گزارش خبرنگار صمت از میدان فردوسی حکایت از فعالیت دلالان و خلوتی صرافی‌ها دارد. روز گذشته در این خیابان روی تابلوهای صرافی‌ها یا قیمت‌های پیشین دلار نقش بسته و در مقابل سایر ارزها عدد صفر نمایش داده می‌شد یا کلا تابلوهای خاموش بودند. هرچند نرخ ارز اعلامی داخل صرافی با نرخ روی تابلو متفاوت است، اما در کل کسی حاضر به فروش ارز نیست و بازار دلالان کنار خیابان گرم‌تر از صرافی‌هاست. اخبار مربوط به احتمال حفظ تحریم‌های ایران، ‌در روزهای گذشته سیگنال افزایشی را به بازار ارسال کرده بود و بروز تنش نظامی میان حماس و رژیم صهیونیستی باعث تشدید این روند افزایش نرخ دلار در بازار ارز ایران شد. هرچند برخی از فعالان بازار، تاثیر وقایع سیاسی بر نرخ ارز را موقتی می‌دانند، اما بسیاری دیگر از تحلیلگران بر این باورند که تاثیر تشدید مناقشات نظامی در نوار غزه در روند افزایشی نرخ ارز ادامه خواهد داشت. البته نمی‌توان از تاثیر سودجویی دلالان بر بازار نیز گذشت.

دلایل افزایش نرخ ارز در ۲ روز گذشته

برخی فعالان بازار ارز معتقدند ممنوعیت معامله با دلار در عراق و درگیری میان حماس و رژیم صهیونیستی، عامل افزایش نرخ دلار در بازار ارز بوده است. هرچند برخی نیز تاکید دارند آزادسازی ۱.۷میلیارد دلاری دارایی‌های بلوکه‌شده ایران می‌تواند قدرت بازارساز در کنترل نوسان بازار ارز را افزایش دهد.این روند جهشی نرخ در سایر بازارها نیز نمایان شد؛ به‌طوری‌که نرخ سکه امامی از ۲۸ میلیون تومان در معاملات پشت خطی شنبه شب، ‌روز گذشته با ۲ میلیون تومان افزایش به ۳۰ میلیون تومان رسید. از سوی دیگر زلزله غرب افغانستان در حالی بازار دلار هرات را به تعطیلی کشاند که با توقف اعلام نرخ دلار نقدی، نرخ دلار در تهران را تحت تاثیر قرار داد. به این ترتیب تعطیلی بازار دلار هرات و اخبار مبارزه حماس با اسرائیل، کفه ترازوی بازار دلار را به سود افزایش نرخ چنان سنگین کرد که حتی خبر آزادسازی ۱.۷ میلیارد دلار از منابع ارزی‌ ایران در لوکزامبورگ نیز نتوانست از شدت آن بکاهد.

گرانی ارز به بهانه حمله حماس به اسرائیل

امیر صادقی، کارشناس ارز در گفت‌وگو با صمت، درباره علل افزایش نرخ ارز در بازار گفت: به‌طور مشخص مبارزه‌ای که در غزه شکل گرفته، عامل اصلی نوسانات ارزی بازار است. ایران هرچند به‌طور مستقیم وارد جنگ نشده، اما جانبدار یکی از طرفین ماجراست، به همین دلیل نمی‌توان انتظار داشت وقایعی از این دست هیچ اثری بر بازار ایران نگذارد.

این تحلیلگر بازار ارز با اشاره به تهدیدهای مقامات اسرائیل گفت: آنها به پشتوانه حمایت‌های غرب و برای مدیریت امور، اقدام به بیان اظهاراتی کرده‌اند که به‌نوعی تهدید ایران هم محسوب می‌شود. هرقدر هم تصور شود این تهدیدها توخالی هستند، نمی‌توانیم انتظار داشته باشیم در جو روانی جامعه، هیچ اثری نداشته باشند.

صادقی در ادامه تصریح کرد: براساس تجربیات گذشته کشورهایی که حامیان و پشتیبانان قدرتمندی دارند، می‌توانند در این شرایط با دست بازتری عمل کنند.

