قاچاق دام سبک از شایعه تا واقعیت
گوشت قرمز به‌عنوان یکی از مهم‌ترین منبع پروتئینی در سبد غذایی استفاده می‌شود، متاسفانه در سال‌های اخیر افزایش نرخ این محصول از یک‌طرف و از طرف دیگر، افزایش تورم در سایر اقلام غذایی منجر به کمرنگ شدن این جایگاه در این سبد خانوار شده، به‌طوری‌که بنا بر اعلام مرکز آمار سرانه مصرف گوشت قرمز از ۱۲کیلو به ۵ تا ۶ کیلو رسیده است. متاسفانه التهابات بازار گوشت قرمز همچنان ادامه دارد و افزایش واردات ۱۰۰هزار تنی آن نسبت به سال قبل نیز نتوانسته است در کاهش قیمت‌ها موثر باشد. باوجود وفور این محصول در فروشگاه‌های سراسر کشور اما به‌دلیل نرخ بالا، استقبالی از آن وجود ندارد. حال برخی دلیل این التهاب را قاچاق دام می‌دانند. در ادامه صحت و سقم این مسئله را بررسی کرده‌ایم که می‌خوانید.
رکورد ۱۴ ساله واردات گوشت قرمز شکست
براساس آمارهای گمرک ایران و وزارت جهادکشاورزی، در هشت‌ماهه نخست امسال، ۱۷۲هزار تن گوشت قرمز به ارزش ۹۹۰ میلیون دلار وارد کشور شده که به‌لحاظ وزنی رشد ۱۸۶ درصدی و به‌لحاظ ارزش نیز رشد ۲۱۰ درصدی نسبت به هشت‌ماهه سال گذشته داشته است.
براساس این آمارها، واردات هشت‌ماهه امسال، بالاترین میزان واردات گوشت قرمز از سال ۱۳۹۰ تاکنون بوده است.
قابل ذکر است، در هفته‌های اخیر بسیاری از دامداران داخلی از فروش نرفتن دام‌های خود گله کرده و خواستار چاره‌اندیشی دولت شده‌اند.
سرانه مصرف گوشت قرمز ایرانی‌ها طی ۱۴ سال اخیر یک‌سوم شد!
محمدرضا کلامی، دبیر اتحادیه واردکنندگان نهاده‌های دام و طیور گفت: سرانه ۱۶ کیلوگرم مصرف گوشت قرمز سال ۸۹، در آن زمان حدود ۸۰۰ هزار تن تولید داخلی و ۱۰۰هزار تن خودمصرفی روستاییان و حدود ۱۰۰ تا ۱۵۰ هزار تن نیز واردات انجام می‌گرفت، سرانه مصرف در این زمان در کشورهای توسعه‌یافته ۴۵ کیلوگرم بوده، اما الان سرانه مصرف ایرانیان به زیر ۵ کیلوگرم رسیده است.
وی با بیان اینکه تصمیم‌گیری بخشی ناشی از این اتفاق بوده است، ادامه داد: سیاست‌گذار حوزه بازرگانی که باید سیاست‌های کلان حوزه بازرگانی کشور را تبیین کند و دستگاه‌های مختلف متناسب با این سیاست برنامه‌ریزی کنند، وجود ندارد. منبع: خانه اقتصاد
کشاورزی 3برابر صنعت بازدهی دارد
محمدجواد عسگری، رئیس کمیسیون کشاورزی مجلس درحالی از تولید بیش از 2 میلیون گوشت مرغ در سال خبر می‌دهد که اذعان می‌کند، دام سبک کشور قاچاق می‌شود، به‌گفته وی در یازدهمین نمایشگاه تخصصی نهاده‌های کشاورزی تهران، شرایط برای توسعه کشاورزی مهیاست، امنیت غذایی به امنیت ملی گره خورده و هر حکومتی براساس تامین غذایی عمل نکند، حتما آسیب خواهد دید، کشاورزی 3برابر صنعت بازدهی دارد و 30 درصد اشتغال کشور را به خود اختصاص داده است.
وی با بیان اینکه تنها کمیسیونی در مجلس هستیم که نگاهمان از پایین به بالاست، گفت: برای داشتن کشاورزی پایدار باید دستگاه‌ها پای کار بیایند، همه دارند برای واردات محصولات کشاورزی تلاش می‌کنند و این نشان می‌دهد در اجرا مشکل داریم.
