خـطـر ابرداروخانه‌های مجازی
وزارت بهداشت به مدت یک سال و ۸ ماه در توزیع اینترنتی دارو و امکان فروش از سکوهای اینترنتی تاخیر داشته و باید از آن زمان فروش اینترنتی آغاز می‌شد. با ثبت درخواست خرید و تحویل دارو در یک سکوی اینترنتی، نظارت‌ها دقیق‌تر و بیشتر خواهد شد و در صورت بروز تخلف، مانند ارائه داروی تاریخ‌گذشته، پیگیری‌ها راحت‌تر خواهد بود. همچنین سیستم توزیع دارو شفاف می‌شود. وقتی دارو از طریق سکو توزیع شود، نظارت و کنترل بهتر خواهد شد و قانون می‌گوید اگر دستگاه تنظیم‌گری نکند، نمی‌تواند جلوی فعالیت سکو‌ها را بگیرد.
داستان سکوهای اینترنتی
اسفند ۹۳ سازمان غذا و دارو با انتشار یک آیین‌نامه، شرایط فروش اینترنتی اقلام غیردارویی را ابلاغ کرد. بر این اساس داروخانه‌های دارای مجوز کشور می‌توانستند با ایجاد یک سایت اینترنتی به فروش اقلام غیردارویی بپردازند. در این آیین‌نامه «کالاهای بهداشتی، آرایشی و مکمل‌های تغذیه‌ای، شیر خشک، فرآورده‌های طبیعی و سنتی و ملزومات مصرفی پزشکی دارای مجوز از سازمان غذا و دارو» از جمله اقلام غیردارویی برشمرده شده بودند.
پس از آن در سال ۹۷ این آیین‌نامه مورد بازبینی قرار گرفت و برخی مفاد و جزئیات به آن افزوده شد. در این بازبینی بار دیگر بر «ممنوعیت فروش هرگونه دارو از جمله داروهای بدون نسخه از طریق اینترنت» تاکید شده بود. از دیگر نکات این ضابطه می‌توان به الزام فروش اقلام از محل موجودی داروخانه نیز اشاره کرد. به این ترتیب فقط باید محصولاتی در سایت اینترنتی قرار می‌گرفت که در انبار داروخانه ثبت شده باشد. هرگونه فعالیت واسطه‌ای نیز تخلف محسوب می‌شد.
مزایا و معایب داروخانه‌های آنلاین چیست؟
هیچ چیز در این دنیا صد در صد عالی نیست و داروخانه‌های آنلاین هم از این قائده مستثنا نیستند. اروخانه‌های آنلاین به سرعت در حال گسترش است. به لطف اینترنت، فرآیند خرید دارو بسیار ساده تر و راحت تر می‌شود. بیماران می‌توانند داروهای بدون نسخه خود را از طریق اینترنت از داروخانه‌های آنلاین سفارش دهند و داروهای خود را در نزدیک‌ترین محل تحویل دریافت کنند.اما این فرآیند درکنار مزایا دارای معایبی هم هست که نمی‌توان به راحتی از کنارشان گذشت. در این بخش به ۳ مورد از معایب داروخانه‌های آنلاین اشاره می‌کنیم.
۱.عدم ارزیابی فیزیکی
یکی از بزرگ‌ترین معایب داروخانه‌های آنلاین نبود قابلیت ارزیابی فیزیکی است. خوشبختانه در داروخانه آنلاین داروبوم امکانی موثری فراهم شده تا فرد بررسی‌های لازم را در محل انجام دهد و سپس مبلغ را پرداخت کند. داروخانه آنلاین داروبوم برای رفاه حال کاربران گرامی چندین روش پرداخت را ارائه می‌دهد. پرداخت اینترنتی و پرداخت در محل از گزینه‌های پیش روی شماست. شما می‌توانید گزینه را که با آن بیشتر احساس راحتی می‌کنید انتخاب کنید و سفارش را در عرض چند ثانیه نهایی کنید.
۲.عدم مشاوره مستقیم
یکی از معایب داروخانه‌های آنلاین این است که هیچ فردی وجود ندارد که بتوانید رودررو با او مشورت کنید. در سایت داروخانه آنلاین داروبوم دسترسی به داروساز دارای مجوز بسیار آسان است. هنگامی که کاربر درباره اقلام دارویی یا محصولات داروخانه‌ای سوال دارد کارشناسان آموزش دیده و تحت‌نظر دکتر داروساز به سوالات پاسخ می‌دهند.
مشاوره از راه دور با داروساز داروخانه داروبوم نیز قابلیتی است که می‌توانید بکار بگیرید و تمام اطلاعات مورد نیاز خود را در مورد تداخل دارویی، دوز مصرفی و اقدامات احتیاطی ایمنی دریافت کنید. علاوه بر این، با برقراری ارتباط با داروساز به صورت آنلاین، هیچ خطری مبنی بر آلوده شدن به ویروسی که بشر در چند سال گذشته با آن مبارزه کرده است شما را تهدید نمی‌کند.
