تصویب قطعنامه در کوتاه‌مدت و بلندمدت از اثرگذاری متفاوتی بر عملکرد بازار سرمایه برخوردار است. برخی تحلیلگران، این قطعنامه را به‌منزله احتمال بروز تنشی میان روابط ایران و دنیا دانسته و معتقدند این مسئله در کوتاه‌مدت زمینه‌ساز روند نزولی تالار شیشه‌ای خواهد بود. کما اینکه شاخص کل بازار سرمایه در روز شنبه ۲۱ خرداد، افت ۲ هزار واحدی را تجربه کرد و به یک‌میلیون و ۵۱۸ هزار واحدی رسید. البته روند نزولی بورس ادامه‌دار نبود و شاخص کل در روز یکشنبه با رشد 14 هزار واحدی به یک میلیون و 532 هزار واحد رسید. پس از تصویب قطعنامه ضدایرانی شورای حکام شاهد روند صعودی سکه و دلار در بازار آزاد بودیم، تا جایی‌که دلار در بازار آزاد در نخستین روز کاری هفته جاری بالاتر از ۳۲ هزار تومان معامله شد. سکه نیز حتی در ساعاتی از روز شنبه با قیمت ۱۵ میلیون و ۶۰۰ هزار تومان فروش رفت. قیمت دلار در برخی ساعات روز یکشنبه حتی از مرز 33 هزار تومان نیز فراتر رفت. سکه نیز با قیمت 16 میلیون تومان معامله شد. تنش یادشده امید به احیای مذاکرات برجام را بیش از پیش محدود می‌کند. بدون تردید نبودثبات در فضای سیاسی و اقتصادی کشور در کوتاه‌مدت تاثیر منفی بر عملکرد بازار سرمایه دارد، با این وجود، فعالان بازار سرمایه همچنان با تکیه بر روند صعودی نرخ ارز و انتظارات تورمی، معتقدند این بازار از ظرفیت رشد ظرف ماه‌های آتی و رکوردشکنی‌های جدید برخوردار است. هرچند این روند رو به رشد با فاصله زمانی و تاخیر چندهفته‌ای آغاز می‌شود.

موانع صعود و انتظار رشد

فردین آقابزرگی، کارشناس بازار سرمایه در گفت‌وگو با صمت اظهار کرد: تنش‌های سیاسی به‌عنوان ریسکی اثرگذار بر عملکرد بازار سرمایه شناخته می‌شوند و عملکرد این بازار را تحت‌تاثیر قرار می‌دهند. جذب سرمایه به بورس نیازمند محرک‌های قوی و قدرتمندی است، انتشار اخبار منفی درباره تعاملات سیاسی ایران در سطح بین‌المللی، مانع ورود سرمایه به کشور است. به‌ویژه آنکه بورس ما سریع‌ترین واکنش‌ها را نسبت به شرایط و تنش‌های سیاسی از خود نشان می‌دهد. بدین‌ترتیب هر نوع تنش سیاسی ضربه‌ای به بازار سرمایه تحمیل کرده و مانع صعود بورس می‌شود.

این فعال بازار سرمایه گفت: حال صدور قطعنامه از سوی شورای حکام آژانس بین‌المللی علیه ایران، خود عاملی منفی و بازدارنده بر عملکرد بورس تهران در کوتاه‌مدت خواهد بود. این قطعنامه به‌عنوان تنشی سیاسی شناخته شده و عملکرد اقتصاد کشور و به‌دنبال آن بازار سرمایه را تحت‌تاثیر قرار داده است.

آقابزرگی گفت: با این وجود، تنش‌های سیاسی اثرات پارادوکسیکالی را به بازار سرمایه منعکس می‌کنند، چراکه این تنش‌ها زمینه‌ساز رشد قیمت دلار هستند؛ بنابراین پس از فروکش کردن موج‌های ابتدایی تنش باید منتظر اثرات رشد قیمت دلار بر عملکرد بازار سرمایه باشیم.

وی با اشاره به صادرات‌محور بودن برخی شرکت‌های اثرگذار در بازار سرمایه افزود: بسیاری از شرکت‌های بزرگ و اثرگذار بورسی کشور، صادرات‌محور هستند؛ بنابراین رشد قیمت ارز به‌منزله افزایش درآمد این مجموعه‌ها خواهد بود. بدین‌ترتیب می‌توان ادعا کرد تنش‌های یادشده پس از گذر زمان کوتاهی، می‌تواند زمینه‌ساز ارتقای ارزش روز دارایی شرکت‌ها و همچنین درآمد حاصل از فروش آنها شود. البته نباید از این نکته غفلت کرد که بازار سرمایه به‌شدت ساختاری شکننده و ریسک‌پذیر دارد و درنتیجه هر نوع تنشی در کوتاه‌مدت اثرات منفی را روانه بازار می‌کند.