وی گفت: ۲۱ هزار و ۵۰۰ مجوز برای تولید پروتئین سفید فعال کردیم و سالانه 2 میلیون و ۶۵۰ هزار تن مرغ تولید می‌شود اما باز هم نوسانات داریم، چون مردم به‌دلیل گرانی گوشت قرمز به سفید روی آورده‌اند و در همین حال دام سبک ما دارد قاچاق شده و گوشت قرمز وارد می‌شود.
قاچاق دام بر تلاطم بازار گوشت دامن زد
گرچه به‌باور برخی فعالان و کارشناسان قاچاق دام، عاملی است که در حال حاضر موجب بر هم زدن تعادل قیمتی در بازار و عدم‌تاثیرگذاری بر کاهش نرخ شده است، اما منصور پوریان، رئیس شورای تامین‌کنندگان دام کشور در گفت‌وگو با روزنامه صمت گفت: اینکه دام سبک تولید داخلی قاچاق می‌شود را رد یا تکذیب نمی‌کنم، اما باید توجه داشت که نرخ دام داخلی به‌دلیل هزینه‌های بالای تولید به نسبت نرخ جهانی بالاتر است و به‌همین‌دلیل اصلا مزیت تجاری و اقتصادی برای قاچاق ندارد. صحبت از قاچاق زمانی مطرح می‌شود که نرخ کالایی نسبت به سایر کشورها پایین باشد تا بتواند ارزش‌افزوده خوبی در کشور مقصد ایجاد کند. زمانی که نرخ دام در کشور ما با نرخ دام در کشور مقصد برابری می‌کند یا حتی بالاتر از آن هم هست، مسئله قاچاق منطقی به‌نظر نمی‌رسد.
وی افزود: صحبت از قاچاق باید با اتکا بر اعداد و ارقام باشد، باید در نظر داشت که در صورت قاچاق، تقاضا برای خرید دام افزایش یابد، در حالی که اکنون تقاضایی برای دام وجود ندارد و دامداران دام خودشان را به کشتارگاه‌ها می‌دهند و پول آن را به‌صورت مدت‌دار دریافت می‌کنند.
رئیس شورای تامین‌کنندگان دام کشور درباره علت عدم‌کاهش نرخ گوشت در کشور نیز گفت: عدم‌کاهش نرخ گوشت به مسئله واردات و حتی قاچاق مرتبط نیست، بلکه همه مشکلات نشأت‌گرفته از برخی عوامل در دل بازار است. حال ممکن است گروه یا تشکلی که وظیفه توزیع گوشت وارداتی را برعهده دارد، این میزان را به‌صورت کانالیزه توزیع کند، نه به‌صورت گسترده، زمانی که گوشت به‌درستی توزیع نشود، کاهش قیمت‌ها رخ نخواهد داد. به‌گفته وی؛ سطح گله‌های کشور به‌دلیل افزایش تولید دام در کشور رو به افزایش است و در حال حاضر دام، گوشت و... به‌صورت‌مازاد در کشور وجود دارد، دام‌های سنگین‌وزن نیز با لاشه‌های ۲۲ تا ۲۳ کیلوگرمی توزیع می‌شوند. لاشه گوساله در محدود ۳۰۰ هزار تومانی و لاشه گوسفندی با نرخ ۵۰۰ هزار تومانی به‌فروش می‌رسد، بنابراین کاهش قیمت‌ها در لاشه دام رخ داده و باوجود اینکه نرخ دام سبک در کشور از ابتدای تابستان تا به امروز رو به کاهش بوده و اما نرخ گوشت کاهش نیافته است.