۳.حریم خصوصی
یکی از مسائلی که درباره داروخانه‌های آنلاین مطرح است، حفظ حریم خصوصی اطلاعات شخصی و مالی است. بنابراین، داروخانه‌های آنلاین باید صفحات سیاست حفظ حریم خصوصی خود را در وب سایت خود ایجاد کنند و این اطمینان را ایجاد کنند که اطلاعات شخصی و اطلاعات مالی کاربران با اشخاص ثالث به اشتراک گذاشته نمی‌شود. داروخانه آنلاین داروبوم نیز به حریم کاربران خود احترام قائل است و به طور جدی از آن محافظت می‌کند.
تقلیل جایگاه پزشکان داروساز
زهرا منصورنیا، فعال صنعت دارو با اشاره به چالش‌های بسیاری که در حوزه دارو وجود دارد به صمت گفت: مشکلات بسیاری در بخش دارویی ما وجود دارد که یکی از اصلی‌ترین آنها مطالبات معوقه داروخانه‌داران از بیمه‌ها به‌ویژه بیمه تامین اجتماعی است که بخش زیادی از افراد را تحت پوشش قرار می‌دهد.
درحال‌حاضر بیش از ۶ ماه است که پرداختی صورت نگرفته و مدیر انجمن داروسازان ایران نیز این موضوع را از سازمان تامین اجتماعی و دیوان محاسبات پیگیری کردند. در نهایت نیز آنها رسما اعلام کردند بودجه‌ای برای پرداخت به داروخانه‌ها ندارند. این موضوع بیشتر داروخانه‌ها را دچار بحران کرد و تامین نقدینگی برای خرید اقلام دارویی با مشکلاتی مواجه شد. متاسفانه این روند بسیاری از داروخانه‌ها را در معرض ورشکستگی قرار داده است.
وی با انتقاد از طرح فروش اینترنتی دارو اظهار کرد: پیش از این وزارت بهداشت و سازمان غذا و دارو، فروش دارو به‌صورت اینترنتی را کاملا خلاف قانون اعلام کردند. با این حال باز هم شاهد فروش اینترنتی دارو در برخی از اپلیکیشن‌های با مجوز بودیم که با ارسال نسخه بیمار انجام می‌شد. این فعال حوزه دارویی با اشاره به اشتباهاتی که در پی فروش اینترنتی دارو رخ می‌دهد، افزود: با فروش اینترنتی دارو چالش‌های بسیاری مانند ارسال اشتباه دارو، نبود برچسب چگونگی مصرف دارو، ارسال داروی تاریخ‌مصرف‌گذشته و سردرگمی بیمار خواهیم بود. موارد فوق در حالی است که بیمار هیچ دسترسی به داروخانه ارسالی دارو برای حل مشکل خود ندارد. در نتیجه شاهد بیماران بسیاری بودیم که برای اطلاع از شیوه مصرف دارو به داروخانه مراجعه می‌کردند.
منصورنیا با تاکید بر آینده تلخ داروخانه‌ها در ادامه این روند گفت: در صورتی که فروش اینترنتی دارو آغاز شود، نقش داروساز که حلقه آخر چرخه درمان است کمرنگ و اهمیت مشاوره داروساز در تحویل دارو، بررسی تداخلات دارویی یا اعلام عوارض احتمالی مصرف برخی از داروها نادیده گرفته می‌شود. پس می‌توان گفت این طرح علاوه بر زیان به اقتصاد داروخانه‌ها سلامت بیمار را نیز به خطر می‌اندازد. در سایر کشورهایی که فروش اینترنتی دارو انجام می‌شود، نسخه توسط بیمار بارگذاری و بیمار داروخانه موردنظر را انتخاب می‌کند و داروخانه نسخه را ثبت و اقلام را آماده‌سازی می‌کند، اما در نهایت تحویل دارو به بیمار کاملا حضوری و با مشاوره داروساز است، اما در روندی که به‌تازگی در کشور ما تعریف شده دارو غیرحضوری و بدون نقش داروساز تحویل بیمار داده خواهد شد.
سخن پایانی
به‌عقیده فعالان حوزه دارو فروش اینترنتی دارو به مداخله سازمان‌های غیرمتخصص به بهانه توسعه کسب‌وکار در موضوع سلامت می‌انجامد و لطمه بزرگی به شاکله مدیریت سلامت کشور وارد خواهد کرد. از سوی دیگر فروش اینترنتی دارو موجب می‌شود اطلاعات محرمانه مربوط به بیماران روی سرورهای پلتفرم‌های خصوصی قرار گیرد که امکان هک شدن اطلاعات بیماران و سوءاستفاده از آن، مشابه آنچه در اسنپ فود اتفاق افتاد، وجود دارد و در نهایت حقوق خصوصی و حقوق شهروندی افراد زیر سوال می‌رود. همچنین با این روش نظارت دکتر داروساز بر فرآیند ارائه دارو به بیمار از بین می‌رود و احتمال خطاهای مکرر در ارائه دارو به مصرف‌کننده نیز افزایش می‌یابد. در نهایت نیز شاهد از بین رفتن اقتصاد داروخانه‌ها خواهیم بود. امیدواریم دولت در این طرح تجدیدنظر کند و قدری تامل به خرج دهد.
