا این روند را به شکلی گسترده انجام دهیم.
باید در هر شرایطی حمایت شوند
به گفته زینی، پیش از اینکه بخواهیم به حل معضل مافیا در صنعت خودروسازی بپردازیم، باید مسیر گفتمان با شرکت بزرگ خودروسازی را هموار کنیم تا به تدوین یک مدل همکاری بینجامد. در این شرایط است که همکاری میان این ۲ اکوسیستم برای ایجاد زیست بوم بزرگ تر حاصل خواهد شد. به اعتقاد من، نیاز اصلاح بسترهای حمایتی در این مسیر به شدت احساس می شود، یعنی باوجود اینکه مدل درست گفتمانی هم تدوین شود، اگر بسته های حمایتی وجود نداشته باشد، باز به سر منزل مقصود نمی رسیم.
واسطه های فناوری، سفیر توسعه
وی در ادامه گفت: روالی که در بیشتر کشورهای پیشرفته دنیا وجود دارد، این است که شرکت های بزرگ خودروساز با تمامی شرکت های دانش بنیان وارد مذاکره نمی شوند. به عبارت دیگر، گفتمان ها از طریق واسطه ها انجام می شود. این واسطه ها در دسته بندی های مشخص، فرآیند گفتمان را ترتیب می دهند و نمایندگان طرفین اعم از خودروسازان و دانش بنیان ها با کمک واسطه های گفته شده وارد تعامل می شوند. وی افزود: شکی در این نیست که شرکت های دانش بنیان باید با خودروسازان بزرگ در ارتباط و همکاری باشند، اما همان گونه که گفته شد، این ارتباط، ادبیات خود را دارد. در زمینه همکاری با شرکت های دانش بنیان پروژه هایی همچون پروژه ضدسرقت، بخش زیادی از قطعات الکترونیکی روی بحث داغ این روزها یعنی ایربگ، بخش هایی از کامپیوترهای خودرو، سیستم های ترمز و تعلیق، دوربین ها و سیستم های دید خودرو بوده است. این پروژه ها حاصل همکاری شرکت های دانش بنیان با شرکت های قطعه ساز است، چرا که هر شرکت دانش بنیان با یک شرکت قطعه ساز اشتراک کسب وکار را شروع کرده است و در این اشتراک، قطعه را به نتیجه می رساند.
افزایش مقاومت بدنه خودرو با فناوری نانو
در ادامه به نمونه ای از جدیدترین دستاوردهای دانش بنیان ها در حوزه خودرو پرداختیم، در حالی که مقاومت پایین بدنه خودرو چالش اصلی خودروهای داخلی است. شرکت های دانش بنیان با استفاده از فناوری نانو و تولید چسب بهبوددهنده مقاومت بدنه خودرو، توانستند این مشکل را با کمترین هزینه حل کنند. این چسب با مقاومت در برابر خوردگی فاقد حلال و PVC بوده و دارای چسبندگی بالایی است. اقتصاد دانش بنیان یکی از پایه های اصلی اقتصاد مقاومتی است که می تواند با بومی سازی تکنولوژی، رفع نیاز داخلی و ظرفیت سازی صادراتی برای کشور ثروت به ارمغان آورد.
خودرو ۳۰ کیلوواتی
دستاوردی دیگر مربوط به خودروی برقی جمع وجوری است که با ظرفیت 2 سرنشین، توانایی پیمودن ۳۰۰ کیلومتر را دارد. به گزارش جام جم آنلاین، این خودروی 2نفره، برقی است و در عمل بنزین در آن استفاده نمی شود. نیروی موردنیاز خودرو با 3 پک باتری ۳۰ کیلوواتی تامین می شود که البته تا ۵۰۰ کیلووات قابل ارتقا است. گفتنی است، طراحی و تولید این خودرو کاملا بومی است. 2 موتور سر چرخ های جلو متصل می شود که هرکدام ۱۵ کیلووات ساعت قدرت دارند. باتری مورداستفاده در داخل کشور تولید می شود. شارژ سریع خودرو نیم ساعت و شارژ معمولی آن که با برق منزل هم انجام می شود، ۵ تا ۶ ساعت طول می کشد. این خودرو با حداقل باتری که به صورت پیش فرض روی خودرو قرار می گیرد، ۱۲۰ کیلومتر پیمایش و با حداکثر افزایش ظرفیت باتری، حدود ۳۸۰ کیلومتر قابلیت طی مسیر دارد و به عنوان هدف گذاری در تجاری سازی، نرخ این خودرو، هم قیمت خودروی پراید در نظر گرفته شده است.
خودرو متصل ایرانی
ستاد توسعه فناوری های حوزه فضایی و حمل ونقل پیشرفته معاونت علمی وفناوری ریاست جمهوری با همکاری مرکز تحقیقات و نوآوری خودروسازی سایپا و ایرانسل، چندی پیش در رویداد فناورانه خودروهای آینده ( ۲ ) از نخستین خودروی متصل با بومی سازی بیش از ۶۰ درصد از فناوری (خودروی شاهین با ناوبری ملی خودرو با همکاری گروه خودروسازی سایپا و شرکت ایرانسل) رونمایی کردند. خودروی متصل ( connected vehicle )، خودرویی است که می تواند از طریق شبکه بی سیم به دیگر ابزارهای نزدیک خود متصل شود. خودرو متصل عامل مهمی در پیشرفت اینترنت اشیا ( IoT ) است. ضبط پخش صدا در داخل خودرو که به گوشی راننده متصل است یا اتصال خودرو با خودروهای نزدیک به خود در جاده و خیابان نمونه هایی از خودروهای متصل هستند.
سخن پایانی
همکاری دانش بنیان ها با خودروسازان، حرف و حدیث های زیادی دارد؛ فارغ از معضلات مربوط به اعتماد به توان دانش بنیان ها، به گفته کارشناسان، در ساخت هر خودرو به صورت میانگین ۱۶۰۰ یورو ارزبری در کشور داریم که یک سوم آن مربوط به قطعاتی است که خودروساز و قطعه ساز وظیفه داشتند خودروسازان را در آن حوزه خودکفا کنند، نظیر سیستم های هیدرولیک فرمان، سیستم های تعلیق و ترمز یا برخی سیستم های الکترونیکی. شرکت های دانش بنیان می توانند کمک ویژه ای در این حوزه انجام دهند. البته ناگفته نماند تا الان نیز اقدامات خوبی را انجام داده اند. طبق اعلام خودروسازان در زمینه های گفته شده، دانش بنیان ها توانستند نزدیک به ۴۰۰ میلیون یورو در سال صرفه جویی کنند. افراد حاضر در شرکت های دانش بنیان، نخبگان کشور هستند، اما امروز به جایی رسیده اند که نیاز به سرمایه و سرمایه گذار دارند.