این کارشناس بازار سرمایه اظهار کرد: با وجود موارد یادشده انتظار می‌رود در آینده شاهد بازدهی مناسب بازار سرمایه و حتی شکسته شدن مجدد رکورد تاریخی این بازار باشیم. در واقع از آنجا که تلاطم حاکم بر اقتصاد کشور و بی‌ثباتی سیاسی، زمینه‌ساز رشد قیمت ارز است، این نابسامانی‌ها در بلندمدت به نفع بورس خواهد بود؛ بنابراین عبور شاخص بورس از مرز ۲ میلیون واحدی تا پایان امسال، دور از ذهن نیست.

آقابزرگی با اشاره به الزام تولیدکنندگان مبنی بر بازگشت ارز حاصل از صادرات با نرخ دلار نیمایی گفت: در هفته‌های اخیر قیمت ارز در بازار آزاد به‌شدت از دلار نیمایی فاصله گرفته است. در حالی که قرار بود نرخ دلار در بازار و دلار نیمایی فاصله منطقی و معقولی از هم داشته باشد. در شرایطی که قیمت دلار در بازار آزاد به‌شدت بالا می‌رود، از تمایل تولیدکنندگان به بازگشت ارز صادراتی کاسته می‌شود، چراکه این تولیدکنندگان ناچارند برخی نیازهای خود به مواد اولیه یا قطعات و تجهیزات را وارد کنند. حال اگر قرار باشد ارز خود را با قیمت پایین در اختیار دولت بگذارند، برای تداوم تولید خود با چالش‌های جدی روبه‌رو می‌شوند.

این کارشناس بازار سرمایه گفت: افزایش فاصله میان قیمت ارز نیمایی با ارز آزاد چالش‌زاست و همان معایب ارز ترجیحی را در اقتصاد کشور ایجاد خواهد کرد؛ بنابراین اصلاح این دست سیاست‌ها برای تغییر شرایط و بهبود شرایط اقتصادی کشور ضروری به‌نظر می‌رسد.

سرمایه‌گذاری روی آینده

رضا بهرامی، کارشناس بازار سرمایه در گفت‌وگو با صمت اظهار کرد: در روزهای اخیر شاهد روند رو به رشد قیمت دلار در بازار بوده‌ایم. بررسی دلایل این رشد قیمت دلار از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. با این وجود، فارغ از دلایل تداوم صعود نرخ ارز می‌توان این‌طور تاکید کرد که رشد بهای ارز گام‌به‌گام است. این رشد پله‌پله مثبت است، چراکه مانع از واردآوردن شوک جدی به بازار دلار خواهد شد.

وی افزود: در حال حاضر، بازار سرمایه هنوز نسبت به روند صعودی افزایش قیمت دلار واکنش نشان نداده، با این وجود با گذشت یک دوره زمانی چندهفته‌ای و تاخیر کوتاه‌مدت باید منتظر اثرات آن بر بازار سرمایه باشیم. بسیاری از سهم‌ها در حال حاضر ارزنده هستند؛ بنابراین روند صعودی دلار در یک بازه زمانی چندماهه زمینه‌ساز رشد شاخص بورس هم خواهد بود.

این کارشناس بازار سرمایه گفت: قیمت ارز به‌ویژه برای شرکت‌هایی که صادرات‌محور هستند، اهمیت ویژه‌ای دارد و به رشد درآمدهای آنها منجر می‌شود. البته فعالان صنعتی موظفند با نرخ دلار نیمایی فعالیت کنند و ارز حاصل از صادرات خود را به کشور بازگردانند. نرخ دلار نیمایی از قیمت ارز در بازار آزاد در هفته‌های اخیر فاصله گرفته است.

با این وجود انتظار می‌رود درصورت ادامه‌دار شدن قیمت دلار در هفته‌های آینده، نرخ دلار نیمایی نیز افزایش یابد. بنابراین در حالت کلی می‌توان این‌طور ادعا کرد که رشد قیمت دلار به نفع شرکت‌های صادراتی تمام می‌شود.

بهرامی خاطرنشان کرد: فعالان بازار سرمایه، با پیش‌بینی آینده معامله می‌کنند؛ بنابراین رشد نرخ ارز در بازار آزاد برای آنها اهمیت بیشتری دارد.

این فعال بازار سرمایه در پاسخ به سوالی مبنی بر اثرات قطعنامه شورای حکام آژانس بین‌المللی انرژی اتمی علیه ایران و تاثیر این تنش‌های سیاسی بر عملکرد صنایع گفت: تنش‌های سیاسی در مقطع زمانی کوتاه‌مدت بر عملکرد بازار سرمایه اثرگذار هستند اما در بلندمدت نگاه اقتصادی نسبت به نگاه‌های سیاسی اولویت می‌یابد. به همین دلیل، اثرات نگرانی‌های ناشی از تنش‌های سیاسی موردبحث بلندمدت نخواهد بود.

وی افزود: چنانچه صدور قطعنامه علیه ایران شورای حکام آژانس بین‌المللی انرژی اتمی به بی‌نتیجه شدن مذاکرات رفع تحریم منتهی شود، بر عملکرد بازار سرمایه اثرگذار خواهد بود اما این اثرگذاری به‌منزله سقوط بازار سهام نیست. این تغییر شرایط به رکود در بازار منتهی می‌شود و مجددا بازار به روند خود ادامه می‌دهد.

