باتوجه به مشکلات ناشی از قطعی برق، می‌توان به‌وضوح گفت، روند ساخت‌وساز متوقف شده و هزینه‌های ساخت مسکن دوباره افزایش خواهد یافت. بسیاری از واحدهای تولیدی در حوزه مسکن و ساختمان به‌دلیل قطع مکرر برق ناچار به توقف فعالیت‌های خود شده‌اند و این موضوع به یک مانع جدی در مسیر ساخت مسکن تبدیل شده است. گزارش‌های صمت نشان می‌دهد که نرخ تورم هزینه تولید از نرخ تورم نرخ فروش مسکن پیشی گرفته و سازندگان با چالش بزرگ کمبود نقدینگی روبه‌رو هستند. از طرف دیگر، فرآیند پیش‌فروش مسکن نیز با مشکلات فراوانی مواجه است و در شرایطی که پیش‌فروش وجود ندارد، هیچ راه دیگری برای تامین مالی پروژه‌ها باقی نمانده است. همچنین، قدرت خرید متقاضیان مصرفی و حتی سرمایه‌گذاران کاهش یافته و این امر منجر به رکود بی‌سابقه‌ای در این صنعت شده است. صنعت ساختمان به‌آرامی به حالت خاموشی کامل فرو رفته و قطعی مداوم برق، ضربه نهایی به این صنعت را وارد کرده است.

تاثیر ناترازی انرژی بر نرخ نهایی مسکن

ناترازی انرژی و قطع برق و گاز صنایع به‌صورت زنجیره‌ای و تحت‌تاثیر عوامل مختلف، بر نرخ نهایی مسکن تاثیر گذاشته است. قطع برق و گاز واحدهای تولیدی یا تعطیلی آنها به‌دلیل آلودگی، منجر به کاهش تولید مصالح و ملزومات ساختمانی شده است. این کاهش تولید، افزایش ۲۰ تا ۳۰ درصدی نرخ نهاده‌های ساختمانی را در پاییز و زمستان به‌همراه داشته و این موضوع تاثیر دوجانبه‌ای بر بخش مسکن گذاشته است. کاهش تولید مصالح و افزایش نرخ آن، به کاهش تولید مسکن و افزایش هزینه‌های ساخت منجر شده است. فعالان حوزه ساخت‌وساز معتقدند که این تاثیرات در مهم‌ترین برنامه بخش مسکن، یعنی نهضت ملی مسکن، به‌وضوح قابل‌مشاهده است.

صنعت سیمان، به‌عنوان یکی از ارکان اصلی در حوزه ساخت‌وساز، در سال‌های اخیر با چالش‌های جدی ناشی از قطعی‌های برق روبه‌رو شده است. این قطعی‌های مکرر برق‌ نه‌تنها تاثیر مستقیمی بر هزینه‌های تولید و افزایش نرخ سیمان دارد، بلکه خسارت‌های غیرقابل‌جبرانی به تجهیزات و ماشین‌آلات کارخانه‌ها نیز وارد می‌کند. کوره‌های سیمان در دماهای بالا عمل می‌کنند و لایه‌های نسوز داخلی آنها به یکدیگر متصل می‌شوند. توقف‌های مکرر و تغییرات ناگهانی دما باعث ترک‌خوردگی، کاهش عمر مفید و افزایش هزینه‌های تعمیرات اساسی می‌شود. بازسازی کوره‌های سیمان فرآیندی پرهزینه است و پس از انجام تعمیرات اساسی، این کوره‌ها باید حداقل به مدت 6 ماه به‌طورمداوم کار کنند. اما توقف‌های مکرر ناشی از محدودیت‌های سوخت و برق، مانع از عملکرد پیوسته آنها می‌شود و هزینه‌های سنگینی برای اورهال این کوره‌ها به‌وجود می‌آورد.

مصالح ساختمانی در این مدت به‌خاطر قطع گاز و برق کارخانه‌ها با چالش‌هایی زیادی شده است. امروز در زمینه تامین مصالح با مشکلاتی روبه‌رو هستیم و علاوه بر این، بسیاری از مصالح تولیدی براساس نرخ دلار ارزیابی می‌شوند که منجر به افزایش قیمت‌ها در این حوزه شده است. نمی‌شود که تمامی کالاها به‌طورهمزمان افزایش نرخ داشته باشند و در عین حال انتظار داشته باشیم که مسکن، به‌عنوان یک کالای تولیدی که با انواع مختلف مواد اولیه دیگر در ارتباط است، از این افزایش نرخ مستثنا باشد.