این کارشناس ارزی در تشریح دلایل نوسانات اقتصاد ایران در چند سال گذشته، بر تاثیر اتفاقات سیاسی در این مسئله تاکید کرد و گفت: تجربه نشان داده همواره «سیاست» حاکم بر اقتصاد است و هرگونه تحولات سیاسی در ایران و منطقه تاثیر مستقیم بر بازارهای اقتصادی ایران می‌گذارد. وی با اشاره به اهمیت ثبات اقتصادی در کشور گفت: در بعد بین‌الملل باید به این نکته نیز توجه داشت که حماس حامیان دیگری مانند قطر نیز دارد، اما این کشور به اندازه ایران دچار نوسانات اقتصادی ناشی از جنگ نمی‌شود، زیرا اقتصادش در شرایط باثبات است و همچنین دشمنان محدودی نسبت به ایران دارد. صادقی عنوان کرد: اقتصاد ایران در شرایط هشدار قرار دارد، به همین دلیل تاثیر جنگ در سرزمین‌های اشغالی بر ایران می‌تواند بیش از دیگران باشد. وی افزود: در ایران حتی اظهارات یکی از اعضای کابینه نیز می‌تواند وضعیت بازار را دگرگون کند و پرواضح است که یک درگیری نظامی، اثرات شدیدتری بر شرایط اقتصادی خواهد داشت.

وی در پاسخ به سوالی مبنی بر افزایش تقاضا در بازار ارز طی روزهای گذشته، به ویژه ۲ روز اخیر تاکید کرد: تقاضا در بازار ارز به‌شکل فزاینده‌ای رشد کرده؛ به‌ویژه در زمینه طلا و سکه. طلا زودتر از هر بخشی از تنش‌های سیاسی تاثیر می‌پذیرد، به همین دلیل در ۳ روز گذشته، حباب سکه به بیش از ۵ میلیون تومان رسیده است. اکنون فروشنده طلا به دشواری پیدا می‌شود و در بازار ارز هم شاهد افزایش متقاضی هستیم.

نقش دلالان در فعل‌و انفعالات اخیر بازار

محمدتقی فیاضی، کارشناس اقتصاد کلان، با اشاره به تحولات اقتصاد ایران با گذشت ۳ روز از مبارزه میان حماس و اسرائیل گفت: بدیهی است که اگر موضوع حمله حماس به سرزمین‌های اشغالی نبود، وضعیت بازارهای ایران چنین دگرگون نمی‌شد. این در حالی است که بخشی از پول‌های بلوکه شده ایران طی روزهای اخیر آزاد یا درباره آنها خبرسازی شد. بدون شک در صورت عدم بروز این جنگ، بازارهای ایران با بهبود مواجه می‌شدند.

این کارشناس اقتصاد با اشاره به اینکه ارزش ریال ایران در مقابل همه ارزهای دیگر تضعیف شده، تصریح کرد: نرخ ارز بسیاری از کشورها در جریان تنش‌های اخیر حماس و رژیم صهیونیستی، تغییر چندانی نکرده و ثبات نسبی خود را حفظ کرده است. این نکته نشان می‌دهد اگر یک اقتصاد قوی باشد، حتی وقتی با یک جنگ جدی و غافلگیرانه مواجه ‌شود هم می‌تواند تاب‌آوری داشته باشد، اما اقتصاد ما در این شرایط نیست. وی در پاسخ به سوالی مبنی بر نقش سفته‌بازان و دلالان در فعل‌و‌انفعالات اخیر بازار ارز گفت: ذات فعالیت سوداگرانه این است که هر جا امکان بهره‌برداری از شرایط وجود داشت و تنشی رخ داد که به نابسامانی منجر شد، سوداگران وارد عمل می‌شوند. در این مورد شکی نیست و در اقتصاد ایران هم، چنین چیزی بارها ثابت شده است. با این همه کسی نمی‌تواند به دلال و سوداگر ایراد بگیرد که چرا طمعکار هستید و منافع خود را بر همه چیز ترجیح می‌دهید؛ مشکل جای دیگری است و در اصل برای جلوگیری از بروز چنین پدیده‌هایی باید اقتصادی مقاوم در کشور حاکم باشد که دارای ویژگی درون‌زا و برون‌نگر باشد، به همین دلیل من فکر می‌کنم باید انگشت اشاره خود را به سمت درست بگیریم.

فیاضی عنوان کرد: اقتصاد ایران به‌شدت وابسته به درآمدهای نفتی است و هرگونه تغییر در این منابع می‌تواند وضعیت بسیاری از شاخص‌های مهم را دستخوش تغییرات جدی کند. جو روانی اقتصادی هم به‌شدت تحت تاثیر تحولات و اخبار سیاسی است که موجب می‌شود بسیاری از وقایع بر اقتصاد کشور ما اثرات غیرقابل‌کتمانی بگذارد.

