کانال پاناما (آسیا ـ امریکا)

کانال پاناما یک کانال ساختگی است که اقیانوس آرام را به اقیانوس اطلس وصل می‌کند و سبب می‌شود تجارت دریایی از قاره اروپا به امریکا و از امریکا به آسیا تسهیل شود.

قبل از احداث کانال پاناما، کشتی‌های تجاری مجبور بودند امریکای‌جنوبی را دور بزنند که در نتیجه ۲۰ هزار کیلومتر به مسافتی که باید طی می‌کردند، اضافه می‌شد که با احداث این کانال که ۷۷ کیلومتر آن از خاک پاناما می‌گذرد، این ۲۰ هزار کیلومتر که 2 هفته برای طی کردن آن زمان لازم بود، به ۸ ساعت کاهش پیدا کرد که این امر در کاهش زمان و هزینه‌های حمل‌ونقل دریایی تاثیر شگرفی داشت. کانال پاناما در هر سفر بین ۲هزار تا  8هزار مایل دریایی از مسیر هر کشتی می‌کاهد.

مهم‌ترین خصوصیتی که کانال پاناما در میان کانال‌های دنیا دارد، بیشتر به‌دلیل بعد تجاری و بازرگانی آن است. در جنگ جهانی اول نیز، کشتی‌های حامل سلاح و تدارکات جنگی از این کانال عبور می‌کردند که این موضوع اهمیت نظامی و استراتژیک آن را به‌خوبی نمایان می‌کند. از نظر ژئوپلتیکی نیز، سلطه بر این کانال سبب می‌شود که کشور مسلط بر آن در تجارت جهانی قدرت بیشتری داشته باشد.

کانال سوئز (آسیا ـ اروپا)

این یکی از محبوب‌ترین مسیرهای تجاری جهان است و همچنین سریع‌ترین و کوتاه‌ترین مسیر دریایی بین آسیا و اروپا (آتلانتیک و اقیانوس هند از طریق دریای سرخ) به‌شمار می‌رود. این کانال زمان عبور ۲۴روزه را به ۱۶ساعت کاهش می‌دهد.

کانال سوئز یکی از پراستفاده‌ترین مسیرهای اقیانوسی است که روزانه بیش از ۱۰۰ کشتی در آن تردد می‌کنند، اما به‌دلیل حجم بالای تجارت بین آسیا و اروپا به‌طورتقریبی همه کشتی‌های بزرگ پس از نخستین ورود باید مستقر شوند و در صف قرار گیرند. این یکی از دلایلی است که در سال ۲۰۲۱ به انسداد کانال سوئز انجامید و به یک مانع بزرگ برای تجارت جهانی تبدیل شد.

اما این کانال باریک است و نمی‌تواند ترافیک دوطرفه را تنظیم کند و باعث می‌شود که کشتی‌ها تا یک هفته در صف انتظار برای حرکت قرار گیرند.

کانال انگلیس (اروپا ـ بریتانیا)

این مسیر شلوغ‌ترین مسیر دریایی در جهان است که دریای شمال و اقیانوس اطلس را به هم متصل می‌کند و یک پیوند تجاری مهم بین اروپا و بریتانیا تلقی می‌شود. روزانه بیش از ۵۰۰ کشتی از کانال انگلیس عبور می‌کنند و همچنین دارای شلوغ‌ترین مسیر کشتیرانی جهان است. این مسیر کوتاه‌ترین زمان را برای حمل‌ونقل فراهم می‌کند و زمان حمل‌ونقل را از ۲۱۰ دقیقه به ۹۰ دقیقه کاهش می‌دهد. بندر «دوور» در جنوب‌شرقی بریتانیا و بندر «کاله» در شمال فرانسه، دو مورد از شلوغ‌ترین بندرهای جهان به‌شمار می‌روند.

تنگه دانمارک (روسیه ـ اروپا)

تنگه‌های دانمارک (danish straits)، دریای بالتیک را به «کاتگات» متصل می‌کنند که به‌نوبه خود به «اسکاگراک» و سپس به اقیانوس اطلس شمالی منتهی می‌شود. این تنگه‌ها به‌طورعمده در خاک دانمارک و سوئد قرار دارند و شامل کمربند کوچک، کمربند بزرگ و ساند می‌شوند. این تنگه‌ها نقاط مهم ترانزیت برای تجارت بین روسیه و اروپا هستند که بیشترین سهم از محموله‌های این تنگه شامل نفت و نفت خام است.

تنگه مالاکا (داخل آسیا)

تنگه مالاکا، کوتاه‌ترین و بزرگ‌ترین گذرگاه بین اقیانوس آرام و اقیانوس هند به‌شمار می‌رود و 3 اقتصاد بزرگ آسیا یعنی هند، چین و ژاپن را به یکدیگر و نیز به دیگر اقتصادهای مهم آسیایی مانند تایلند، اندونزی، مالزی، فیلیپین، سنگاپور، ویتنام، تایوان و کره‌جنوبی متصل می‌کند.

سالانه بیش از ۸۳هزار کشتی از این مسیر استفاده می‌کنند، به‌طوری‌که کمابیش حدود ۴۰ درصد از ترافیک جهان در این تنگه روان است.

سخن پایانی

براساس گزارش‌ها، بیش از ۷۰ درصد تجارت جهانی از لحاظ ارزش کالاها و ۹۰ درصد از نظر تناژ از طریق دریاها انجام می‌شود. در حال ‌حاضر حدود ۸۰ درصد مبادله کالا بین چین و اروپا از طریق کانال سوئز است که به‌دلیل زمان و هزینه حمل بالا، کشورها علاقه دارند مسیرهای ارزان‌تر و سریع‌تری را جایگزین کنند. عمده کالاهایی که در مبادلات جهانی توسط کشتی یا قطار جابه‌جا می‌شوند شامل نفت و میعانات نفتی، محصولات پتروشیمی، سنگ‌آهن، زغال‌سنگ، مواد معدنی، فولاد، مس، شمش سرب و روی، شمش آلومینیوم، انواع محصولات فلزی، کشاورزی، باغی، غذایی، پوشاک و لوازم‌خانگی می‌شوند.