رکورد شاخص طلا در ۲۰۲۴
بررسی‌ها نشان می‌دهد که شاخص طلا در معاملات جهانی ۲۰۲۴ روند صعودی به‌خود گرفته و در ۱۰ ماه اول سال ۲۰۲۴ حدود ۳۲ درصد رشد کرده است. این افزایش نرخ جهانی طلا بازار داخل کشور را نیز تحت تاثیر قرار داده، به نحوی که نرخ سکه طلای طرح جدید برای نخستین بار به کانال ۵۵ میلیون تومانی رسیده است. روند معاملات ارزی گویای آن است که سوخت اصلی موتور سکه را طلای جهانی تامین می‌کند؛ چراکه نرخ دلار نوسان زیادی نداشته است.
قیمت طلای جهانی در ۱۰ ماه ابتدایی سال ۲۰۲۴ حدود ۳۲ درصد رشد کرد. این در حالی است که نرخ این فلز در سال ۲۰۲۳ تنها ۱۳ درصد رشد کرده بود و در سال قبل از آن کاهشی بود. کارشناسان نظرات متفاوتی در مورد علت رشد این فلز گران‌بها دارند. برخی سیاست‌های پولی انبساطی در اقتصادهای بزرگ جهان را مسئول این رشد نرخ می‌دانند. برخی نیز معتقدند که افزایش تنش‌های منطقه‌ای در اوکراین و خاورمیانه و شرق آسیا بر این رشد اثرگذار بوده. همزمان با بازارهای جهانی، قیمت‌ها در بازار داخلی نیز افزایش یافت. نرخ سکه طلا طرح جدید روز گذشته به کانال ۵۵ میلیون تومان رسید. باید دید که آیا نرخ طلا بیش از این نیز رشد خواهد کرد یا متوقف خواهد شد؟
جهش جهانی طلا
بعد از همه‌گیری ویروس کرونا، اقتصاد کشورهای جهان با یک شوک چشمگیر مواجه شد. نرخ بیکاری در ایالات‌متحده، بزرگ‌ترین اقتصاد جهان، سر به فلک کشید و بقیه کشورها نیز از این قاعده مستثنا نبودند. پس از اینکه شیوع کرونا کاهش یافت و پایان همه‌گیری اعلام شد، کشورها تلاش کردند تا رونق را به اقتصاد آسیب‌دیده خود بازگردانند. در این مدت، نرخ تورم نیز در کشورهای توسعه‌یافته به بیشترین حد خود در چند سال اخیر رسید. سیاست‌گذاران برای مهار تورم، نرخ‌های بهره را افزایش دادند. آنها موفق شدند تا از طریق سیاست انقباضی پولی و افزایش نرخ بهره، تورم را کنترل کنند. اما بار دیگر بازار کار با مشکل روبه‌رو شد.
نرخ بیکاری ایالات‌متحده در ۶ ماه اول سال ۲۰۲۴ از ۳.۷ درصد به ۴.۳ درصد رسید. این اتفاق نگرانی‌ها را درمورد احتمال وقوع رکود در این کشور افزایش داد. سرمایه‌گذاران برای حفظ ارزش دارایی‌هایشان، سرمایه خود را به سمت دارایی‌های کم‌ریسکی مانند طلا آوردند و این امر باعث رشد نرخ طلای جهانی شد. همزمان با این اتفاق، بانک‌های مرکزی نیز ذخایر طلای خود را افزایش دادند. با افزایش گمانه‌زنی‌ها در مورد وقوع رکود و نزدیک شدن نرخ تورم به هدف ۲ درصدی بانک‌های مرکزی، سیاست‌گذاران تصمیم گرفتند که نرخ بهره را کاهش دهند تا از وقوع رکود و سردشدن بازار کار جلوگیری کنند. با کاهش نرخ‌های بهره، بار دیگر جذابیت طلا برای سرمایه‌گذاران افزایش یافت و نرخ این فلز گران‌بها بیش از پیش رشد کرد. احتمال دارد که بانک‌های مرکزی در نشست‌های آتی خود، به کاهش نرخ‌های بهره ادامه دهند و با این کار از رشد طلای جهانی حمایت کنند.
ریسک‌گریزی دلار در تلاطم بازار
قیمت شاخص‌های ارزی در معاملات غیررسمی روز گذشته افزایش یافت. مشاهدات حاکی از آن است که فشار ریسک‌های سیاسی در بازار سکه و طلا به مراتب بیشتر از معاملات ارزی است. گواه این امر نیز تفاوت چشمگیر بازدهی دلار و سکه از روزهای ابتدایی امسال تاکنون است. تحلیلگران علل این تفاوت را در فشار نرخ جهانی طلا به بازار سکه و همچنین تلاش‌های نهاد بازارساز در کنترل نوسانات ارزی جست‌وجو می‌کنند. سکه طلا طرح جدید در روز یکشنبه نوسان افزایشی چشمگیری را تجربه کرد. نرخ این کالای سرمایه‌ای در عصر دیروز با رشد حدودا ۲ میلیون تومانی (یک میلیون و ۹۷۰ هزار تومان) از سطوح قیمتی کانال ۵۴ میلیون تومانی عبور کرد و در رقم ۵۵ میلیون و ۲۷۰ هزار تومان به‌فروش رسید.