احتمال تداوم روند افزایشی نرخ ارز

باتوجه به موارد یادشده بسیاری دیگر از فعالان بازار بر احتمال تداوم روند افزایشی نرخ ارز تاکید دارند. یک کارشناس بازار سرمایه نیز با اشاره به تاثیر جنگ حماس و اسرائیل بر نوسان اخیر بازارها گفت: این جنگ موجب صعودی شدن نرخ دلار شد و این روند تا پایان جنگ ادامه خواهد داشت.

مصطفی صفاری در بیان دلیل افزایشی شدن نرخ دلار عنوان کرد: شوک‌های سیاسی و اقتصادی همواره یک سری شاخص‌ها را تحت تاثیر قرار می‌دهند. درحال‌حاضر نیز جنگ حماس و اسرائیل بر روند بازار بورس و طلا تاثیر‌گذار بوده است.

وی ادامه داد: جنگ موجب بروز شاخص‌های منفی در بازار بورس و بروز شاخص‌های مثبت در بازار طلا و ارز شد که البته همین مسئله زنده بودن بازارها را نشان می‌دهد، چراکه نسبت به شوک‌ها عکس‌العمل نشان می‌دهند. صفاری درباره اینکه روند فعلی تا چه زمانی ادامه خواهد داشت، عنوان کرد: تا زمانی که شوک سیاسی به‌وجود آمده برطرف نشود، این روند صعودی ادامه خواهد داشت و بازگشت به روند پیشین بستگی به بازه زمانی تداوم این شوک دارد.

انحراف از سرمایه‌گذاری مولد به سودآور

اصغر سمیعی، کارشناس بازار ارز در گفت‌وگو با گسترش‌نیوز گفت: نرخ ارز همواره تابع نرخ تورم است که در اثر افزایش حجم نقدینگی به‌وجود می‌آید؛ در نتیجه بالا رفتن نرخ همه کالاها از جمله ارز و طلا را شاهد خواهیم بود.

وی تاکید کرد: رویدادهای اخیر در منطقه برای طرفین همراه با ویرانی و تباهی است و شاهد هزینه‌های بزرگ اقتصادی آن خواهیم بود. اصغر سمیعی اضافه کرد: کلمه جنگ به خودی خود جو رعب و وحشت و نوعی محافظه‌کاری را در جامعه ایجاد می‌کند و سرمایه‌‌داران را از سرمایه‌گذاری در تولید و تجارت سازنده به سمت سرمایه‌گذاری و خرید در بازارهای کالایی مانند ارز و طلا منحرف می‌کند.

وی افزود: باتوجه به کنترل نرخ ارز ازسوی بازارساز در عین افزایش نرخ تورم، می‌توان گفت ممکن است اتفاق اخیر بهانه‌ای برای جهش نرخ ارز شود و قدرت کنترل بازار را از بازارساز بگیرد.

این کارشناس اقتصاد در پایان تاکید کرد: اگر مدیریت اقتصادی کشور هم صحیح عمل کند و واقع‌گرایی را به عجله کردن برای کاهش قیمت‌ها ترجیح دهد، ‌می‌توان به‌جای تزریق بی‌محابا و بیش از تقاضای ارز که منجر به کاهش غیرواقعی قیمت‌ها می‌شود با تزریق سرمایه هدفمند به نوسازی و ایجاد زیرساخت‌های تولید پرداخت.

سناریوهای پیش ‌روی بازار ارز

معامله‌گران دلار و ارز در ۲ روز گذشته، برای خرید کمین کردند. فعالان بازار معتقدند شدت بمباران خبری در بازار دلار تهران کار خود را کرده و نرخ اسکناس امریکایی را به‌شکل تصنعی بالا برده است؛ اما با کاهش و کم‌اثر شدن اخبار، دلار به کانال قیمتی قبلی برخواهد گشت. اینها معامله‌گرانی هستند که معتقدند بازارساز به‌سادگی اجازه افزایش نرخ دلار را در بازار غیررسمی نمی‌دهد. این گروه می‌گویند اسکناس امریکایی به‌صورت مقطعی وارد کانال ۵۲ هزار تومانی شده و دوباره با ارزپاشی‌های بازارساز مجبور به کوتاه آمدن است. عده‌ای دیگر از فعالان بازار دلار و ارز معتقدند نرخ دلار با کانال ۴۹ هزار تومان خداحافظی کرده و دیگر در۶ ماه دوم سال به این کانال عقبگرد نخواهد داشت. دلیل مهم آنها برای چنین استدلالی، کسری بودجه دولت، تخلیه اثر تورم بر بازار دلار و ارز و اخبار منفی سیاسی است که بازار را در وضعیت حساس قرار داده است.