هر آنچه بخواهید هم موجود است؛ «از شیر مرغ تا جان آدمیزاد». کالاهای متنوع در بسته‌بندی‌های شیک‌وپیک مانند آناناس‌های اسلایسی یا بستنی‌های خاص یا حتی کالاهایی با بسته‌بندی‌های جذاب و باکیفیت که از تولید داخل بودن آنها شوکه خواهید شد. اینجا به‌اصطلاح «بالاشهر» است و برای دیدن یا امتحان کردن خوراکی و نوشیدنی‌های جذاب تنها کافی ‌است سر کیسه را شل کنید. حال سری به مناطق جنوبی شهر بزنید تا تفاوت کالاها در یک سوپرمارکت را به‌خوبی حس کنید.

موارد فوق را گفتیم تا در نهایت به این برسیم که چرا برخی کالاها تنها در فروشگاه‌های مناطق بالای تهران موجود است؟ از سوی دیگر، شاهد تفاوت فاحش میان قیمت برخی میوه‌ها در مناطق بالا و پایین شهر هستیم.

این اختلاف قیمتی از کجا نشأت گرفته؟ آیا اختلاف طبقاتی آن قدر زورش زیاد است که حال قیمت‌های بازار را نیز جابه‌جا می‌کند؟

نابرابری درآمدی در کمترین سطح!

طبق آخرین اظهارات رئیس کل بانک مرکزی، آمارهای مقدماتی ضریب جینی مناطق شهری در سال ۱۴۰۲ نشان می‌دهد که نابرابری درآمدی به کمترین سطح خود از اول انقلاب تاکنون رسیده است.

محمدرضا فرزین، رئیس کل بانک مرکزی در اجلاس سالانه مجمع عمومی این نهاد گزارشی از وضعیت شاخص‌های کلیدی اقتصاد ارائه داد.

طبق گفته‌های فرزین و براساس آماری که بانک مرکزی منتشر کرده، ضریب جینی مناطق شهری که نشان‌دهنده وضعیت اختلاف طبقاتی در این مناطق است، در سال گذشته به کمترین سطح خود بعد از انقلاب رسیده است. طبق آمارهای این نهاد، ضریب جینی در طول ۴۶ سال گذشته هیچ‌گاه تا این اندازه کاهش نیافته و آخرین باری که نزدیک به چنین سطحی بود، به سال ۱۳۹۰ بر می‌گردد. چه وقایعی می‌تواند منجر به چنین رخدادی شود؟

یکی از شاخص‌های رایج برای سنجش نابرابری درآمدی و اختلاف طبقاتی، ضریب جینی است. این شاخص بین صفر و یک تعریف می‌شود و هرچه به یک نزدیک‌تر باشد، نشان‌دهنده نابرابری بیشتر است. اگر این شاخص به صفر نزدیک‌تر شود، خبر از کاهش اختلاف طبقاتی می‌دهد. البته، گاهی کاهش ضریب جینی می‌تواند ناشی از برابری طبقات جامعه در فقر باشد و نه بهبود جایگاه طبقه فقیر جامعه؛ چراکه این شاخص به‌طورکلی وضعیت فاصله طبقات درآمدی جامعه از هم را می‌سنجد و گاهی کاهش این فاصله به‌دلیل بدتر شدن وضعیت ثروتمندان و نه بهتر شدن وضعیت فقرا رخ می‌دهد.

دلایل اختلاف قیمت یک کالا

اینکه شاهد رسوخ اختلاف طبقاتی در لایه‌های گوناگون زندگی روزمره شویم، بسیار دردناک است؛ بی‌شک رسوخ این اختلاف در آینده موجب افزایش بزه‌های اجتماعی خواهد شد. جدای از این، بعد اجتماعی است که بسیار اهمیت دارد. باید دید چرا قیمت برخی کالاها بسته به موقعیت مکانی واحد صنفی متفاوت است و نظارتی بر قیمت‌ها وجود ندارد؟

حال در ابتدا برای بررسی بهتر این موضوع به‌سراغ محمد فرجی‌تهرانی، نایب رئیس اتاق اصناف تهران رفتیم تا علت این تفاوت‌ها را از او جویا شویم.