با احتساب نرخ ۳۸ میلیون و ۸۰۰ هزار تومانی این کالا در روزهای پایانی سال گذشته مشاهده می‌شود که دارندگان سکه طلا طرح جدید در ۶ ماه و ۲۹ روز گذشته از امسال حدود ۴۲.۴۴ درصد سود کسب کرده‌اند. وضعیت در معاملات نیم و ربع‌سکه نیز چندان متفاوت نیست. نیم‌سکه در معاملات دیروز ۹۰۰ هزار تومان رشد کرد و به رقم ۲۹ میلیون و ۷۰۰ هزار تومان رسید. ربع‌سکه نیز با رشد ۸۰۰ هزار تومانی خود در رقم ۱۹ میلیون و ۶۰۰ هزار تومان دادوستد شد. بررسی‌ها نشان می‌دهد که شاخص‌های ارزی از این انفجار قیمتی اجتناب می‌کنند. نرخ دلار آزاد در بازار روز گذشته پس از حدود یک‌هفته تلاش موفق شد از سقف مقاومت ۶۴ هزار تومانی عبور کرده و با حدود ۵۰۰ تومان رشد نسبت به نرخ روز شنبه در رقم ۶۴ هزار و ۲۰۰ تومان معامله شود.
بر این اساس مشاهده می‌شود که نرخ اسکناس امریکایی در بازار امسال تنها حدود ۶.۶۴ درصد رشد ارزش را تجربه کرده است. علاوه بر وجود یک نیروی افزایشی خارجی در بازار سکه و طلا، تحلیلگران معتقدند که تلاش‌های بانک‌مرکزی نیز در شکل‌گیری چنین شرایطی بی‌تاثیر نیست.
بازارساز در یک‌سال و نیم گذشته بارها اعلام کرده که تثبیت نرخ ارز از مهم‌ترین اهداف تیم اقتصادی کشور است. این نهاد از مسیر تقویت طرف عرضه معاملات رسمی و غیررسمی اقدام به جلوگیری از شرایط مازاد تقاضا می‌کند. درست یا غلط بودن این سیاست به چشم‌انداز بلندمدت تیم اقتصادی کشور مربوط است، اما در نهایت با توجه به موارد ذکر شده می‌توان گفت که در روزهای پر‌تلاطم بازار، شاخص‌های ارزی ریسک‌گریز هستند.
نگاه طلای جهانی به چیست؟
اگر به بسیاری از داده‌های اقتصادی دسترسی نداشته باشیم، تنها با بسنده‌کردن به یک شاخص می‌توان چشم‌انداز تقریبا شفافی از بازار کسب کرد. شاخص احساسات مصرف‌کننده می‌تواند یک منظره مناسب از شرایط اقتصادی را در جلوی چشم سیاست‌گذاران قرار دهد. در چند ماه گذشته با بهبود یافتن بازار کار و سایر بخش‌های اقتصادی در ایالات‌متحده و اروپا، شاخص احساسات مصرف‌کننده در این کشورها افزایش یافته است. این امر حاکی از خوش‌بینی خانوارها نسبت به آینده اقتصاد کشورشان است. معمولا در شرایطی که مردم چشم‌انداز خوبی نسبت به اقتصاد دارند، سرمایه‌ها از بازارهای کم‌ریسک مانند طلا به سوی بازارهای پرریسک‌تر مانند بازار سهام و رمزارز هدایت می‌شوند. بر اساس داده‌ها، احساسات مصرف‌کنندگان از ابتدای سال ۲۰۲۴ به‌طور فزاینده‌ای صعودی است. اما در کنار آن، طلا دیوانه‌وار به رشد خود ادامه داده است.
از نظر تاریخی طلا اغلب زمانی به اوج خود رسیده است که سرمایه‌گذاران احساس ناامنی کرده‌اند. طبق مشاهدات، به نظر نمی‌رسد که نرخ طلا به‌طور مستقیم با نرخ تورم یا خلق نقدینگی نیز همبستگی داشته باشد. همچنین نرخ سهام شرکت‌های معدنی و استخراج‌کنندگان طلا به اندازه خود طلا رشد نکرده است.
بسیاری از کارشناسان، بانک‌های مرکزی را عامل اصلی رشد نرخ طلا به شمار می‌آورند. آنها در سال‌های ۲۰۲۲ و ۲۰۲۳ بخشی از ذخایر ارزی خود را به صورت طلا افزایش دادند. اما طبق گزارش شورای جهانی طلا، تقاضای بانک‌های مرکزی در نیمه اول سال ۲۰۲۴ تقریبا ثابت بوده است.
به نظر می‌رسد تقاضای سرمایه‌گذاری برای شمش، سکه و صندوق‌های با پشتوانه طلا (ETF) نیز نسبت به سال گذشته یکنواخت بوده است. بر اساس اعلام شورای جهانی طلا، تقاضای جواهرات در چین و هند که بخش عمده‌ای از تقاضای جهانی است، با افزایش قیمت‌ها و کندشدن اقتصاد چین، به‌شدت کاهش یافته است.
برخی معتقدند درگیری‌های نظامی در اروپا و خاورمیانه و همچنین عدم اطمینان پیش از انتخابات ایالات‌متحده باعث هجوم طلا به کانال‌های قیمتی بالاتر شده است. با این حال نگرانی‌های ژئوپلیتیک و سیاسی تقریبا بخشی از داستان است؛ برخی دیگر از
کارشناسان در پاسخ به این فرضیه می‌پرسند: «در صورتی که تاثیر تنش‌های سیاسی و نظامی بر بازارها زیاد باشد، آیا نباید بازار سهام کاهش یابد و نوسانات اوراق قرضه افزایش یابد؟» درحال‌حاضر تحلیلگران اخبار مربوط به مناقشات منطقه‌ای و نتایج انتخابات امریکا را با دقت دنبال می‌کنند تا بتوانند تحلیل درست‌تری از آینده فلز زرد ارائه دهند.