بهرامی اظهار کرد: توجه به این نکته ضروری به‌نظر می‌رسید که در حال حاضر قیمت کالاها، فلزات و انرژی در سطح جهانی رو به رشد است. همین موضوع خود عامل مثبت اثرگذاری بر عملکرد بازار سرمایه کشور است. این روند رو به رشد قیمت در بازارهای کالایی حتی می‌تواند، اثرات منفی یادشده ناشی از تنش‌های سیاسی را تعدیل کند.

وی با اشاره به رای منفی چین و روسیه علیه ایران در شورای حکام گفت: حمایت این ۲ کشور از ایران می‌تواند اثرات مثبتی را برای اقتصاد ما به‌دنبال داشته باشد. یعنی حتی در صورت تداوم این اجماع جهانی علیه ایران، اگر همکاری ما با کشورهای روسیه و چین ادامه داشته باشد، نتایج مثبتی در انتظار اقتصاد ما خواهد بود.

امید صعود و واهمه سقوط

امید پورمحمود، کارشناس بازار سرمایه در گفت‌وگو با صمت و در ارزیابی اثرات قطعنامه شورای حکام علیه ایران بر بورس گفت: این قطعنامه در حال حاضر حکم تذکری برای ایران را دارد اما برخورد ایران نسبت به این قطعنامه و همچنین آینده مذاکرات رفع تحریم بیش‌ازپیش اهمیت یافته است؛ یعنی با توجه به اثرگذاری این قطعنامه در روند مذاکرات، باید منتظر اثرات آن بر عملکرد بورس تهران باشیم.

وی افزود: پس از اعلام قطعنامه یادشده شاهد رشد بهای دلار در بازار آزاد و همچنین رشد قیمت سکه بودیم. با این وجود، نخستین واکنش بورس به انتشار این خبر مثبت نبود و در نخستین روز کاری هفته شاهد قرمزپوشی بازار بودیم. با این حال می‌توان ادعا کرد که اثرات رشد نرخ ارز با فاصله زمانی کوتاهی به شکل مثبت بر عملکرد بورس نمایان خواهد شد.

این کارشناس بورس اظهار کرد: درواقع تنش‌های سیاسی موردبحث در کوتاه‌مدت و میان‌مدت زمینه‌ساز فضای ناامنی در اقتصاد کشور هستند. این جو ناامنی اقتصاد کشور را متاثر می‌کند و صاحبان سرمایه را می‌ترساند.

از آنجاکه خریدوفروش در بازار سرمایه به‌سرعت انجام می‌شود، سرمایه‌گذاران به‌سرعت تحت‌تاثیر این تنش‌ها اقدام به فروش سهام خود می‌کنند، چراکه در شرایط بی‌ثبات سیاسی و اقتصادی، خریدوفروش دارایی‌هایی با ریسک کمتر همچون طلا و سکه اولویت می‌یابد؛ بنابراین تا زمانی که ثبات خبری برقرار نشود، اصلاح شاخص بورس ادامه خواهد یافت.

پورمحمود گفت: با این وجود، تحت‌تاثیر شرایط یادشده باید منتظر رشد تورم در اقتصاد کشور باشیم، اثرات این تورم با کمی تاخیر و در قالب رشد قابل‌توجه بورس نمایان خواهد شد. اما این رشد ادامه‌دار نیست و باید منتظر سقوط مجدد بازار پس از رکوردشکنی‌های جدید در این بخش باشیم.

پورمحمود در پایان تاکید کرد: فارغ از تمامی موضوعات یادشده باید تاکید کرد که سیاست‌های اتخاذشده از سوی دولت اهمیت ویژه‌ای دارد. به‌ویژه آنکه دولت سطح دخالت بالایی در اقتصاد کشور دارد؛ بنابراین سیاست‌های اقتصادی دولت درنهایت سمت‌وسوی بازار را تعیین می‌کند.

سخن پایانی

شامگاه چهارشنبه ۱۸ خردادماه شورای حکام آژانس بین‌المللی انرژی اتمی قطعنامه‌ای که ایران را به عدم‌همکاری با آژانس بین‌المللی انرژی اتمی متهم می‌کند را به تصویب رساند. این قطعنامه به‌منزله ریسکی از سوی صاحبان سهام شناخته شد و بازار سرمایه تهران شنبه ۲۱ خردادماه، روز قرمزی را پشت‌سر گذراند. در واقع در چنین شرایطی بسیاری از صاحبان سرمایه ترجیح دادند سرمایه خود را به بازارهای موازی جمله طلا، سکه و ارز منتقل کنند. با این وجود فعالان بازار همچنان نسبت به رشد بورس امیدوارند و تاکید دارند اثرات مثبت ناشی از رشد قیمت دلار در بلندمدت بر عملکرد بورس نمایان خواهد شد. کما اینکه در روز یکشنبه مجددا شاهد سبزپوشی بازار سرمایه بودیم.