ایران با پیروزی مقابل عراق، سیزدهمین کشوری بود که حضورش در جام ‌ جهانی قطر قطعی شد. این رویداد بین ‌ المللی از منظری دیگر نیز برای کشور ما اهمیت دارد. کارشناسان بر این عقیده بودند که وسعت و امکانات قطر در خلیج ‌ فارس با وجود همه هزینه ‌ ها و تبلیغاتی که در ۱۰ سال گذشته داشته ‌ ، محدود بوده و بسیاری از مسافران این کشور برای تفرج به کشورهای اطراف قطر فرستاده خواهند شد. در این میان، فاصله نزدیک ایران به ‌ ویژه جزایر قشم و کیش، فرصتی است تا مهمانان جام ‌ جهانی با جاذبه ‌ های کم ‌ نظیر گردشگری ایران آشنا شوند. اما ناگهان با نزدیک شدن به زمان برگزاری جام ‌ جهانی ورق برگشت و تمام برنامه ‌ ریزی ‌ ها بی ‌ نتیجه ماند. صمت در این گزارش به بررسی نتایج برنامه ‌ ریزی ‌ های انجام ‌ شده برای جام ‌ جهانی قطر پرداخت.

باز جا ماندیم!

رقابت در جام ‌ جهانی قطر تنها محدود به بازی فوتبال بین کشورها نیست. مسابقات جام ‌ جهانی، بزرگ ‌ ترین رویداد اقتصادی، فرهنگی، اجتماعی و سیاسی است که بسیاری از کشورها را درگیر خود می ‌ کند. بازی ‌ های جام ‌ جهانی فوتبال ۲۰۲۲ به ‌ عنوان یکی از مهم ‌ ترین تورنمنت ‌ های ورزشی، از ۲۹ آبان آغاز می ‌ شود و تا ۲۷ آذر ادامه خواهد داشت، اما انتقادات به نحوه برنامه ‌ ریزی برای حضور تماشاگران ایرانی در این رویداد ورزشی و استفاده از ظرفیت ‌ های جام ‌ جهانی قطر، افزایش یافته است.

این در حالی است که ۱۴ توافقنامه بین ایران و قطر امضا شد و برنامه ‌ ریزی ‌ ها و وعده ‌ های داده شده، یکی پس از دیگری شنیده می ‌ شد؛ گویی معجزه ‌ ای در صنعت گردشگری در حال وقوع است. با وجود آنکه مسئولان کشور اعلام کردند در حال فراهم کردن شرایط برای میزبانی از گردشگران جام جهانی قطر ۲۰۲۲ هستند، اما چند روز مانده به آغاز مسابقات شرایط به ‌ گونه دیگری رقم خورده و شنیده ‌ ها حاکی از تکرار تجربه تلخ اکسپو است. این در حالی است که هر مسافر جام ‌ جهانی باید دست ‌ کم ۳ ماه قبل از بازی، هتل رزرو کند، اما چند روز مانده به مسابقات هنوز از سوی گردشگران خارجی اتاقی رزرو نشده است.

حذف هتل ‌ های ایران از سیستم «هایا کارت»

علی ‌ اکبر عبدالملکی، رئیس کمیسیون گردشگری اتاق ایران درباره پیشرفت صنعت گردشگری ایران با توجه به برگزاری جام ‌ جهانی قطر به صمت گفت: جام ‌ جهانی ۲۰۲۲ به میزبانی کشور قطر، کمتر از یک ماه دیگر آغاز می ‌ شود و سیلی از هواداران و گردشگران از سراسر جهان برای مشاهده بازی تیم ‌ های حاضر در قطر، عازم این کشور خواهند شد.

این در حالی است که وسعت و امکانات این کشور کوچک در حوزه خلیج ‌ فارس محدود بوده و بسیاری از مسافران این کشور برای تفریح به کشورهای اطراف قطر خواهند رفت.

در این بین، ایران با سرمایه ‌ های ناب و عظیم فرهنگی، گردشگری و تاریخی می ‌ تواند یکی از مهم ‌ ترین مقصدهای تماشاگران بازی ‌ های جام ‌ جهانی ۲۰۲۲ قطر باشد.

باید اولویت اصلی مسافران جام ‌ جهانی قطر، بازدید از ایران باشد نه قطر، اما متاسفانه این اتفاق نمی ‌ افتد. برای جام ‌ جهانی ۲۰۲۲ و ورود گردشگر ‌ ها به شهرهایی مانند قشم و کیش، تلاش و سرمایه ‌ گذاری زیادی انجام دادیم، اما متاسفانه با وضیعت نامطلوب فعلی و اتفاقات تلخ رخ داده، تمام زحمات صنعت گردشگری از بین رفت.