ضربه سنگین قطعی برق به تولید مسکن

ناصر کاهه، کارشناس بازار مسکن در رابطه با تاثیر قطعی برق بر روند تولید مسکن به صمت توضیح داد: شرکت‌های توزیع برق باید به‌طورمداوم و هماهنگ، قطعی‌های احتمالی را گزارش کنند تا کارخانجات تولید مصالح، دچار مشکل نشوند، زیرا تاخیر و وقفه‌هایی که ممکن است در کارخانه‌هایی مانند سیمان و فولاد ایجاد شود، می‌تواند برنامه‌های تولیدی را مختل کند و در برخی موارد، نرخ مصالح را به‌شدت افزایش دهد. این وضعیت منجر به افزایش هزینه‌های ساخت و بهانه‌ای برای گرانی ملک می‌شود.

وی همچنین اشاره کرد: در سال‌های اخیر، نوسانات نرخ ارز به‌طورقابل‌توجهی بر افزایش قیمت‌ها تاثیر گذاشته است. از سوی دیگر، انبوه‌سازان و سازندگان مجبور هستند، مصالح موردنیاز خود را با نرخ آزاد خریداری کنند، بنابراین بازار دیگر ظرفیت پذیرش افزایش قیمت‌های جدید را ندارد. به‌همین‌دلیل، مسئولان باید به این نکته توجه داشته باشند که در تلاش برای حل یک مشکل، به بخش‌های دیگر آسیب نرسانند.

وی معتقد است: کنترل نقدینگی و تورم فرآیندی زمانبر است و دولت سیزدهم باید یک برنامه 4 یا 5ساله در این زمینه تدوین کند تا بتواند نتایج آن را مشاهده کند. تولید مسکن نباید به ایجاد پول و افزایش نقدینگی منجر شود. ساخت مسکن می‌تواند سرعت گردش پول در کشور را افزایش دهد و از سوی دیگر، تامین منابع لازم برای انبوه‌سازی نیز نگرانی‌هایی را به‌همراه دارد، زیرا مشخص نیست این منابع باید از کجا تامین شوند.

کاهه افزود: دولت باید با تخصیص بودجه مشخص به بخش خصوصی، شرایطی را فراهم کند تا سازندگان و انبوه‌سازان بتوانند با استفاده از قیمت‌های مصوب، مصالح موردنیاز را خریداری کنند و به ساخت‌وساز در کشور بپردازند. این اقدام می‌تواند به تسریع تولید مسکن کمک کند. نرخ مصالح ساختمانی به‌طورهفتگی در حال افزایش است و دولت وعده داده بود که در راستای افزایش تولید مسکن، نرخ این مصالح را کنترل و برای سازندگان تعدیل کند، اما تاکنون این وعده محقق نشده است. باتوجه به وقفه 8‌ساله کشور در حوزه ساخت‌وساز، ضروری است که دولت برای تحقق سریع‌تر اهداف خود، زمینه‌های همکاری با سایر بخش‌ها را تقویت کند تا عرضه و تقاضای مسکن در کشور به‌تعادل برسد.

ناترازی انرژی، سد راه ساخت‌وساز

این کارشناس خاطرنشان کرد: مشکل ناترازی گاز و برق که به‌طورمعمول در فصل‌های زمستان و تابستان بروز می‌کند، منجر به قطعی‌های مکرر می‌شود. این معضل ابتدا از منازل مسکونی آغاز شده و در سال‌های اخیر به کارخانه‌های صنعتی نیز سرایت کرده است. در سال‌های گذشته، ناترازی انرژی مشکلاتی را برای کارخانه‌های سیمان و فولاد به‌وجود آورد که نتیجه آن افزایش قیمت‌ها بود و در مدت زمان کوتاهی، نرخ سیمان و فولاد به‌شدت افزایش یافت. در چنین شرایطی، اگر کارخانه‌های تولید مصالح نتوانند به فعالیت‌های عادی خود ادامه دهند، ساخت‌وساز با مشکلات جدی مواجه و تولید با چالش‌های متعددی روبه‌رو خواهد شد. وی در پایان اظهار کرد: قطع برق تنها یکی از مشکلاتی است که می‌تواند به کاهش تولید در کارخانه‌های صنعتی و گاهی افزایش مداوم قیمت‌ها منجر شود. بنابراین، آنچه در کشور ما نیاز به توجه دارد، عدم‌ثبات اقتصادی و نوسانات نرخ ارز است که بر افزایش نرخ مصالح پرمصرف مانند سنگ‌آهن، سیمان و فولاد تاثیر گذاشته است. از این‌رو، مسئولان باید در راستای حل این مشکلات اقدام کنند.