رئیس شورای تامین‌کنندگان دام کشور با بیان اینکه اگر ناتوان از حل برخی موضوعات هستیم، نباید آن را به موضوعات نامرئی ارتباط دهیم، ادامه داد: موضوع قاچاق دام تبدیل یک موضوع نامرئی شده است و تحلیل درست و ارزیابی درستی از این مسئله وجود ندارد. هم‌اکنون دام از مبدأ افریقا با نرخ ۲ دلاری وارد کشورهای حوزه خلیج‌فارس وارد می‌شود، در صورتی که دام ایرانی حداقل با نرخ ۴ دلاری به‌فروش می‌رسد، حال هزینه‌های جانبی انتقال این دام را نیز به این مسئله اضافه کنید. قاچاق برگرفته از بازار عرضه و تقاضا است، اما در حالی که قیمت‌های ما بالا باشد، ۱۰۰ درصد این بازار این کالا را پس خواهد زد. کویت در حال حاضر گران‌ترین بازار خاورمیانه است و اگر قاچاقی در کشور ما انجام می‌گیرد، باید وارد این بازار شود، در حالی که اکنون نرخ گوشت در این کشور نهایتا ۹۵۰ هزار تومان بوده و گوشت استرالیایی که اکنون وارد این کشور می‌شود، در محدوده ۵۵۰ تا ۶۰۰ هزار تومان است که با نرخ گوشت ما برابری می‌کند. پوریان با تاکید بر اینکه عدم‌کاهش نرخ گوشت به‌دلیل اشکال در سیستم توزیع است. گفت: باید سیستم توزیع گسترده‌تر شود، از ابتدای بهمن به‌دلیل اینکه گوشت منجمد در تمام کشور توزیع شده، توانسته است اثرات خوبی را در قیمت‌ها داشته باشد.
قاچاق 2 میلیون و ۷۰۰ هزار رأس دام سبک در سال ۱۴۰۰
باوجود اینکه به‌باور منصور پوریان، رئیس شورای تامین‌کنندگان دام کشور قاچاق دام غیراقتصادی است، اما مجتبی عالی، مدیرعامل اتحادیه دامداران کشور بااشاره به درخواست افزایش نرخ گوشت از سوی دامداران به باشگاه خبرنگاران جوان گفت: با حمایت دولت از تولید داخل و جلوگیری از قاچاق دام نیاز به واردات گوشت نداریم، کمااینکه براساس مستندات سال ۱۴۰۰، 2 میلیون و ۷۰۰هزار رأس قاچاق دام سبک داشتیم و در شرایط فعلی قاچاق روزانه دام به آن سوی مرزها در حال انجام است.
به‌گفته وی، بنا بر آمار در هشت‌ماهه امسال بیش از یک میلیارد دلار ارز معادل ۵۰ همت پول بابت واردات گوشت از کشور خارج شد، در حالی که با حذف ارز ترجیحی قرار بود در مجموع ۳۰ همت اعتبار به کل دام و طیور تخصیص دهند.
وی درباره علت افزایش نرخ یا التهاب در بازار گوشت نیز گفت: باوجود افزایش حجم واردات نسبت به سال قبل، اما متاسفانه شاهد تاثیر آن در تنظیم بازار نبودیم، چراکه بازارگردانان و عوامل واسطه بازار را مدیریت می‌کنند، در حالی که پیش‌بینی می‌شود اگر دولت همراهی کند و ارز واردات را به تولید داخل تخصیص دهد، علاوه بر تامین نیاز بازار داخل، صادرکننده خواهیم بود.
عالی با بیان اینکه کمبودی در جمعیت دامی نداریم، گفت: بنا بر آمار، در حال حاضر ۶۰ میلیون رأس دام سبک و حدود ۸ میلیون دام سنگین داریم که با حمایت سازمان تعاون روستایی از اتحادیه و تشکل‌ها، مشکلی در تامین و تولید دام نداریم، به‌طوری‌که با رونق تولید داخل، امکان تامین ۱۰۰درصد گوشت موردنیاز در داخل وجود دارد.
سخن پایانی
براساس آمارهای کارشناسان سالانه ۹۴۰ تا ۹۵۰ هزارتن گوشت در کشور مصرف می‌شود، با احتساب ۹۰۰ هزار تن خروجی لاشه و تولید ۷۵۰ هزار تن گوشت خالص، کسری ۲۵ درصدی در گوشت موردنیاز خواهیم داشت که باید از طریق واردات تامین شود. بنا بر آمار گمرک در هشت‌ماهه امسال، ۱۸۰هزار تن گوشت گرم، منجمد و دام زنده با ارزش یک میلیارد و ۱۶ میلیون دلار وارد شده که نسبت به سال قبل، ۱۰۰هزار تن رشد داشته، اما با این وجود این میزان نتوانسته است بر کاهش قیمت‌ها موثر باشد؛ مسئله‌ای که کارشناسان دلیل آن را مشکل در توزیع یا سودجویی دلالان و واسطه‌گران می‌نامند و معتقدند که حمایت از تولید داخلی می‌تواند در این راه موثر واقع شود.