وی در ادامه اظهار کرد: از ۳ سال پیش، برنامه ‌ ریزی ‌ های لازم برای جذب گردشگر از قطر در جریان برگزاری جام ‌ جهانی به ‌ ویژه در جزیره کیش شده بود، اما با وضعیت اینترنت و شرایط داخلی، به گردشگری ایران آسیب جدی وارد شده و در عمل هیچ ‌ کدام از این برنامه ‌ ریزی ‌ ها عملیاتی نشده است.

رئیس کمیسیون گردشگری اتاق ایران با تاکید بر اینکه صنعت گردشگری روزهای ناخوشایندی را سپری می ‌ کند، افزود: به ‌ دلیل شرایط امنیتی موجود، متاسفانه برخی کشورها به شهروندان خود توصیه کرده ‌ اند به ایران سفر نکنند و صدور روادید از سوی برخی سفارتخانه ‌ ها در ایران متوقف شده یا به ‌ شدت کاهش یافته است.

نام هتل ‌ های ایران حذف شد

عبدالملکی با بیان اینکه تاکنون حتی یک تخت از ظرفیت در نظر گرفته شده برای گردشگران خارجی جام ‌ جهانی در کیش به فروش نرفته، اظهار کرد: امکان رزرو بلیت و هتل باید به صورت سیستمی و از سوی کشور قطر برای ایران فراهم می ‌ شد، اما متاسفانه قطری ‌ ها نام ایران را در سیستم هایا کارت ( hayyacard ) تعریف نکردند و ایران برای فروش هتل ‌ های خود به این سیستم دسترسی ندارد.

با داشتن هایا کارت، فرد می ‌ تواند هتل، پرواز و سایر خدمات موردنیاز خود را در قطر و دیگر کشورهای همسایه قطر که نام آنها در این سیستم تعریف ‌ شده، دریافت کند. در حال ‌ حاضر عمان، امارات، دوبی، شارجه و... کشورها و شهرهایی هستند که نام آنها در هایاکارت تعریف شده و افراد برای خرید بلیت، رزرو هتل و سفر به این کشورها از طریق این کارت می ‌ توانند به ‌ راحتی اقدام کنند. اما متاسفانه نام ایران با وجود درخواستی که ارائه ‌ شده بود، در این سیستم ثبت نشده است.

گردشگری یک صنعت مادر است

رئیس کمیسیون گردشگری اتاق ایران با اشاره به منافع زیاد حاصل از صنعت گردشگری، اظهار کرد: من معتقدم همه ‌ چیز به گردشگری مربوط است، مگر اینکه خلاف آن اثبات شود. گردشگری آن ‌ قدر لایه ‌ های زیادی دارد که منافع آن می ‌ تواند شامل حال تمام مردم شود و این منفعت تنها شامل حال آژانس ‌ های مسافرتی و تورهای گوناگون نیست.

عبدالملکی با اشاره به پیشرفت خوب ترکیه در صنعت گردشگری گفت: گردشگری یک صنعت مادر است. ترکیه با توسعه صنعت گردشگری، پوشاک خود را در اروپا و آسیا برند کرد. در حال ‌ حاضر بسیاری از مردم برای خرید پوشاک به استانبول می ‌ روند، هرچند هزینه سفر به ترکیه برای ایرانی ‌ ها اصلا ارزان نیست.

دولت ترکیه ۷۰ درصد هزینه ‌ های هتل، تاکسی و... را به صاحبان آن مشاغل پرداخت می ‌ کند تا کمتر از گردشگر پول دریافت کنند.

در مقابل مسافران این کشور برای خوردن غذا یا خرید پوشاک هزینه می ‌ کنند و این هزینه جبران می ‌ شود، اما متاسفانه ما نتوانستیم فرهنگ ایرانی و اسلامی خود را با این همه زیبایی در جهان گسترش دهیم.

فیلترینگ و آسیب جدی به گردشگری

رئیس کمیسیون گردشگری و کسب ‌ وکارهای وابسته اتاق ایران با اشاره به تداوم فیلترینگ و محدودیت ‌ های اینترنت، گفت: صنعت گردشگری، صنعتی فراگیر و میان ‌ بخشی است و از آنجاکه به ‌ شدت به تبلیغات و معرفی جاذبه ‌ های گوناگون گردشگری، صنایع ‌ دستی و... وابسته است در جریان محدودیت ‌ های اینترنت، آسیب زیادی متحمل شده است.

به هرحال، بخش بزرگی از تعاملات فعالان حوزه گردشگری و صنایع مرتبط با آن از جمله تبلیغات، هنر، ورزش و... در دو پلتفرم واتس ‌ آپ و به ‌ ویژه اینستاگرام در جریان بود.

فعالان این حوزه، بعد از فیلترینگ تلگرام به این دو اپلیکیشن رجوع کرده و در این سال ‌ ها، خودشان را با این شرایط وفق داده بودند، اما متاسفانه باز هم با اعمال محدودیت ‌ های جدید، کسب ‌ وکار آنها با تهدید جدی مواجه شده است.

