کوئیک و اطلس، دو خودرویی که زمانی با هدف تأمین نیازهای حمل‌ونقل قشر متوسط روانه بازار شدند، امروز با قیمت‌هایی در حدود ۶۰۰ تا ۷۰۰ میلیون تومان، از دسترس بخش بزرگی از جامعه خارج شده‌اند. جهش قابل‌توجه قیمت‌ها از کارخانه تا بازار آزاد، عملاً خودرویی با برچسب اقتصادی زیر ۵۰۰ میلیون تومان را از بازار حذف کرده و توان خرید خانوارهای متوسط را به شدت محدود کرده است. این تحول، حاصل مجموعه‌ای از عوامل درهم‌تنیده اقتصادی، صنعتی و ساختاری است که چهره بازار خودروی کشور را به‌طور بنیادین تغییر داده است.

کابوس گرانی؛ از تورم تا تکنولوژی 

نخستین و مهم‌ترین عامل در افزایش قیمت خودرو، تورم ساختاری و رشد مداوم هزینه‌های تولید است. افزایش چشمگیر قیمت مواد اولیه، قطعات، انرژی و دستمزدها، موجب بالا رفتن بهای تمام‌شده خودرو شده است. از سوی دیگر، الزام به ارتقای پلتفرم‌ها و رعایت استانداردهای جدید ایمنی و زیست‌محیطی، هزینه‌های قابل‌توجهی را بر دوش خودروسازان گذاشته است. در چنین شرایطی، حتی اگر تولیدکنندگان قصد عرضه خودروهای ارزان‌قیمت را داشته باشند، محدودیت‌های فنی و الزامات قانونی مانع از تحقق این هدف می‌شود و در نهایت، محصول نهایی با قیمت بالاتری روانه بازار خواهد شد.

بازار بدون رقیب؛ دست خودروسازان برای گران‌فروشی باز است؟ 

عامل دوم، ساختار انحصاری و محدود بازار خودروی ایران است. در شرایطی که واردات خودرو با محدودیت‌های جدی مواجه بوده و رقابت با برندهای خارجی تقریباً حذف شده است، خودروسازان داخلی تمایل چندانی به تولید خودروهای ارزان‌قیمت با سود پایین ندارند. در چنین فضایی، تمرکز بر عرضه مدل‌های مجهزتر و گران‌تر به‌عنوان یک راهبرد اقتصادی منطقی دنبال می‌شود. این رویکرد موجب کاهش چشمگیر تنوع در رده‌های قیمتی پایین شده و مصرف‌کنندگان را ناگزیر به انتخاب از میان گزینه‌های گران‌قیمت موجود در بازار کرده است.

وقتی رویای خودرو به یک کابوس ۵۰۰ میلیونی تبدیل می‌شود 

در نهایت، تمامی این عوامل در یک نقطه تلاقی می‌کنند: افت محسوس قدرت خرید واقعی خانوارها. با افزایش مداوم هزینه‌های زندگی، آستانه «قیمت قابل‌تحمل» برای بسیاری از خانواده‌ها به‌طور چشمگیری تغییر کرده است. خودروهایی که پیش‌تر در دسته محصولات اقتصادی قرار داشتند، اکنون برای طبقه متوسط به کالایی لوکس تبدیل شده‌اند. این شرایط موجب شده خودروهای زیر ۵۰۰ میلیون تومان، که سال‌ها بخش قابل‌توجهی از تقاضای بازار را پوشش می‌دادند، به‌تدریج از چرخه عرضه خارج شوند و رؤیای داشتن خودروی شخصی برای بسیاری از ایرانیان به خاطره‌ای دور بدل شود.