محمد فرجی‌تهرانی، نایب رئیس اتاق اصناف تهران با ابراز تاسف از شکاف عمیق فاصله طبقاتی به صمت گفت: بی‌شک مشاهده چنین اختلاف طبقاتی که دیگر باید آن را شکافی عمیق دانست، بسیار دردناک است. امیدواریم دولت چهاردهم با تحقق شعارهای انتخاباتی خود این فاصله را کمتر کند.

وی در رابطه با رسوخ این فاصله طبقاتی به واحدهای صنفی و کالاها اظهار کرد: دلیل اصلی نبود برخی کالاها در مناطق پایین به سیستم توزیع و انتخاب واحد صنفی باز می‌گردد، چراکه برخی کالاها در مناطق پایین‌شهر اصلا مشتری ندارد.

فرجی‌تهرانی بااشاره به دلایل تفاوت قیمت برخی کالاها در مناطق مختلف شهر نیز بیان کرد: در برخی موارد این اتفاق به‌دلیل رقابتی که فروشندگان با یکدیگر دارند، رخ می‌دهد. همچنین محاسبات فروشندگان و درصد سودی که برای خودشان در نظر می‌گیرند، با یکدیگر متفاوت است. با این روند ممکن است یک کالا را با چند قیمت مشاهده کنید و این تفاوت معمولا چندان زیاد نیست. از سوی دیگر، برخی تولیدات کارخانه‌ها به‌صورت منظم برای مناطق پایین‌شهر بسته‌بندی متفاوتی نسبت به مناطق شمال شهر دارند که همین موضوع موجب کاهش قیمت محصول خواهد شد. البته این موضوع در میان تمام برندهای معروف کشور نیز دیده می‌شود، همچنین یکی دیگر از دلایل اصلی اختلاف قیمت برخی کالاها در نقاط مختلف تهران، تفاوت قیمت ملک در مناطق است، چراکه برخی مناطق تهران حدود ۶۰ تا حتی ۱۰۰ درصد اختلاف قیمت با یکدیگر دارند. وی همچنین در رابطه با اختلاف قیمت برخی محصولات مانند میوه در مناطق مختلف شهر نیز اظهار داشت: متاسفانه این اتفاق رخ می‌دهد و از بعد قانونی خلاف است و باید بررسی شود دلیل اختلاف قیمت چیست. اما قیمت مصوب در کنار سودی تعیین‌شده، حق واحدهای صنفی است و منطقی خواهد بود که البته این قیمت سود برای میوه‌های خارجی و وارداتی تفاوت دارد. نایب رئیس اتاق اصناف تهران همچنین در رابطه با عرضه میوه توسط وانتی‌ها در سطح شهر گفت: در همه جای دنیا دستفروشی وجود دارد. بی‌شک خرید کالا از وانتی‌های میوه کار درستی نیست، چراکه امکان بازگرداندن جنسی که از کیفیت آن گله‌مند هستید، وجود ندارد. این در حالی است که واحد صنفی مکان مشخصی دارد که در صورت بروز هرگونه اتفاق می‌توان به آن مراجعه کرد، اما اتاق اصناف و شهرداری تهران باید به توافقاتی برای ساماندهی وانتی‌ها برسند.

سخن پایانی

فقر ۳ حرفی وحشتناکی است که همه‌چیز را بهم می‌ریزد و حال سال‌هاست که روند رو به رشدی را طی می‌کند، اما باز هم دیدن اختلاف طبقاتی حتی در اقلام عرضه‌شده در فروشگاه‌ها، تصویری بسیار تلخ است. البته امیدواریم اتحادیه‌های مربوطه و تعزیرات، نظارتی بر قیمت برخی کالاها و اقلام مصرفی مانند میوه داشته باشند تا شاهد اختلاف قیمتی شدید در سطح شهر نباشیم.