نقش ناترازی برق در التهاب بازار مسکن

عباس زینعلی، کارشناس بازار مسکن، در گفت‌وگو با صمت اظهار کرد: در گذشته، قطع برق باعث نوساناتی در بازار سیمان شد و برخی افراد سودجو از این وضعیت بهره‌برداری کردند و قیمت‌ها را افزایش دادند. پیش‌بینی نرخ مسکن در کشور به‌شدت به متغیرهای کلانی مانند رشد نقدینگی، نرخ تورم و رشد اقتصادی وابسته است و این عوامل بر تمامی جنبه‌های ساخت مسکن از جمله مصالح ساختمانی و سازه‌های فولادی مانند تیرآهن، میلگرد و سیمان تاثیرگذار هستند. اما نکته‌ای که در سال‌های اخیر به‌عنوان دلیل و بهانه‌ای برای افزایش نرخ مصالح ساختمانی مطرح شده، تنها نرخ تورم نیست؛ بلکه قطع برق کارخانجات نیز به این وضعیت دامن زده است، به‌طوری‌که از 2 سال پیش که موضوع قطع برق کارخانجات مطرح شد، نرخ مصالح ساختمانی به‌طورمداوم افزایش یافته است. وی ادامه داد: باتوجه به اینکه تورم مصالح ساختمانی یکی از عوامل کلیدی در تاثیرگذاری بر تورم مسکن به‌شمار می‌رود، احتمال افزایش نرخ مصالح ساختمانی بر نرخ مسکن غیرقابل‌تصور نیست. اما منبع این تورم نه به‌دلیل افزایش نرخ دلار یا سایر متغیرهای اقتصادی، بلکه ناشی از قطعی برق خواهد بود. قطع و کمبود برق باعث کاهش تولید سیمان به‌میزان لازم می‌شود و این موضوع به‌نوبه خود منجر به نوسانات در بازار و افزایش نرخ سیمان خواهد شد. کاهش عرضه در کنار تقاضای بالا، وضعیت فعلی صنعت سیمان را به‌وجود آورده است. سیمان و میلگرد از پرکاربردترین مصالح در ساخت مسکن هستند و افزایش نرخ این دو محصول می‌تواند تاثیر قابل‌توجهی بر هزینه نهایی مسکن داشته باشد.

بحران بی‌سابقه در بازار مسکن

زینعلی بیان کرد: افزایش نرخ مصالح ساختمانی در سال‌های اخیر در بازار مسکن مشاهده شده، بحران بی‌سابقه‌ای را به‌وجود آورده که قطعی مکرر برق نیز بر آن دامن زده است. این وضعیت باعث افزایش انتظارات تورمی در این بخش شده و بسیاری از اقشار کم‌درآمد را از خرید خانه ناامید کرده است. اگر به این موضوع بی‌توجهی شود و آن را رها کنیم، ممکن است در آینده نزدیک به چالشی تبدیل شود که دیگر قابل‌حل نباشد و عواقب جبران‌ناپذیری به‌همراه داشته باشد. به‌طوری‌که در حال‌ حاضر، نرخ خانه نسبت به سال گذشته به‌شدت افزایش یافته و میانگین نرخ هر مترمربع مسکن در تهران از ۸۵ میلیون تومان فراتر رفته است.

زینعلی اظهار کرد: امروز شاهد افزایش نرخ میلگرد هستیم و متاسفانه باید گفت، قطعی برق در کارخانجات بهانه‌ای برای این افزایش نرخ مصالح شده، در حالی که کیفیت این مصالح تغییری نکرده است.

سخن پایانی

در تحلیل نرخ مسکن، بخش عمده‌ای از هزینه‌ها به نرخ زمین مربوط می‌شود، هرچند مصالح ساختمانی سهم زیادی در نرخ نهایی مسکن ندارند، اما باید اشاره کرد که سیمان به‌لحاظ حجمی تاثیر زیادی در ساخت مسکن دارد و به‌طورمنطقی نباید موجب افزایش ناگهانی نرخ مسکن شود.

اما افرادی که به‌دنبال فرصت‌طلبی و سودجویی هستند، به‌راحتی از این موضوع برای توجیه افزایش قیمت‌ها استفاده می‌کنند. زمانی که هر یک از عوامل ساخت مسکن دچار نوسان شود، فرصت‌طلبان سعی می‌کنند قیمت‌ها را بالا ببرند و بدون شک این وضعیت بر بازار مسکن تاثیر خواهد گذاشت.