اقدامات انجام ‌ شده در جزیره کیش برای جام ‌ جهانی

مهدی کشاورز، مدیرعامل سازمان منطقه آزاد کیش با اعلام اقدامات انجام ‌ شده در جزیره کیش برای گردشگران حاضر در جام ‌ جهانی قطر به صمت گفت: پیگیری ‌ های لازم برای ورود خودرو به جزیره کیش به ‌ منظور فراهم ‌ سازی زیرساخت ‌ ها یکی از این اقدامات است.

وی آماده ‌ سازی نخستین زمین هیبریدی کشور در جزیره کیش را یکی دیگر از اقدامات سازمان منطقه آزاد کیش برای نقش ‌ آفرینی در رویداد ۲۰۲۲ قطر عنوان کرد و افزود: در ۶ ماه گذشته، گام ‌ های موثری برای آماده ‌ سازی زمین هیبریدی در سطح استاندارد، معادل زمین ‌ های تدارک دیده شده در قطر برداشته شده است.

کشاورز ضمن اعلام بهره ‌ برداری از زمین ‌ های چمن کیش برای استقبال و برگزاری اردوی تیم ملی فوتبال در آبان امسال، بیان کرد: میزبانی از تیم ملی فوتبال در جزیره کیش با توجه به تشابه وضعیت آب ‌ وهوایی کیش و دوحه برای برگزاری اردوی پایانی انجام شده است.

ارائه خدمات شایسته به گردشگران

مدیرعامل سازمان منطقه آزاد کیش از برگزاری چند جشنواره برای انجام آزمون ‌ وخطا، در برپایی هرچه موفق ‌ تر این رویداد خبر داد و گفت: برگزاری جشنواره بازی ‌ های بومی محلی برای رویداد جام ‌ جهانی، یکی دیگر از اقدامات انجام ‌ شده برای جذب گردشگر است.

کشاورز با اشاره به وجود هواپیمایی کیش به ‌ عنوان یکی از ابزارهای منطقه آزاد کیش در صنعت گردشگری اظهار کرد: باتوجه به فاصله نزدیک جزیره کیش تا قطر، هواپیمایی کیش آمادگی لازم برای ارائه خدمات شایسته به گردشگران از نقاط گوناگون جهان را دارد.

فرودگاه فول ‌ مکانیزه، میزبان گردشگران

مدیرعامل سازمان منطقه آزاد کیش درباره زیرساخت ‌ های موجود در این جزیره برای کمک به برگزاری مسابقات جام ‌ جهانی اظهار کرد: بندرگاه کیش مجهز به یک پایانه مسافری دو طبقه به مساحت ۱۱ هزار مترمربع است که دارای دو سالن ورودی و خروجی برای سرویس ‌ دهی به مسافران داخلی، خارجی و کارکنان شاغل در سکوهای نفتی است. اقدامی دیگر برای این رویداد، احداث پایانه جدید مسافری فرودگاه بین ‌ المللی کیش با زیربنای ۴۲ هزار مترمربع در ۴ طبقه است که طبقه اول آن مختص فضای جانبی مسافران و ورودی پل مسافربری هواپیما و پله ‌ ها و آسانسور ارتباطی به سالن ‌ های تحویل بار مسافران ورودی است.

طبقه دوم این ترمینال به فضای کنترل گذرنامه، خروجی و بازرسی و طبقه سوم به رستوران و کافه تریا اختصاص داده شده است. سالن ورودی حدود ۲ هزار مترمربع و بخش اداری، ۷ هزار مترمربع است و ۱۰ پل متحرک و ۵ پل ثابت برای جابه ‌ جایی مسافران به ‌ طور همزمان می ‌ توانند به 10 هواپیما متصل شوند. این طرح فول ‌ مکانیزه، ویژگی ‌ های اجرایی پیشرفته ‌ ای دارد. در منطقه آزاد کیش، ظرفیت ‌ های بی ‌ نظیری ایجاد شده و امیدواریم تا پایان خرداد، وضعیت فرودگاه کیش به حداکثر استانداردهای بین ‌ المللی برسد.

سخن پایانی

با توجه به اینکه کمتر از یک ماه به آغاز بازی ‌ های جام ‌ جهانی قطر باقی ‌ مانده، وعده ‌ های بی ‌ عمل ظاهر شدند و حتی یک تخت از ظرفیت در نظر گرفته شده برای گردشگران خارجی جام ‌ جهانی در کیش فروخته نشده است. این یک کلیشه تکراری است که باوجود ظرفیت ‌ های کم ‌ نظیر ایران در حوزه گردشگری، نگاه بلندمدت و درستی به بهره ‌ مندی از این ظرفیت ‌ ها وجود ندارد و متولیان این امر، فرصت ‌ سوزی ‌ های مکرر را به درس گرفتن از تجربیات ایران در این حوزه ترجیح می ‌ دهند؛ در نتیجه قصه تلخ اکسپو باز هم تکرار شد.